Solution to Postmodern Family Issues: The Value Based Family Model

Year 2025, Issue: 104, 304 - 324

Hikmetullah Ertaş

https://doi.org/10.17753/sosekev.1777005

Abstract

This study analyzes the erosion of identity, role ambiguity, and the weakening of moral norms that have emerged within the family institution in the postmodern era, and proposes the Prophet Muhammad’s value-based family model as an alternative solution. The aim of the research is to analyze the crises experienced by the family institution in light of current demographic data obtained from the Turkish Statistical Institute (TÜİK) and the Ministry of Family and Social Policies, and to construct a sustainable family model grounded in the principles emphasized in the hadith tradition, such as love, respect, patience, justice, loyalty, compassion, and tolerance. The study is structured within an exploratory sequential mixed-methods design; the qualitative dimension is based on document analysis of the hadith corpus and sīra literature, while the quantitative dimension employs trend analysis of official statistical data. Findings reveal that the postmodern paradigm renders the family vulnerable to disintegration, whereas the proposed model provides value-oriented modules applicable in family counseling and educational processes, offering an original and normative contribution to the structure of the Turkish family.

Keywords

Hadith , Sunnah , Postmodernism , Family , Value based family model

POSTMODERN AİLE SORUNLARINA ÇÖZÜM: DEĞER TEMELLİ AİLE MODELİ

Abstract

Bu araştırma, postmodern dönemde aile kurumunda ortaya çıkan kimlik erozyonu, rol belirsizliği ve ahlâkî normların zayıflamasını tahlil etmekte; çözüm için Hz. Peygamber’in değer temelli aile modelini alternatif olarak önermektedir. Çalışmanın amacı, TÜİK ve Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı verilerinden elde edilen güncel demografik göstergeler ışığında aile kurumunun yaşadığı krizleri analiz etmek; hadislerde temellendirilen sevgi, saygı, sabır, adalet, sadakat, merhamet ve hoşgörü ilkeleri üzerinden sürdürülebilir bir aile modeli inşa etmektir. Araştırma, keşfedici sıralı karma desen çerçevesinde yapılandırılmış; nitel boyutta hadis külliyatı ve siyer literatürü doküman analiziyle çözümlenmiş, nicel boyutta ise resmi istatistikler trend analiziyle değerlendirilmiştir. Bulgular, postmodern paradigmanın aileyi çözülmeye açık kıldığını göstermiş; önerilen model, aile danışmanlığı ve eğitim süreçlerinde uygulanabilir değer temelli modüller sunarak Türk aile yapısına özgün ve normatif bir katkı sağlamıştır.

