ERGENLERDE BİLİŞSEL ESNEKLİK, SİBER ZORBALIK VE PROBLEMLİ İNTERNET KULLANIMI ARASINDAKİ İLİŞKİLERİN İNCELENMESİ

Year 2025, Volume: 5 Issue: 2, 1 - 22, 30.09.2025

Fidan Demir , Ali Çekiç

https://doi.org/10.69514/sosyalsaglik.1644293

Abstract

Bu çalışmanın amacı lise öğrencilerinde bilişsel esneklik, problemli internet kullanımı ve siber zorbalık arasındaki ilişkilerin incelemesidir. Nicel araştırma türlerinden ilişkisel tarama modelinin kullanıldığı araştırmada katılımcılar uygun örnekleme yöntemi ile seçilmiştir. Araştırmanın çalışma grubunu Diyarbakır ilinin 6 farklı lisesinde eğitim gören 700 kız (%62,5) ve 420 erkek (%37,5) olmak üzere toplam 1120 katılımcı oluşturmuştur. Veriler 2022-2023 eğitim yılı Güz döneminde çevrim içi olarak toplanmıştır. Çalışmada veri toplamak amacıyla ‘Kişisel Bilgi Formu’, ‘Bilişsel Esneklik Ölçeği’, ‘Problemli İnternet Kullanımı Ölçeği-Ergen Formu’ ve ‘Siber Zorbalık Ölçeği’ kullanılmıştır. Araştırmaya alınan verilerin analizinde SPSS 25 paket programı kullanılmıştır. Verilerin normal dağılım gösterip göstermediği Kolmogorov Smirnow Testi ile kontrol edilmiştir (p> 0,05). Bağımsız çoklu gruplardaki karşılaştırmalarda Kruskal- Wallis, bağımsız ikili grup karşılaştırmalarında ise Whitney U testi kullanılmıştır. Araştırmanın sonucunda, bilişsel esneklik puanları ile problemli internet kullanımı ve siber zorbalık arasında negatif yönde zayıf düzeyde anlamlı bir ilişki bulunmuştur. Öte yandan, problemli internet kullanımı puanları ile siber zorbalık puanları arasında ise pozitif yönde zayıf düzeyde istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki bulunmuştur. Araştırmada lise öğrencilerinin cinsiyetleri, internette harcadıkları zaman ve internet kullanım amaçları ile bilişsel esneklik düzeyleri, problemli internet kullanımları ve siber zorbalık davranışları arasında da istatistiksel olarak anlamlı farklılıklar bulunmuştur.

Keywords

Ergenlik , Bilişsel Esneklik , Problemli İnternet Kullanımı , Siber Zorbalık

INVESTIGATION OF THE RELATIONSHIPS BETWEEN COGNITIVE FLEXIBILITY, CYBERBULLYING AND PROBLEMATIC INTERNET USE IN ADOLESCENTS

Abstract

The aim of this study is to examine the relationships between cognitive flexibility, problematic internet use and cyberbullying in adolescents. In the study in which the relational survey model, one of the quantitative research types, was used, the participants were selected by convenient sampling method. The study group of the research consisted of a total of 1120 participants, 700 girls (62.5%) and 420 boys (37.5%) studying in 6 different high schools of Diyarbakır province. The data were collected online in the autumn term of the 2022-2023 academic year. 'Personal Information Form', “Cognitive Flexibility Scale”, “Problematic Internet Use Scale-Adolescent Form” and “Cyberbullying Scale” were used to collect data in the study. SPSS 25 package programme was used to analyse the data. Whether the data showed normal distribution was checked by Kolmogorov Smirnow Test (p> 0.05). Kruskal-Wallis test was used for independent multiple group comparisons and Whitney U test was used for independent pair group comparisons. As a result of the study, a weakly significant negative relationship was found between cognitive flexibility scores and problematic internet use and cyberbullying. On the other hand, a statistically significant relationship was found between problematic internet use scores and cyberbullying scores at a weak positive level. In the study, statistically significant differences were found between high school students' gender, the time they spend on the internet and their internet usage purposes and their cognitive flexibility levels, problematic internet use and cyberbullying behaviours.

