TÜRKİYE CEZA İNFAZ KURUMLARINDA EĞİTİM DENETİMİ (YAPISI VE YASAL DAYANAKLARI)

Year 2025, Issue: 104, 33 - 52

Cevdet Tekin

https://doi.org/10.17753/sosekev.1596094

Abstract

Bu araştırmanın amacı, Türkiye Ceza İnfaz Kurumlarında uygulanan eğitim denetiminin yapısını ve yasal dayanaklarını belirlemek ve konuyla ilgili öneriler geliştirmektir. Araştırmada nitel araştırma yöntemi kullanılmıştır. Veriler, doküman analizi tekniğiyle toplanmış ve betimsel yöntemle çözümlenmiştir. Araştırmada, Adalet Bakanlığı teftiş/denetim mevzuatında, teftiş/denetim kurulları arasında tam bir koordinasyonun öngörülmediği, kontrolörler kurullarının taşra teşkilatlarının kurulmasına ilişkin düzenlemelerin bulunmadığı, farklı birçok kurum ve birimin denetlenmesinin emredildiği belirlenmiştir. Ayrıca mevzuatta bazı ifadelerin yoruma açık ve netlikten uzak olduğu; denetim personelinin çoğunluğunun öğretmenlik dışı alan mezunu olduğu; bu personel için eğitim alanında çalışma şartı aranmadığı; adaylık ve hizmet içi eğitim süreçlerinde ceza infaz kurumlarındaki eğitim etkinliklerinin denetimine ilişkin bilgiye yer verilmediği belirlenmiştir. Mevcut düzenlemenin, eğitim mevzuatında belirtilen tüm eğitim etkinliklerini kapsamadığı, güncel olmadığı, rehberlik işlevini içermediği, bağımsızlık ölçütlerini tam olarak karşılamadığı ve denetimlerin sıklık ve standart açısından birlik sağlamadığı da saptanmıştır. Sonuç olarak, Adalet Bakanlığı teftiş/denetim mevzuatının teorik etkililik açısından yetersiz olduğu; bu bağlamda mevcut mevzuatın iyileştirilmesi gerektiği ortaya konulmuştur. Literatürde benzer bir çalışmaya rastlanmaması, araştırmanın literatüre öncül bir katkı sunacağına işaret etmektedir.

Keywords

Eğitim faaliyetleri , Denetim , Ceza infaz kurumları eğitim denetimi

Education Supervision in Turkish Penal Institutions (Structure and Legal Basis)

Abstract

The aim of this research is to determine the structure and legal basis of educational supervision implemented in Turkish penal institutions and to develop suggestions on the subject. In the study, qualitative research method was used. The data was collected using the document analysis technique and analyzed using the descriptive method. In the study, it was determined that the supervision regulations of the Ministry of Justice did not envisage full coordination among the supervisory boards, that there were no provisions regarding the establishment of provincial organizations for the boards of controllers, and that numerous different institutions and units were mandated to be supervised. In addition, it was found that some provisions in the legislation were ambiguous and lacked clarity; that the majority of the supervision personnel were graduates of fields other than teaching; that no requirement for professional experience in the field of education was stipulated for such personnel; and that the probation and in-service training processes did not include information concerning the supervision of educational activities in penal institutions. Furthermore, the current regulations were found not to cover all educational activities prescribed by the education legislation, to be outdated, not to incorporate a guidance function, not to fully meet the criteria of independence, and not to ensure uniformity in terms of the frequency and standards of supervision. In conclusion, it has been revealed that the supervision legislation of the Ministry of Justice is insufficient in terms of theoretical effectiveness; in this context, it has been revealed that the current legislation needs to be improved. The absence of similar studies in the literature indicates that this research will provide an initial contribution to the field.

