ÖZEL GEREKSİNİMLİ ÇOCUĞU OLAN EBEVEYNLERİN SIKINTIYA DAYANMA DÜZEYLERİNİN İNCELENMESİ

Year 2025, Issue: 101, 1 - 22

Mert Avcanok , Cahit Nuri , Başak Bağlama , Omaç Ruştioğlu

https://doi.org/10.17753/sosekev.1455947

Abstract

Bu araştırmada özel gereksinimli çocuğu olan ebeveynlerin sıkıntıya dayanma düzeyleri farklı değişkenlere göre incelenmeye çalışılmıştır. Araştırmada nicel araştırma yöntemlerinden betimsel tarama modeli kullanılmış olup verilerin toplanmasında kolayda örneklem tekniği kullanılmıştır. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde Millî Eğitim Bakanlığı’nın bünyesinde bulunan okullarda öğrenimini sürdüren 194 ebeveynin gönüllü katılımı ile veriler toplanmıştır. Ebeveynlere Google Form ile elektronik ortamlarda ulaşılmıştır. Araştırmada veri toplama aracı olarak Ebeveyn Demografik Formu ve Sıkıntıyı Tolere Etme Ölçeği uygulanmıştır. Özel gereksinimli çocuğu olan ebeveynlerin Sıkıntıyı Tolere Etme Ölçeği’nden aldıkları puanlar ile cinsiyet, medeni durum, eğitim ve psikolojik desteğe ihtiyaç duyma durumları arasında istatistiksel olarak anlamlı düzeyde fark bulunurken; ebeveynlerin, Sıkıntıyı Tolere Etme Ölçeği’nden aldıkları puanlar ile yaş grubu, çocuk sayısı ve aylık hane geliri arasında istatistiksel olarak anlamlı düzeyde fark bulunamamıştır. Özel gereksinimli çocuğu olan ebeveynlere bireysel rehberlik ve danışmanlık verilmesinin yanı sıra ebeveynlerden oluşan gruplar oluşturularak grupla rehberlik ve danışmanlık hizmeti verilmesi yarar sağlayabileceği sonucuna varılmıştır.

Keywords

Özel Gereksinimli Birey, Ebeveynler, Sıkıntıya Dayanma Düzeyleri

Project Number

Yoktur.

Investigation of Distress Tolerance Levels of Parents of Children with Special Needs

Abstract

This study aimed to investigate the levels of distress tolerance among parents of children with special needs according to different variables. The descriptive survey model of quantitative research method was employed and convenience sampling technique was used to collect data. The research was conducted during the academic year 2021-2022. Data were collected from 194 parents of children with special needs actively enrolled in special education schools under the Ministry of National Education in the Turkish Republic of Northern Cyprus, through voluntary participation. Parents were reached through Google Forms in electronic environments. The Parent Demographic Form and the Distress Tolerance Scale were administered to the parents. Statistical significance was found between the scores obtained by parents of children with special needs from the Distress Tolerance Scale and their gender, marital status, education level, and need for psychological support. However, there was no statistically significant difference found between the scores obtained by parents from the Distress Tolerance Scale and their age group, number of children and monthly household income. In addition to providing individual guidance and counseling to parents of children with special needs, it may be beneficial to form groups consisting of parents and provide group guidance and counseling services.

Keywords

Children with Special Needs, Parents, Distress Tolerance

Project Number

Yoktur.