Keywords

Adolescent , Cognitive Flexibility , Problematic Internet Use , Cyber Bullying

References

• Akgün, M. (2021). Lise öğrencilerinde siber zorbalık ve siber mağduriyet durumlarının sosyal medya bağımlılığı ile ilişkisi (Yayın No. 693639) [Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Gelişim Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi.
• Aktepe, R. (2019). Lise öğrencilerinin bilişsel esnekliklerinin cinsiyetlerine ve mizah tarzlarına göre incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 27(6), 2631-2640.
• Aktürk, Z., & Acemoğlu, H. (2011). Sağlık çalışanları için araştırma ve pratik istatistik. İstanbul: Anadolu Ofset. 187-294.
• Alçay, E. S. (2019). Ergenlerde problemli internet kullanımı ile bilinçli farkındalık ve öz düzenleme arasındaki ilişkilerin incelenmesi (Yayın No. 572345) [Yüksek Lisans Tezi, Akdeniz Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi.
• Alpar, R. (2020). Spor, sağlık ve eğitim bilimlerinde örneklerle uygulamalı istatistik ve geçerlik-güvenirlik, 6. Baskı, Detay Yayıncılık, Ankara.
• Altundağ, Y. (2016). Lise öğrencilerinde sanal zorbalık ve problemli internet kullanımı ilişkisi. Online Journal of Technology Addiction and Cyberbullying, 3(1), 27-43.
• Altunkol, F. (2017). Bilişsel esneklik eğitim programının lise öğrencilerinin bilişsel esneklik ile algılanan stres düzeylerine ve stresle başa çıkma tarzlarına etkisi (Yayın No. 485634) [Doktora Tezi, Çukurova Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi.
• Altunkol, F., (2011). Üniversite öğrencilerinin bilişsel esneklikleri ile algılanan stres düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yayın No. 299899) [Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi.
• Arıcak, O. T., Siyahhan, S., Uzunhasanoğlu, A., Sarıbeyoğlu, S., Çıplak, S., Yılmaz, N., & Memmedov, C. (2008). Cyberbullying among Turkish adolescents. Cyberpsychology & Behavior, 11(3), 253-261.
• Arıcak, O. T., Kınay, H., & Tanrıkulu, T. (2012). Siber Zorbalık Ölçeği’nin ilk psikometrik bulguları. Hasan Âli Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(1), 101-114.
• Arslankara, V. B., & Usta, E., (2020). Lise öğrencilerinde sanal risk algısı: problemli internet kullanımı ve eleştirel düşünme bağlamında bir araştırma. Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(1), 134-153.
• Aygün, F., (2016). Lise öğrencileri arasında siber zorbalık Adıyaman örneği (Yayın No. 459464) [Yüksek Lisans Tezi, Cumhuriyet Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi.
• Batıgün, A. D., & Kılıç, N. (2011). İnternet bağımlılığı ile kişilik özellikleri, sosyal destek, psikolojik belirtiler ve bazı sosyo-demografik değişkenler arasındaki ilişkiler. Türk Psikoloji Dergisi, 26(67).
• Baylyyeva, C. (2019). Lise öğrencilerinde internet bağımlılığı ile problemli internet kullanımı arasındaki ilişkinin değerlendirilmesi [Yüksek Lisans Tezi, Zonguldak Bülent Ecevit Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi. Bayram, F. (2017). Siber zorbalık yapma siber mağdur olma ve denetim odağı arasındaki ilişkinin bazı kişisel değişkenler açısından incelenmesi (Yayın No. 456779) [Yüksek Lisans Tezi, Gaziantep Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi.
• Bayram, F., & Özkamalı, E. (2019). Lise öğrencilerin siber zorbalık yapma ve siber mağdur olma durumlarının incelenmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 20(1), 303-318.
• Bedel, A., & Ulubey, E. (2015). Ergenlerde başa çıkma stratejilerini açıklamada bilişsel esnekliğin rolü. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 14(55), 291-300.