Keywords

Educational activities , Supervision , Educational supervision of penal institutions

References

• Altun, M., Şanlı, Ö., & Tan, Ç. (2015). Maarif müfettişlerin, okul müdürlerinin denetmenlik görevleri hakkındaki görüşlerinin incelenmesi. Turkish Studies International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 10(3), 79-96. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.7913
• Altunay, E., & Özer, M. (2021). The examination of the supervisory guideline of preschool education institutions based on legal documents and the literature. E-International Journal of Pedandragogy (e-ijpa), 1(2), 1-21. https://doi.org/2757-9808/e-ijpa.000021
• Aydın, İ. (2016). Öğretimde denetim: Durum saptama değerlendirme ve geliştirme. Pegem Akademi
• Bardakoğlu, A. (1997). Hapis. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi içinde (C.9, ss. 54-64). Türkiye Diyanet Vakfı.
• Başaran, İ. E. (1982). Örgütsel davranış. Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesi.
• Buluç, B. (1997). Türk eğitim sisteminde teftiş ve denetim alt sisteminin gelişim süreci. Bilgi Çağında Eğitim Dergisi, 1(4), 27‐30.
• Can, E., & Gündüz, Y. (2019). Eğitimin denetimi uzmanlığı gerektirir mi? Millî Eğitim Dergisi, 48(221), 187-205.
• Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdürlüğü. (2007). Genç ve Yetişkin Hükümlü ve Tutukluların Eğitim ve İyileştirilme İşlemleri ve Diğer Hükümler Genelgesi. https://cte.adalet.gov.tr/Resimler/Dokuman/198201911532446_1.pdf
• Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdürlüğü. (2022, Kasım). 31 Ağustos 2022 tarihi istatistikleri. T.C. Adalet Bakanlığı, Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdürlüğü. https://rayp.adalet.gov.tr/resimler/581/dosya/agustos-2022-istatistikleri02-09-202212-04-pm.pdf adresinden 04.09.2022 tarihinde erişilmiştir.
• Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdürlüğü. (2023a, Ocak). Genel bilgi. T.C. Adalet Bakanlığı, Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdürlüğü. https://cte.adalet.gov.tr/Home/SayfaDetay/cik-genel-bilgi adresinden 03.02.2023 tarihinde erişilmiştir.
• Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdürlüğü. (2023b, Ocak). Cinsiyete ve infaz durumuna göre ceza infaz kurumları mevcutları. T.C. Adalet Bakanlığı, Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdürlüğü. https://cte.adalet.gov.tr/Resimler/Dokuman/2122022170353istatistik-1.pdf 03.02.2023 tarihinde erişilmiştir.
• Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdürlüğü. (2024, Temmuz). Personel durumu. Adalet Bakanlığı, Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdürlüğü. https://cte.adalet.gov.tr/Home/SayfaDetay/personel-durumu adresinden 12.08.2024 tarihinde erişilmiştir.
• Çetin, R. B., & Konan, N. (2020). Farklı ülkelerin eğitim denetimi sistemlerine ilişkin bir inceleme. Bilimsel Eğitim Araştırmaları,4(1), 45-77. https://doi.org/10.31798/ses.815786
• Çetin, R. B., & Konan, N. (2024). Eğitim ikileminde bir kaçış rampası eğitim denetimi. Pegem Akademi
• Durnalı, M., & Limon, İ. (2018). Çağdaş Türk eğitim denetimi sistemi (Değişimler ve yasal dayanakları). Kastamonu Education Journal, 26(2), 413-425. https://doi.org/10.24106/kefdergi.389801
• Dursun, A., & Altınışık, S. (2019). Türk eğitim denetim sistemi ile Anglo Sakson ülkelerdeki eğitim denetim sistemlerinin karşılaştırılması. Çağdaş Yönetim Bilimleri Dergisi, 6(2), 130-150.
• Ensari, H., & Gündüz, Y. (2009). Türkiye’de ve bazı Avrupa Birliği ülkelerinde teftiş uygulamaları. M.Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 30(30), 103-117.
