DİJİTAL SAĞLIK VE E-NABIZ FARKINDALIK DÜZEYİ BELİRLEME ÇALIŞMASI

Yıl 2018, Sayı: 16, 1 - 11, 30.12.2018

Mehmet Yorulmaz Şeyma Odacı Merve Akkan

Öz

Her geçen gün daha modern hizmet alma ve daha hızlı sonuca varma konusunda artan beklentiler bilgi sistemlerinin sağlık hizmetlerinde yayılmasına sebep olmuştur. Güncel, hızlı ve kaliteli hizmet sunabilmek için bilgi sistemleri sağlık kurumlarının en önemli alt sistemleridir. Bu sebeple sağlık bilgi sistemlerinin bilinmesi ve kullanılması bireylere fayda sağlayacaktır. E-nabız sistemi, ülke genelinde tüm sağlık hizmeti kullanıcıları için yapılmış ilk ve tek bilgi sistemidir. Bu yüzden sağlık bilgi sistemleri arasında önemli bir yer tutmaktadır. Bu araştırma Konya ilinde yaşayan vatandaşların sağlık bilgi sistemleri ve e-nabız sistemi hakkındaki farkındalık düzeylerini tespit etmek ve e-Nabız sistemini kullanım durumlarına dair bilgi edinmek amacıyla yapılmıştır. Bu araştırma, Konya ilinde yaşayan kişilere yapılmıştır. Araştırma için 17-28 yaş grubundan 100 kişi, 29-49 yaş grubundan 100 kişi, 50 ve üstü yaş grubundan 100 kişi olmak üzere 300 kişiye ulaşılması hedeflenmiştir. Fakat imkânlar dâhilinde 17-28 yaş grubundan 118 kişi, 29-49 yaş grubundan 116 kişi, 50 yaş ve üstü yaş grubundan 54 kişi olmak üzere toplam 288 kişiye ulaşılmıştır. Araştırma verilerini toplama aracı olarak, birincil veri toplama kaynaklarından olan anket yöntemi kullanılmıştır. Çalışma için yeterli sorulara cevap veren anket, daha önce İstanbul Medipol Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü’nde yapılmış olan ‘’Medipol Üniversitesi Öğrencilerinin Sağlık Bilgi Sistemleri ve E-Nabız Sistemine İlişkin Farkındalık ve Kullanım Düzeylerinin Belirlenmesi’’ adlı yüksek lisans tezinden alınmıştır. Anket toplam 17 sorudan oluşmaktadır. Anketin ilk üç sorusunda yaş, cinsiyet ve eğitim olmak üzere sosyo-demografik özellikler hakkında bilgi toplayan kısım yer almaktadır. Anketin diğer kısmında ise e-Nabız sistemine ilişkin farkındalık ve kullanım düzeyini ölçen sorular mevcuttur. Yapılan anketlerden elde edilen veriler SPSS 25 programı kullanılarak analiz edilmiştir. Analiz esnasında Kolmogorov-smirnov uygunluk testi ve ki-kare testinden faydalanılmıştır. Katılımcıların yaş gruplarına göre dağılımları incelendiğinde %41’i 17-28, %40,3’ü 29-49, %18,8’i 50 yaş üstü olarak belirlenmiştir. Katılımcıların %47,6’sı kadın, %52,4’ü erkektir. Katılımcıların eğitim düzeyleri incelendiğinde %16,7’si ilkokul, %5,9’u ortaokul, %23,3’ü lise, %9,4’ü ön lisans, %36,5’i lisans, %6,9’u yüksek lisans, %1,4’ü diğer eğitim düzeylerinde yer almaktadır. Araştırma kapsamındaki katılımcıların, %49,7’ si e-Nabız sistemini duyduklarını, %50,3’ünün ise bu sistemi duymadıklarını belirmişlerdir. Katılımcıların %50,3’ü hiç duymadıklarını, %19,8’i e-nabız sistemini sosyal medyadan, %8’i kamu spotundan, %1,4’ü gazete ve dergiden, %4,2’si televizyon ve radyodan, %6,3’ u arkadaşlarından, %10,1’i diğer kaynaklardan(Alo182, işyeri gibi) duyduklarını aktarmıştır.