• Belsey, B. (2008). Cyberbullying: An emerging threat to the “always on” generation. http://www.canadianteachermagazine.com. Erişim tarihi: 20 Mart 2021.
• Bilgiç, B., S. (2021). Akran zorbalığına maruz kalan lise öğrencilerinin bilişsel esneklik ve bilişsel duygu düzenleme stratejilerinin incelenmesi (Yayın No. 693446) [Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Gelişim Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi.
• Bilgiç, R., & Bilgin, M. (2016). Ergenlerin cinsiyet ve öğrenim kademesi düzeylerine göre bilişsel esneklik düzeyleri ile karar stratejileri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Uşak Üniversitesi Eğitim Araştırmaları Dergisi, 2(2), 39-55.
• Bilgin, M. (2009b). Developing a cognitive flexibility scale: Validity and reliability studies. Social Behavior and Personality, 37(3), 343–354. https://doi.org/10.2224/sbp.2009.37.3.343
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. & Demirel, F. (2023). Bilimsel araştırma yöntemleri (34. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Bridge, E. N. & Duman, N. (2019). Ergenlerde siber zorbalığa duyarlılığın demografik değişkenler açısından incelenmesi. Kıbrıs Türk Psikiyatri ve Psikoloji Dergisi, 1(3), 158-165.
• Ceyhan, E., Ceyhan A., Gürcan, A. (2007). Problemli internet kullanımı ölçeğinin geçerlik ve güvenirlik çalışmaları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri Bildiri Kitabı, 7(1), 387-416.
• Ceyhan, A.A. & Ceyhan, E., (2009). “Ergenlerde Problemli İnternet Kullanım Ölçeği (PİKÖ-E) geliştirme çalışmaları”, X. Ulusal Psikolojik Danışma ve Rehberlik Kongresi, 21-23 Ekim 2009, Çukurova Üniversitesi, s. 42. (ÖZET).
• Ceyhan, A.A. & Ceyhan, E. (2014). Problemli İnternet Kullanım Ölçeği’nin ergenlerde geçerlik ve güvenirlik çalışması [The validity and reliability study of Problematic Internet Use Scale for Adolescents]. Bağımlılık Dergisi, 15(2), 56-64.
• Ceyhan, E. (2010). Problemli internet kullanım düzeyi üzerinde kimlik statüsünün, internet kullanım amacının ve cinsiyetin yordayıcılığı. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 10(3), 1323-1355.
• Cicioğlu, M. (2014). Öğrencilerin problemli internet kullanımı ve siber zorbalık davranışlarına ilişkin görüşleri (Yayın No. 370233) [Yüksek Lisans Tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi.
• Ciminli, A., & Kağan, M. (2016). Ergenlerde sanal zorbalık ve mağduriyetin cinsiyet, sınıf, okul değişkenleri ve kişilik özellikleriyle ilişkisinin incelenmesi. Online Journal of Technology Addiction and Cyberbullying, 3(2), 14-34.
• Chak, K., & Leung, L. (2004). Shyness and locus of control as predictors of internet addiction and internet use. CyberPsychology & Behavior, 7(5), 559-570.
• Cömert, I. T., & Kayıran, S. M. (2010). Çocuk ve ergenlerde internet kullanımı. Journal of Child, 10(4), 166-170.
• Çelikkaleli, Ö., Rıdvan, A. T. A., & Raşit, A. V. C. I. (2018). Orta ergenlik döneminde problemli internet kullanımının demografik değişkenler açısından incelenmesi. Journal of Computer and Education Research, 6(12), 123-141.
• Çetin, A. B., & Ceyhan, A. A. (2014). Ergenlerin internette kimlik denemeleri ve problemli internet kullanım davranışları. The Turkish Journal on Addictions, 1(2), 5-46.
• Çiftçi, S. (2010). Dokuzuncu sınıf öğrencilerinin sanal zorbalık düzeyleri ve empatik eğilim düzeyleri arasındaki ilişki. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gaziosmanpaşa Üniversitesi]. Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Tokat.