• Ertosun, A. S. (2003). Açılış konuşması. Mahpus Programları için Strateji Geliştirilmesi Projesi Semineri içinde (ss. 3-4). British Council.
• Gündüz, Y., & Balyer A. (2012). Türkiye’de ve Bazı Avrupa ülkelerinde müfettişlerin yetiştirilme süreci ve karşılaşılan sorunlar. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(1), 84-95.
• Karasar, N. (2018). Bilimsel araştırma yöntemi (33. baskı). Nobel.
• Kayrak, M. (2015). Denetim başarısızlığı kavramı: Nedenleri, sonuçları ve çözüm önerileri. Niğde Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 8(2), 91-103.
• Komisyon. (2011). Türkçe sözlük (H. Ş. Akalın, Ed., 11. baskı). Türk Dil Kurumu.
• Konan, N., Bozanoğlu, B., & Çetin, R.B. (2019). Millî Eğitim Bakanlığı teftiş politikalarına ilişkin okul yöneticileri ve öğretmen görüşleri. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi (ENAD), 7(4), 1449-1474.
• Köklü, M. (1996). Etkili denetim. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 6(2), 259-268.
• MEB. (2018). T. C. Millî Eğitim Bakanlığı 2023 Eğitim Vizyonu Belgesi. MEB.
• MG. (2024). Adalet Bakanı Tunç cezaevlerindeki öğrenci sayısını açıkladı. https://www.Milliyet.com.tr/gundem/adalet-bakani-tunc-cezaevlerindeki-ogrenci-sayisini-acikladi-7124005 adresinden 11.10.2024 tarihinde erişilmiştir.
• Oğuzkan, F. (1981). Eğitim terimleri sözlüğü. Türk Dil Kurumu.
• Oktar, A. N. (2010). Eğitim denetimi sisteminin yasal dayanaklara göre değerlendirilmesi (Tez No. 253629) [Doktora tezi, İzmir Dokuz Eylül Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Örenay, H., & Süzen Y. (2011). Kamuda teftiş ve denetimin görev çakışması ve iç denetçilerin soruşturma yetkisi. Denetişim Dergisi, (6), 29-34. https://dergipark.org.tr/tr/pub/denetisim/issue/22478/240419
• Öz, F. (2003). Türkiye Cumhuriyeti millî eğitim sisteminde teftiş. Osmangazi Üniversitesi.
• Özyılmaz, Ö. (2013). Türk millî eğitim sisteminin sorunları ve çözüm önerileri (4. baskı). Pegem Akademi.
• Püsküllüoğlu, A. (1985). Çağdaş Türkçe sözlük. Milliyet.
• Resmî Gazete. (1982). Türkiye Cumhuriyeti Anayasası (Sayı: 17863, No: 2709).
• Resmî Gazete. (1984). Adalet Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin Değiştirilerek Kabulü Hakkında Kanun (Sayı:18365).
• Resmî Gazete. (1988). Adalet Bakanlığı Teftiş Kurulu Tüzüğü (Tüzük No: 88/12580).
• Resmî Gazete. (1997) Adalet Bakanlığı Ceza İnfaz Kurumları ve Tutukevleri Kontrolörler Kurulu Yönetmeliği (Sayı: 23157).
• Resmî Gazete. (2001a). Ceza İnfaz Kurumları ve Tutukevleri İzleme Kurulları Kanunu (Sayı: 4681).
• Resmî Gazete. (2001b). Ceza İnfaz Kurumları ve Tutukevleri İzleme Kurulları Yönetmeliği (Sayı:24486).
• Resmî Gazete. (2003). Kamu Malî Yönetimi ve Kontrol Kanunu (Sayı:25326).
• Resmî Gazete. (2004a). Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun (No. 5275).
• Resmî Gazete. (2004b). Adalet Bakanlığı Teftiş Kurulu Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik (25463).
• Resmî Gazete. (2004c). Adalet Bakanlığı Teftiş Kurulu Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik (25685).
• Resmî Gazete. (2007a). Adalet Bakanlığı Teftiş Kurulu Yönetmeliği (Sayı: 26413).
• Resmî Gazete. (2007b). Sosyal Güvenlik Kurumu Rehberlik ve Teftiş Başkanlığı Yönetmeliği (26609).
• Resmî Gazete. (2008). Adalet Bakanlığı Teftiş Kurulu Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik (27010).
• Resmî Gazete. (2011). Adalet Bakanlığı Teftiş Kurulu Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik (28064).
• Resmî Gazete. (2017a). Adalet Bakanlığı Teftiş Kurulu Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik (29968).