Araştırmaya katılan bireylerin %17’si e-Nabız sistemine kayıtlı iken, %83’ü sisteme kayıtlı değildir. Araştırmaya katılanların %14,9’u e-Nabız Sistemini kullanmış, %85,1’i bu sistemi hiç kullanmamıştır. Ayrıca Araştırmaya katılan kişilerin e-Nabız sistemini kullanma durumları ile memnuniyet düzeyleri arasında anlamlı bir farklılık olup olmadığını belirlemek amacıyla yapılan ki-kare analizi sonucunda, e-Nabız sistemini kullanma durumu ile memnuniyet düzeyleri arasında anlamlı bir farklılık yoktur. (p>0,05). E-Nabız sistemini kullanan kişilerin %5,6’sı çok memnun, %8,7’si memnun, %0,3’ünün ise memnun olmadığı tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Hasta Memnuniyeti, Dijital Sağlık, E-Nabız

Kaynakça

• Abdukhoshımov K., (2016). ‘’Bilgi Yönetim Süreci, Yenilik ve İşletme Performansı İlişkisi: Türk Telekominikasyon Sektöründe Bir Araştırma’’, Yüksek Lisans Tezi, Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Ana Bilim Dalı, Antalya.
• Aile Hekimliği Sistemi, 2017. Erişim Tarihi: 04 Nisan 2018. Erişim adresi, http://www.bmbsoft.com.tr/ailehekimligisistemi.aspx
• AHBS, Aile Hekimliği Bilgi Sistemi, 2007. Erişim Tarihi: 04 Nisan 2018. Erişim adresi, http://www.ailehekimligi.com.tr/?Ctrl=HTML&HTMLID=66&HTMLDetailID=61
• Ak B., 2009. ‘’Türkiye’de Sağlık Bilişimi, Bir Kişisel Değerlendirme ve Uluslararası Bir Başarı Öyküsü’’. CorTTex. Akademik Bilişim’09 – XI. Akademik Bilişim Konferansı Bildirileri, 11-13 Şubat 2009, Harran Üniversitesi, Şanlıurfa, s.333-341.
• Akça N., 2013. E-Sağlık, Sağlık Kurumlarında Bilgi Sistemleri, Anadolu Üniversitesi AÖF Yayınları, 265. Eskişehir. (Ed. Ali Yılmaz).
• Akça N., 2013. “E-Sağlık”, Sağlık Kurumlarında Bilgi Sistemleri, Anadolu Üniversitesi AÖF Yayınları, 273. Eskişehir. (Ed. Ali Yılmaz).
• Akça N., 2013. “E-Sağlık”, Sağlık Kurumlarında Bilgi Sistemleri, Anadolu Üniversitesi AÖF Yayınları,278. Eskişehir. (Ed. Ali Yılmaz).
• Akgün A.E. 2013. ‘’Sosyal Bir Etkileşim Süreci Olarak Bilgi Yönetimi ve Bilgi Yönetim Süreci’’, G.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, No:1, s.175-188, Ocak.
• Alakuş M., 2007. Sağlık Bilimlerinde Bilgi Yönetimi, Türk Tıp Dizini, Sağlık Bilimlerinde Süreli Yayıncılık, s.201-211.
• Birinci., 2013. Hastane Bilgi Yönetim Sistemleri. (İçinde: Hastane Yönetimi ed: Haydar Sur, Tuncay Palteki), Nobel Tıp, İstanbul, 2013.ss: 285-304.)
• Demir R. (2017). ‘’Medipol Üniversitesi Öğrencilerinin Sağlık Bilgi Sistemleri ve E-Nabız Sistemine İlişkin Farkındalık ve Kullanım Düzeylerinin Belirlenmesi’’, Yüksek Lisans Tezi, Medipol Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Sağlık Yönetimi Ana Bilim Dalı, İstanbul
• E-Reçete, 2013. Erişim Tarihi: 06 Nisan 2018. Erişim adresi: http://www.sgkrehberi.com/haber/8556/e-recete-nedir.html
• Gider Ö., Ocak, S., & Top, M., 2015. Sağlık Hizmetlerinde Elektronik Reçete (E-Reçete) Uygulamasının Değerlendirilmesine Yönelik Bir Araştırma. Bilgi Ekonomisi ve Yönetimi Dergisi, 15-25.
• Gider Ö., Ocak, S., & Top, M., 2015. Sağlık Hizmetlerinde Elektronik Reçete (E-Reçete) Uygulamasının Değerlendirilmesine Yönelik Bir Araştırma. Bilgi Ekonomisi ve Yönetimi Dergisi, 18.
• Güçlü N., Sotirofski, K., (2006). ‘’Bilgi Yönetimi’’, Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, No:4, s. 351-371, Güz.
• Gülseçen S., 2013. Bilgi ve Bilginin Yönetimi, 2.Baskı, Ankara, Papatya Bilim Yayıncılık, 1-248.