• Çiçek, S. (2019). Ortaöğretim öğrencilerinin problemli internet kullanımlarının ve siber zorbalık davranışlarının denetim odağı ve çeşitli değişkenler açısından incelenmesi (Yayın No. 557155) [Yüksek Lisans Tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi.
• Corey, G. (2009). Psikolojik danışma, psikoterapi kuram ve uygulamaları. Sekizinci basım. Ankara: Mentis Yayınevi. (Türkçe Çeviri:, Ed.: Tuncay ERGENE, 2015, s. 350). Ankara.
• Diril, A. (2011). Lise öğrencilerinin bilişsel esneklik düzeylerinin sosyo-demografik değişkenler ve öfke düzeyi ile öfke ifade tarzları arasındaki ilişki açısından incelenmesi (Yayın No. 299894) [Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi.
• Demir, İ., Özköklü, D. P., & Turğut, B. A., (2015). Ergenlerin problemli internet kullanımının yordanmasında denetim odağı ve yaşam doyumunun rolü. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(3).
• Derin, S., & Bilge, F. (2016). Ergenlerde internet bağımlılığı ve öznel iyi oluş düzeyi. Turkish Psychological Counseling and Guidance Journal, 6(46), 35-51.
• Doğan, H., Işıklar, A., & Eroğlu, S. E., (2008). Ergenlerin problemli internet kullanımının bazı değişkenler açısından incelenmesi. Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, (18), 106-124.
• Efe, Y. S., Erdem, E. & Vural, B. (2021). Lise öğrencilerinde siber zorbalık ve internet bağımlılığı. Bağımlılık Dergisi, 22(4), 465-473.
• Erdur-Baker, Ö., & Kavşut, F. (2007). Akran zorbalığının yeni yüzü: siber zorbalık. Eurasian Journal of Educational Research (EJER), (27).
• Erdur-Baker, Ö. (2010). Cyberbullying and its correlation to traditional bullying, gender and frequent and risky usage of internet-mediated communication tools. New Media & Society, 12(1), 109-125.
• Güldal, B., (2020). Lise öğrencilerinde öfke ifade tarzları, benlik saygısı ve siber zorbalık ilişkisinin incelenmesi (Yayın No. 679218) [Yüksek Lisans Tezi, Üsküdar Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi.
• Günlü, A. (2016). Ergenlerde internet ve problemli internet kullanım davranışının incelenmesi (Yayın No. 438261) [Yüksek Lisans Tezi, Anadolu Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi.
• Günüç, S., (2009). İnternet bağımlılık ölçeğinin geliştirilmesi ve bazı demografik değişkenler ile internet bağımlılığı arasındaki ilişkilerin incelenmesi (Yayın No. 234300) [Yüksek Lisans Tezi, Yüzüncü Yıl Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi.
• Hinduja, S., & Patchin, J. W. (2008). Cyberbullying: An exploratory analysis of factors related to offending and victimization. Deviant behavior, 29(2), 129-156.
• İnan, A. (2010). İlköğretim II. kademe ve lise öğrencilerinde internet bağımlılığı. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi]. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
• Kabataş, M., (2020). Ergenlerde bilişsel esneklik ve başarı amaç yönelimleri ilişkisinde problemli internet kullanımının aracı rolü (Yayın No. 636340) [Yüksek Lisans Tezi, Ankara Yıl Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi. Karasar, N. (1974). Araştırma Eğitimi. Ankara University Journal of Faculty of Educational Sciences (JFES), 7(1), 263-274.
• Kaymaz, E., & Şakiroğlu, M. (2020). Bilinçli farkındalık ve bilişsel esnekliğin problemli akıllı telefon kullanımı üzerindeki etkisi: öz-kontrolün aracı rolü. Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21(38), 79-108.
• Korkmaz, A. (2016). Siber zorbalık davranışları sergileme ve siber zorbalığa maruz kalma durumlarının karşılaştırılması. TRT akademi, 1(2), 620-639.