References

• Akça, F. (2016). Zihinsel yetersizlikten etkilenmiş ve normal gelişim gösteren çocuğa sahip ebeveynlerin sıkıntıyı tolere etme durumları ile depresyon, anksiyete ve stres düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi (Tez No. 440426) [Yüksek lisans tezi, Karabük Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Akça, F., & Özyürek, A. (2019). The distress toleration status, depression, anxiety and stress levels of parents who have normally developed children and who have intellectual disability children. Journal of History Culture and Art Research, 8(1), 347-361. https://doi.org/10.7596/taksad.v8i1.1787
• Akın, A., Akça, M. Ş., & Gülşen, M. (2015). Sıkıntıyı tolere etme ölçeği Türkçe formu: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Kastamonu Üniversitesi Kastamonu Eğitim Dergisi, 23(2), 619-630.
• Akün, B., Nuri, C., & Karabıyık, V. (2022). Investigation of the relationship between the needs of parents whose children attend the inclusion class and their levels of burnout. Online Submission, 11(1), 19-27.
• Al-Kuwari, M. G. (2007). Psychological health of mothers caring for mentally disabled children in Qatar. Neurosciences Journal, 12(4), 312-317.
• Allan, N. P., Macatee, R. J., Norr, A. M., & Schmidt, N. B. (2014). Direct and interactive effects of distress tolerance and anxiety sensitivity on generalized anxiety and depression. Cognitive Therapy and Research, 38(5), 530-540. https://doi.org/10.1007/s10608-014-9623-y
• Ateş, S., Ogelman, H. G., & Güven, D. (2022). Otizm spektrum bozukluğu tanısı almış çocukları olan annelerin tükenmişlik düzeylerinin baz demografik değişkenler açısından incelenmesi. Premium e-Journal of Social Science (PEJOSS), 6(19), 59-75. https://doi.org/10.37242/pejoss.2221
• Belen, H. (2017). Kanserli Hastalarda Affetme, Rahatsızlığa Dayanma Düzeyleri ve Psikiyatrik Belirtiler: (Tez No. 668679) [Yüksek lisans tezi, Sağlık Bilimleri Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Blackledge, J. T., & Hayes, S. C. (2001). Emotion regulation in acceptance and commitment therapy. Journal of Clinical Psychology, 57(2), 243-255. https://doi.org/10.1002/1097-4679(200102)57:2<243::AID-JCLP9>3.0.CO;2-X
• Cohen, L., Manion, L., & Morrison, K. (2005). Research methods in education (5th ed.). Routledge Falmer.
• Çuhaci, E. E., & Nuri, C. (2022). Examination of the perceptions of families with special needs children towards teachers, school communication, and cooperation. International Journal of Curriculum and Instructional Studies, 12(2), 473-496.
• Dereli, F., & Okur, S. (2008). Engelli çocuğa sahip olan ailelerin depresyon durumunun belirlenmesi. Yeni Tıp Dergisi, (25), 164-168.
• Doherty, D.T., Moran, R., & Kartalova-O'Doherty, Y., (2008). Psychological distress, mental health problems and use of health services in Ireland. Health Research Board.
• Eker, E. (2015). Otizme psikanalitik bir bakış. Aydın Toplum ve İnsan Dergisi, 1(1), 69-77.
• Erdal, H. E., & Efıltı, E. (2021). Özel gereksinimli çocuğa sahip annelerin umutsuzluk düzeyi Tanrı algısı ve çocuğunu kabul-ret düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10(1), 199-223. https://doi.org/10.33206/mjss.820058
• Erden, N. & Nuri, C. (2023). COVID-19 pandemi sürecinde özel eğitim ve rehabilitasyon merkezine devam eden özel gereksinimli çocukların ailelerinin beklentisi. Turkish Special Education Journal International, 5(1), 59-92.
• Ergin, D., Nesrin, Ş. E. N., Eryılmaz, N., Eryılmaz, N. E., Pekuslu, S., & Kayacı, M. (2007). Engelli çocuğa sahip ebeveynlerin depresyon düzeyi ve etkileyen faktörlerin belirlenmesi. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 10(1), 41-48
• Fırat, S., Diler, R. S., Avci, A., & Gulsah, G. (2002). Comparison of psychopathology in the mothers of autistic and mentally retarded children. Journal of Korean medical science, 17(5), 679-685.
• Findling, Y., Barnoy, S., & Itzhaki, M. (2023). Burden of treatment, emotion work and parental burnout of mothers to children with or without special needs: A pilot study. Current Psychology, 42(22), 19273-19285. https://doi.org/10.1007/s12144-022-03074-2
• Flynt, S. W., & Wood, T. A. (1989). Stress and coping of mothers of children with moderate mental retardation. American Journal of Mental Retardation: AJMR, 94(3), 278-283.
• Griffith, G. M., Hastings, R. P., Nash, S., & Hill, C. (2010). Using matched groups to explore child behavior problems and maternal well-being in children with Down syndrome and autism. Journal of Autism and Developmental Disorders, 40(5), 610-619. https://doi.org/10.1007/s10803-009-0906-1
• Grisham, J. R., Roberts, L., Cerea, S., Isemann, S., Svehla, J., & Norberg, M. M. (2018). The role of distress tolerance, anxiety sensitivity, and intolerance of uncertainty in predicting hoarding symptoms in a clinical sample. Psychiatry Research, 267, 94- 101. https://doi.org/10.1016/j.psychres.2018.05.084
• Güler, G., Bedel, A., & Çelik, S. (2022). Özel gereksinimli çocuğu olan ebeveynlerde tükenmişlik: aile stresi, aile yaşam doyumu ve aile işlevselliğinin rolü. Batı Anadolu Eğitim Bilimleri Dergisi, 13(1), 274-292. https://doi.org/10.51460/baebd.1032785