• Gürel F.S., 2008. ‘’Aile Hekimliğinde Klinik Karar Verme Sürecinde Değerlendirilebilecek Bir Açılım: Elektronik Klinik Karar Destek Sistemleri’’, Aile Hekimliği Dergisi, Cilt:2, Sayı:4, s. 52-58.
• Işık O., Mahmut A., 2010. ‘’Bilgi Teknolojileri ve Hastane Bilgi Sistemleri Kullanımı: Sağlık Çalışanları Üzerine Bir Araştırma’’, Bilgi Dünyası Dergisi, Cilt:11, No:2, s.365-389.
• Kalkan V.D., 2006. ‘’Örgütsel Öğrenme ve Bilgi Yönetimi Kesişim ve Ayrışma Noktaları’’, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt:5, No:16, s. 22-36, Bahar.
• Kavuncubaşı Ş., 2012. Hastane ve Sağlık Kurumları Yönetimi, 3. Baskı, Ankara, Siyasal Kitapevi, 15-591.
• Medula Nedir ve Ne İşe Yarar, 2014.Erişim Tarihi: 05.04.2018. Erişim adresi: http://medulamedula.com/medula-nedir-ve-ne-ise-yarar
• MHRS, Merkezi Hekim Randevu Sistemi, T.C. Sağlık Bakanlığı, 2016. Erişim Tarihi: 07.04.2018. Erişim adresi: https://www.mhrs.gov.tr/Vatandas/hakkimizda.xhtml
• MHRS, Merkezi Hekim Randevu Sistemi, T.C. Sağlık Bakanlığı, 2016. Erişim tarihi: 4 Nisan 2018. Erişim adresi: https://hastanerandevu.gov.tr/Vatandas/hakkimizda.xhtml
• Özata M., Aslan Ş., 2004. ‘’Klinik Karar Destek Sistemleri ve Örnek Uygulamalar’’, Kocatepe Tıp Dergisi, No: 5, s. 1-12, Ocak.
• Özata M., 2009. Sağlık Bakanlığı ve Sosyal Güvenlik Kurumu Tarafından Yürütülen E-Sağlık Projelerinin Sağlık Hizmeti Sunumuna Etkileri,Selçuk Üniversitesi, Konya.
• Ömürbek N., Fatmagül A., 2009. ‘’ Sağlık Bilişim Sistemlerinin Uygulanmasına İlişkin Bir Araştırma: İzmir Örneği’’, S.D.Ü Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, No:19, s. 211-232, Mayıs.
• Özer M.A., 2011. 21. Yüzyılda Yönetim ve Yöneticiler,2.Baskı, Ankara, Nobel Yayıncılık, 1-684.
• Resmî Gazete, 27.04.2016. 2016/6 sayılı ‘’Sağlık.Net Online ve e-Nabız Hakkında Genelge’’.
• Şimşek Ş., 2012. Yönetim ve Organizasyon, 15.Baskı, Konya, Eğitim Yayınevi, Konya, 3-425.
• Tengilimoğlu D., Işık O., Akbolat M., 2017. Sağlık İşletmeleri Yönetimi, 8. Baskı, Ankara, Nobel Yayıncılık, 1-576.
• T.C. Sağlık Bakanlığı, 2014. Çekirdek Kaynak Yönetim Sistemi. Erişim Tarihi: 06 Nisan 2018. Erişim adresi, http://dijitalhastane.saglik.gov.tr/TR,4882/ckys-cekirdek-kaynak-yonetim-sistemi.html
• T.C. Sağlık Bakanlığı, 2010. Türkiye sağlıkta dönüşüm programı: ilerleme raporu, Ankara, s. 251. Ed.: Akdağ R.
• T.C. Sağlık Bakanlığı, 2018. E- Nabız Kullanım Kılavuzu, s. 10-40.
• T.C. Sağlık Bakanlığı, Sağlık Bilgi Sistemleri Genel Müdürlüğü, 2015. ‘’ Kişisel Sağlık Kaydı Platformu E- Nabız Tanıtım Dokümanı’’ Ankara, 8-55.
• Tontuş Ö., 2017. Türkiye’de Sağlık Hizmetine Kolay Erişim Merkezi Hekim Randevu Sistemi. Satürk Yayını, 3. Erişim tarihi: 4 Nisan 2018. Erişim adresi: http://docplayer.biz.tr/21430513-Turkiye-de-saglik-hizmetine-kolay-erisim-merkezi-hekim-randevu-sistemi-mhrs.html
• Ülgü M., 2015. ‘’Sağlıkta e- Nabız Dönemi’’. Sağlık Bilgi Sistemleri Dergisi, No: 4, s. 8, Mart- Nisan. Erişim Tarihi: 08.04.2018. Erişim adresi: http://sbsgm.saglik.gov.tr/gundemesaglik4/index.html#/4/8-9
• Yorgun M, 2015. AHBS, Aile Hekimliği Bilgi Sistemi Nedir. Erişim Tarihi: 04 Nisan 2018. Erişim adresi, https://prezi.com/p3dissdy-p9e/aile-hekimligi-bilgi-sistemi-ahbs-nedir/
• Özata, M. 2009. Hastane Etkinliğinin Artırılmasında Sağlık Bilişim Sistemlerinin Önemi: Veri Zarflama Analizine Dayalı Bir Uygulama. Verimlilik Dergisi, 2009 (4), 37-51.