• Kowalski, R. M., & Limber, S. P. (2007). Electronic bullying among middle school students. Journal of Adolescent Health, 41, 22-30.
• Li, Q. (2006). Cyberbullying in schools: A research of gender differences. School Psychology International, 27(2), 157-170.
• Makas, Y. (2008). Lise öğrenimi gören gençlerin internet kullanımının psikososyal durum ile ilişkisi (Yayın No. 235344) [Yüksek Lisans Tezi, Beykent Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi.
• Martin, M. M., & Rubin, R. B. (1995). A new measure of cognitive flexibility. Psychological Reports, 76(2), 623–626. https://doi.org/10.2466/pr0.1995.76.2.623
• Martin, M. M., & Anderson, C. M. (1998). The cognitive flexibility scale: Three validity studies. International Journal of Phytoremediation, 21(1), 1–9. https://doi.org/10.1080/08934219809367680
• Meral, D., & Bahar, H. H. (2016). Ortaöğretim öğrencilerinde problemli internet kullanımının yalnızlık ve psikolojik iyi oluş ile ilişkisinin incelenmesi. Journal of Education Faculty, 18(2), 1117-1134.
• Ögel, K. (2012). İnternet bağımlılığı, internetin psikolojisini anlamak ve bağımlılıkla başa çıkmak. İstanbul: Türkiye İş Bankası.
• Odacı, H., & Kalkan, M. (2010). Problematic Internet use, loneliness and dating anxiety among young adult university students. Computers & Education, 55(3), 1091-1097.
• Öztürk, S. (2019). Ergenlerde bilişsel esneklik ve duygusal özerklik: bilişsel duygu düzenleme stratejilerinin aracı rolü (Yayın No. 589408) [Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi.
• Özdemir, M., & Akar, F. (2011). Lise öğrencilerinin siber-zorbalığa ilişkin görüşlerinin bazı değişkenler bakımından incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 4(4), 605-626.
• Özolgun Kurt, N. (2014). Meslek lisesi öğrencilerinde problemli internet kullanımı, bilişsel yetenek ve dikkat becerilerinin incelenmesi (Yayın No. 398957) [Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi.
• Pamuk, M. & Bavlı, B. (2013). Ergenlerin sanal zorbalıklarının bazı değişkenlere göre incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 17(4), 604-626.
• Peker, A., Eroğlu, Y., & Ada, Ş. (2012). Ergenlerde siber zorbalığın ve mağduriyetin yordayıcılarının incelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(2), 185-206.
• Peker, A. (2013). İnsani değerler yönelimli psiko-eğitim programının problemli internet kullanımı ve siber zorbalık üzerindeki etkisi (Yayın No. 336039) [Doktora Tezi, Sakarya Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi.
• Şahan, M., & Çapan, B. E., (2017). Ergenlerin problemli internet kullanımında kişilerarası ilişkilerle ilgili bilişsel çarpıtmaların ve sosyal kaygının rolü. Ege Eğitim Dergisi, 18(2), 887-913.
• Şehidoğlu, Z., (2014). 15-17 yaş grubu ergenlerde bilinçli farkındalık düzeyi ile problemli internet kullanımı arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yayın No. 427640) [Yüksek Lisans Tezi, Üsküdar Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi.
• Slonje, R. & Smith, P. K. (2008). Cyberbullying: Another main type of bullying. Scandinavian Journal of Psychology, 49, 147-154.
• Süslü, D. P., & Oktay, A. (2018). Lise öğrencilerinde siber zorbalık ve siber mağduriyetle ilişkili bazı değişkenlerin incelenmesi. İlköğretim Online, 17(4), 1877-1894.
• Smith, P. K., Mahdavi, J., Carvalho, M., Fisher, S., Russell, S., & Tippett, N. (2008). Cyberbullying: its nature and impact in secondary school pupils. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 49(4), 376-385.