Keywords

Hadis , Sünnet , Postmodernizim , Aile , Değer temelli aile modeli

References

• Arslantürk, Zeki, Sosyal Bilimciler İçin Araştırma Metod ve Teknikleri. İstanbul: Marmara İlahiyat Fakültesi Vakfı Yay., 1997.
• Aybey, Salih. “Eğitimsel Açıdan Ailede Bir Eş ve Baba Olarak Hz. Peygamber’in Örnek Uygulamaları”. İslâmî İlimlerde Hadis ve Sünnetin Yeri, Ankara: İlahiyat, 2021.
• Aydın, Nevzat. “Hz. Peygamber’in Aile Hayatında Eşler Arası İletişimin Temel İlkeleri”. Bayburt Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Bayburt: 2015, C. 9/1, ss. 99-129.
• Ayhan, Serdar. Sebep ve Sonuçlarıyla Türkiye’de Boşanma Sorunu. Strateji Düşünce ve Analiz Merkezi, Ankara: 2018.
• Beyhakî, Ebû Bekr Ahmed b el-Hüseyin b Ali. Şuabü’l-îmân. 14 Cilt. Riyâd: Mektebetü’r-Rüşd, 2003.
• Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmail el-. el-Câmiʿu’s-sahîh, Eds. Muhammed Züheyr b. Nasr. 8 Cilt. y.y.: Dâru Tavki’n-Necât, 1422/2001.
• Çelik, Celaleddin. “Değişim Sürecinde Türk Aile Yapısı ve Din Paradigmatik Anlam ve İşlev Farklılaşması”. Karadeniz Uluslararası Bilimsel Dergi, y.y. 2010, C. 8, s.s. 25-35. https://dergipark.org.tr/tr/pub/kdeniz/issue/16867/175584 adresinden 1 Temmuz 2025'te alınmıştır.
• Çelikan, Serkan, Uhuvvet Kavramı Bağlamında Kur'an ve Sünnette Kardeşlik Hukuku, Ankara: Bizim Büro Matbaa, 2018.
• Dölek, Adem. “Sünnet Işığında Aile İçi İletişimde Hz. Peygamber’in Örnekliği (I)”. Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Erzincan, 2008, c. I/2, s.s.201-232.
• Ebû Dâvûd Süleyman b Eş’as b İshak el-Ezdî. es-Sünen. 7 Cilt. Beyrut: Dâru’r-Risâleti’l-Âlemiyye, 2009. Giddens, Anthony. Modernliğin Sonuçları. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 1994.
• Hanek, İbrahim. "Sünnet Perspektifinden Hz. Peygamber'in Tebliğ ve İrşâd Mirasının Tespiti". XVI. ULuslararası Mevlid-i Nebi Sempozyumu İslam ve İrşad, Şanlıurfa, 2022.
• Harvey, David. Postmodernliğin Durumu. İstanbul: Metis, 2010.
• İbn Mâce, Ebû Abdullah Muhammed b Yezid . Sünen. 2 Cilt. Kahire: Daru İhyâi’t-Türasi’l-Arabi, 1975.
• Kaya, Murat. “Modernite Sürecinde Gençlik, Hz. Peygamber ve Kültürel Değerler”. İslam Modernite ve Gençlik. Ankara: İlahiyat, 2021, ss. 61-72.
• Kıran, İsmail. “Dünyevileşen Müslümanlar ve Postmodern Kapitalist Aile”. Dünyevileşen Müslümanlar ve Postmodern Kapitalist Aile. 12-21. Konya: Konya Büyük Şehir Belediyesi, 2015.
• Kudâî, Ebû Abdillâh Muhammed b. Selâme b. Ca‘fer el-. Müsnedü’ş-Şihâb. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1986. Kutluay, İbrahim. “Hz.Peygamber’in Gençliğin Sorunlarını Çözme ve Gençleri İslâm Davasında İstihdam Etmede Takip Ettiği Metot ve İlkeler Üzerine”. İslam Modernite ve Gençlik. Ankara: İlahiyat, 2021, ss. 99-121.
• Müslim b. Haccâc, Ebü’l-Hüseyin el-Kuşeyri en-Nîsâbûrî. Sahîh. Kahire: Dâru İhyai’l-Kütübi’l-Arabiyye, 1955.
• Nesâî, Ebû Abdirrahman Ahmed b. Ali b. Şuayb. es-Sünenü’l-kübrâ. 12 Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 2001.
• Özdemir, İbrahim. Postmodern Düşünceler. İstanbul: Kaynak Yayınları, 2002.
• Taha Abdurrahman. Modernlik Ruhu İslami Bir Modernlik İnşasına Giriş. İstanbul: Pınar, 2022.
• Tirmizî, Muhammed b. ʿÎsâ b. Sevre b. Mûsa b. ed-Dahhâk. el-Câmiʿu’l-kebîr-Sünen-i Tirmizî. Eds. Beşşâr ʿAvvâd Maʿrûf. 6 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Ğarbi’l-İslâmî, 1998.
• Yıldırım, Ali &Şimşek, Hasan, Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Desenler. Seçkin Yay., Ankara: 1999.
• Yıldırım, İsmet Ayşegül & Ayhan, Öz. “Hadislerde Çocuk ve Çocukluk”. Pamukkale Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Pamukkale, 2021, C. 8/2, ss. 885-907; https://dergipark.org.tr/tr/pub/pauifd/article/1011520 adresinden 1 Temmuz 2025'te alınmıştır.