• Resmî Gazete. (2017b). Adalet Bakanlığı Teftiş Kurulu Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik (30052).
• Resmî Gazete. (2018). 3 nolu. Üst Kademe Kamu Yöneticileri ile Kamu Kurum ve Kuruluşlarında Atama Usullerine Dair Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi (Karar Sayısı: 30474).
• Resmî Gazete. (2019a). Adalet Bakanlığı Ceza İnfaz Kurumları ile Tutukevleri Kontrolörleri Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Yönetmelik (Karar Sayısı: 30646).
• Resmî Gazete. (2019b). Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı Rehberlik ve Teftiş Başkanlığı Yönetmeliği (Karar Sayısı:30823).
• Resmî Gazete. (2020a). Ceza İnfaz Kurumlarının Yönetimi ile Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Yönetmelik (Sayı: 31083).
• Resmî Gazete. (2020b). Gözlem ve Sınıflandırma Merkezleri ile Hükümlülerin Değerlendirilmesine Dair Yönetmelik (Sayı: 31349).
• Resmî Gazete. (2021). Ceza İnfaz Kurumlarının Yönetimi ile Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik (Sayı:31657).
• Resmî Gazete. (2022a). Mevzuat Hazırlama Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik (Sayı: 31760).
• Resmî Gazete. (2022b). Adalet Bakanlığı Teftiş Kurulu Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik (31882).
• Resmî Gazete. (2023). Millî Eğitim Bakanlığı Teftiş Kurulu Yönetmeliği (32160).
• Sağlam, M.Y. (2003). Türk infaz sisteminde ceza infaz kurumları. Ankara Açık Cezaevi.
• Sağlamer, E. (1960). Eğitimde teftiş ve teknikleri. Nadir.
• Su, K. (1974). Türk eğitiminde teftişin yeri ve önemi. Millî Eğitim.
• Şemsettin Sami. (1985). Teftiş. Temel Türkçe sözlük içinde (1. baskı, C. 2, s. 251). Tercüman Gazetesi.
• Taş, H. (2023). Türk eğitim sisteminde denetim alt sisteminin yapılanma sorunsalı ve bir model önerisi. Eğitim ve İnsanî Bilimler Dergisi: Teori ve Uygulama, 14(27), 169-196. https://doi.org/10.58689/eibd.1194319
• Taymaz, H. (1977). Teftişte iş birliği ve eleştiri. Ankara University Journal of Faculty of Educational Sciences (JFES), 10(1), 245-255.
• Taymaz, H. (1982). Eğitim sisteminde teftiş: Kavramlar, ilkeler ve yöntemler. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi.
• Taymaz, H. (1995). Teftişte karşılaşılan sorunlar ve öneriler. Ankara Üniversitesi Eğitim Yönetimi Dergisi, 1(1), 109-112.
• Tekin, C. (2022). Ceza infaz kurumlarında din eğitimi: Çocuk kapalı ceza infaz kurumları ve çocuk eğitimevleri üzerine bir araştırma (Tez No. 724100) [Doktora tezi, Bursa Uludağ Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Tekin, C., & Sağlam, İ. (2021). Ceza infaz kurumu öğretmenlerinin sorunları üzerine nitel bir araştırma: Bursa ili örneği. Balıkesir İlahiyat Dergisi, (14), 403-457. https://dergipark.org.tr/tr/pub/baid/issue/67637/1016945
• Tezcan, M. (2021). Eğitim sosyolojisi (22. baskı). Anı.
• Toprakçı, E., & Kadı, A. (2015). Türkiye’deki bakanlıkların eğitim yönetimi ve denetimi alanındaki faaliyetlerinin yasal belgeler eşliğinde analizi. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 12(4), 1-18.
• Turgut, H. (1986). Cezaevi idaresi. Adalet Bakanlığı Eğitim Daire Başkanlığı Yarı Açık Cezaevi.
• Uyanık, M. (2007). Ders teftişinde müfettiş uzmanlaşmasının önemi (Muğla ili örneği) (Tez No. 209047) [Yüksek lisans tezi, Muğla Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (10. baskı). Seçkin.
• Yırci, R. (2010). Avrupa Birliği üyesi bazı ülkelerde eğitim denetimi sistemlerinin analizi ve Türkiye için öneriler. T. Karaköse, K. Yılmaz & Y. Altınkurt (Eds.), II. Uluslararası Katılımlı Eğitim Denetimi Kongresi içinde (ss.484-493). Nobel.
• Yürekli, Ö. (2014). Türkiye'de idari teftiş sistemi. Bizim Akademi.