• Serin, H. (2012). Ergenlerde siber zorbalık/siber mağduriyet yaşantıları ve bu davranışlara ilişkin öğretmen ve eğitim yöneticilerinin görüşleri (Yayın No. 317225) [Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi].
• Semerci, A. (2017). Lise öğrencilerinin siber zorbalık ve mağduriyet durumlarının farklı değişkenler açısından incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 25(4), 1285-1300.
• Şahan, M., & Çapan, B. E., (2017). Ergenlerin problemli internet kullanımında kişilerarası ilişkilerle ilgili bilişsel çarpıtmaların ve sosyal kaygının rolü. Ege Eğitim Dergisi, 18(2), 887-913.
• Şenyiğit, A. (2018). Lise öğrencilerinin bilişsel esnekliklerine göre problemli internet kullanımlarının incelenmesi (Yayın No. 516063) [Yüksek Lisans Tezi, Mersin Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi.
• Taştekin, E., & Bayhan, P. (2018). Ergenler arasındaki siber zorbalığın ve mağduriyetin incelenmesi. Online Journal of Technology Addiction and Cyberbullying, 5(2), 21-45.
• Tekinarslan, E., & Gürer, M. D. (2011). Problematic Internet use among Turkish university students: A multidimensional investigation on demographics and Internet activities. Journal of Human Sciences, 8(1), 1028-1051.
• Tuğ Karoğlu, T., & Çılğın, M. (2020). Lise öğrencilerinin siber zorbalığı ve siber mağduriyeti üzerine bir çalışma. Journal of Social Sciences And Education, 3(1), 344-355.
• Turan, R. T. (2015). Başkent üniversitesi öğrencilerinde internet bağımlılığı sıklığı ve ilişkili faktörler (Yayın No. 429151) [Tıpta Uzmanlık Tezi, Başkent Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi.
• Türkoğlu, S. (2013). Ergenlerin problemli internet kullanımı ile siber zorbalık eğilimleri arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi.
• Ünver, H., & Zihni, K. O. Ç. (2017). Siber zorbalık ile problemli internet kullanımı ve riskli internet davranışı arasındaki ilişkinin incelenmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 15(2), 117-140.
• Ünver, Ü. (2016). Siber zorbalık ile problemli internet kullanımı ve riskli internet davranışı arasındaki ilişki ve bu değişkenlerin çeşitli demografik özellikler açısından incelenmesi (Yayın No. 450238) [Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi.
• Vadher, S. B., Panchal, B. N., Vala, A. U., Ratnani, I. J., Vasava, K. J., Desai, R. S., & Shah, A. H. (2019). Predictors of problematic Internet use in school going adolescents of Bhavnagar, India. International Journal of Social Psychiatry, 65(2), 151-157.
• Yaman, E., & Sönmez, Z. (2015). Ergenlerin siber zorbalık eğilimleri. Online Journal of Technology Addiction and Cyberbullying, 2(1), 18-31.
• Ybarra, M. L., & Mitchell, K. J. (2004). Online aggressor/targets, aggressors, and targets: A comparison of associated youth characteristics. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 45(7), 1308-1316.
• Yılmaz, E., Şahin, Y. L., Haseski, H. İ., & Erol, O. (2014). Lise öğrencilerinin internet bağımlılık düzeylerinin çeşitli değişkenlere göre incelenmesi: Balıkesir ili örneği. Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 4(1), 133-144.
• Yüksel, M. & Yılmaz, E. (2016). Lise öğrencilerinin internet bağımlılık düzeyleri ile problem çözme becerileri arasındaki ilişkinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. İlköğretim Online, 15(3).
• Zorbaz, O., & Dost, M. T. (2014). Lise öğrencilerinin problemli internet kullanımının cinsiyet, sosyal kaygı ve akran ilişkileri açısından incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29(29-1), 298-310.