• Hazımlı, A. (2020). İngilizce öğretmenlerinin sıkıntıyı tolere etme ve tükenmişlik düzeyleri üzerine bir araştırma - Ankara örneği (Tez No. 627850) [Yüksek Lisans Tezi, Ufuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Karasar, N. (2010). Bilimsel araştırma yöntemi. Nobel.
• Köse, T. (2019). Boşanma sürecindeki ve evli bireylerin bilişsel duygu düzenleme sıkıntıyı tolere etme ve yaşam doyumlarının incelenmesi (Tez No. 579659) [Yüksek lisans tezi, İstanbul Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Laposa, J. M., Collimore, K. C., Hawley, L. L., & Rector, N. A. (2015). Distress tolerance in OCD and anxiety disorders, and its relationship with anxiety sensitivity and intolerance of uncertainty. Journal of Anxiety Disorders, 33, 8-1. https://doi.org/10.1016/j.janxdis.2015.04.003
• Lecavalier, L., Leone, S., & Wiltz, J. (2006). The impact of behavior problems on caregiver stress in young people with autism spectrum disorders. Journal of Intellectual Disability Research, 50(3), 172-183. https://doi.org/10.1111/j.1365-2788.2005.00732.x
• Michel, N. M., Rowa, K., Young, L., & McCabe, R. E. (2016). Emotional distress tolerance across anxiety disorders. Journal of Anxiety Disorders, 40, 94-103. https://doi.org/10.1016/j.janxdis.2016.04.009
• Nealy, C.E, O’Ha,Re, L., Powers, J. D., & Swick, D.C. (2012). The impact of autism spectrum disorders on the family: a qualitative study of mothers’ perspectives. Journal of Family Social Work, 15(3), 187- 201. https://doi.org/10.1080/10522158.2012.675624
• Nuri, C., Akcamete, G., & Direktor, C. (2019). The quality of life and stress levels in parents of children with attention deficit hyperactivity disorder. European Journal of Special Education Research, 4 (3), 27-40.
• Öcal, O. (2011). Sıkıntı kavramı ve bir küçük burjuvanın gençlik yılları romanı. Journal of Black Sea Studies, 8(28), 151-164.
• Olçay Gül, S., & Tekin İftar, E. (2012). Otizm spektrun bozukluğu tanısı olan bireyler için sosyal öykülerin kullanımı. Ankara Ünivesitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 13(2), 1-20. https://doi.org/10.1501/Ozlegt_0000000168
• Özyürek, A. (2021). Otizm spektrum bozukluğu tanılı çocuğa sahip ebeveynlerde sıkıntıyı tolere etme ve yaşam anlamı arasındaki ilişki. Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(2), 405-421. Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/pub/kusbd/issue/64339/827169
• Parladé, M. V., Weinstein, A., Garcia, D., Rowley, A. M., Ginn, N. C., & Jent, J. F. (2020). Parent–child interaction therapy for children with autism spectrum disorder and a matched case-control sample. Autism, 24(1), 160-176. https://doi.org/10.1177/1362361319855851
• Saunders, M. N., & Townsend, K. (2018). Choosing participants. Sage.
• Simons, J. S., & Gaher, R. M. (2005). The Distress Tolerance scale: Development and validation of a self-report measure. Motivation and Emotion, 29, 83-102. https://doi.org/10.1007/s11031-005-7955-3
• Sipahi, Ö. (2002). Down sendromlu çocuğu olan annelerde depresyon sıklığı ve ilişkili faktörlerin araştırılması (Tez No. 115442) [Yüksek lisans tezi, İstanbul Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Softa Kaçan, H. (2013). Engelli çocuğa sahip ebeveynlerin depresyon düzeylerinin incelenmesi. Kastamonu Üniversitesi Kastamonu Eğitim Dergisi, 21(2), 589-600.
• Sterle, M. F., Vervoort, T., & Verhofstadt, L. L. (2018). Social support, adjustment, and psychological distress of help-seeking expatriates. Psychologica Belgica, 58(1), 297.
• Şimşek, D. (2015). Otistik çocuğu olan annelerin algıladıkları sosyal desteğe göre umutsuzluk düzeylerinin incelenmesi (Tez No. 410263) [Yüksek lisans tezi, Beykent Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Töret, G., Özdemir, S., Gürel Selimoğlu, Ö. & Özkubat, U. (2014). Otizmli çocuğa sahip olan ebeveynlerin çocuklarının günlük yaşam özellikleri, günlük oyun etkileşimleri, problem davranışlar ve iletişim stillerine ilişkin görüşleri. Ege Eğitim Dergisi, 15(1), 1-44. https://doi.org/10.12984/eed.12243
• Toy, A. B., & Kesici, İ. (2020). Özel gereksinimli çocuğu olan annelerin eğitim ihtiyaçları. İleri Eğitim Araştırmaları Dergisi, 2(1), 61-93.
• Üstüner Top, F. (2009). Otistik çocuğa sahip ailelerin yaşadıkları sorunlar ile ruhsal durumlarının değerlendirilmesi: niteliksel araştırma. Çocuk Dergisi, 9(1), 34-42.
• Vujanovic, A. A., Rathnayaka, N., Amador, C. D., & Schmitz, J. M. (2016). Distress tolerance: Associations with posttraumatic stress disorder symptoms among trauma exposed, cocaine-dependent adults. Behavior Modification, 40(1-2), 120-143. https://doi.org/10.1177/0145445515621490
• Wetchel, K., & Carter, A. S. (2008). Reaction to diagnosis and parenting styles among mothers of young children with ASD. Autism, 12(5), 575-594. https://doi.org/10.1177/1362361308094505
• Zvolensky, M. J., Vujanovic, A. A., Bernstein, A., & Leyro, T. (2010). Distress tolerance: Theory, measurement, and relations to psychopathology. Current Directions in Psychological Science, 19(6), 406-410. https://doi.org/10.1177/0963721410388642