Bir Sosyal Politika Aracı Olarak Tarihsel Süreçte Ailenin Değişen/Değişmeyen Rolleri

Yıl 2017, Sayı: 38, 35 - 58, 07.07.2017

Meryem Tekin Epik Özal Çiçek , Selin Altay

Öz

Geleneksel sosyal politikanın en temel
mekanizması olarak kabul edilen aile, birbirlerine kan bağı, evlilik ve diğer
yasal yollardan akrabalık bağı ile bağlı olan, çoğunlukla aynı evde bir arada
yaşayan, yetişkin üyelerinin çocukların bakımı için sorumluluk aldığı ve
içindeki bireylerin cinsel, psikolojik, toplumsal, kültürel ve ekonomik
ihtiyaçlarının karşılandığı bir insan topluluğu olarak tanımlanabilir.
Endüstrileşme öncesi tarım toplumlarının geleneksel geniş aile yapısı, üretim
sisteminde yaşanan transformasyonla birlikte çözülmüş ve eğitim, sağlık,
güvenlik gibi fonksiyonlarını tarihsel süreç içerisinde birtakım kamusal
mekanizmalara aktarmıştır. Bununla birlikte bazı temel fonksiyonlarını korumaya
devam eden aile mekanizması, günümüzde toplumsal yaşam içerisinde alternatifi
olmayan ve önemini koruyan sosyal bir organizma olarak karşımıza çıkmaktadır.
Bu düzlem ışığında, aile kurumunun yapısında meydana gelen dönüşümler,
gelenekselden moderne evlilik, ebeveyn ilişkileri, aile içerisinde kadın ve
erkeğin statü ve rollerinde birtakım farklılıklara neden olmaktadır. Bu
çalışmayla hedeflenen tarihsel süreç içerisinde ailenin geçirdiği dönüşüm ve
bunun sosyal politikaya olan etkilerini teorik bir çerçevede analiz etmektir.
Bu amaçla; ilk etapta ailenin ilkel toplumlardan endüstrileşme sürecine kadar
olan geleneksel rolleri ve bu rollerdeki dönüşümler sosyal politikayla olan
bağlar kapsamında ele alınacak, ardından endüstrileşme sonrası yeni oluşan
çekirdek ailenin kapitalist üretim ilişkileriyle olan kurgusal bağlarının
modern sosyal politikanın meydana gelişindeki etkileri irdelenecek, son olarak
ise; 21. yüzyılın post modern aile yapısı ve ortaya çıkan alternatif aile
modellerinin günümüz sosyal politikasına etkileri değerlendirilecektir. 

Anahtar Kelimeler

Aile, Sosyal Politika, Ataerkillik, Geleneksel Aile, Modern Aile

Kaynakça

• Arat, N. (1986), Kadın Sorunu, İstanbul: Say Yayınları. Aron, R. (1978), Sanayi Toplumu, (Çev. E.Gürsoy), İstanbul: Dergâh Yayınları. ASAGEM. (2011), Tek Ebeveynli Aileler Araştırması, Ankara: T.C. Başbakanlık Aile ve Sosyal Araştırmalar Genel Müdürlüğü Yayınları, Yayın No:148. Bayer, A. (2013), Değişen Toplumsal Yapıda Aile, Şırnak Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Cilt:4, Sayı:8, 101-129. Boylu, A., A. & Öztop, H. (2013), Tek Ebeveynli Aileler: Sorunlar ve Çözüm Önerileri , Sosyo-Ekonomi Dergisi, Cilt:19, Sayı:19, 207-220. Braudel, F. (2013), Kapitalizmin Kısa Tarihi, (Çev. İ. Yerguz), İstanbul: Say Yayınları. Canatan, K. (2013), Türk Ailesinin Tarihsel Gelişimi, (Ed. K. Canatan & E. Yıldırım), Aile Sosyolojisi, İstanbul: Açılım Kitap, 97-119. Çağan, K. (2013), Ailenin İşlevleri, (Ed. K. Canatan & E. Yıldırım), Aile Sosyolojisi, İstanbul: Açılım Kitap, 83-93. Çağatay, T. (1990), Modern Aile ve Sosyal Problemleri, (Der: B.Dikeçliğil & A.Çiğdem), Aile Yazıları 2, Ankara: T.C. Başbakanlık A.A.K. Bşk. 95-143. Çelebi, N. (1990), Kadınlarımızın Cinsiyet Rolü Tutumları, Konya: Sebat Yayıncılık. Demirel, Ö. vd. (1992), “Osmanlılarda Ailenin Demografik Yapısı”, Sosyo-Kültürel Değişme Sürecinde Türk Ailesi-I, Aile Araştırma Kurumu Yayınları, Ankara http://ailetoplum.aile.gov.tr/data/54293dab369dc32358ee2b0f/kutuphane_11_sosyokulturel_degisme_surecinde_turk_ailesi__i.pdf (E.T. 23.02.2017), 89-153. Dworkin, D. (2012), Sınıf Mücadeleleri, (Çev. U. Özmakas), İstanbul: İletişim Yayınları. Ekici, F. Y. (2014), Türk Aile Yapısının Değişim ve Dönüşümü ve Bu Değişim ve Dönüşüme Etki Eden Unsurların Değerlendirilmesi, The Journal of Academic Social Science Studies, S:30, 209-224. Eyce, B. (2000), Tarihten Günümüze Türk Aile Yapısı, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler MYO Dergisi, Sayı:4, 223-244. Giddens, A. (2012), Sosyoloji – Kısa Fakat Eleştirel Bir Giriş, (Çev. Ü. Y. Battal), Ankara: Siyasal Kitabevi. Gladding, T. S. (2012), Aile Terapisi Tarihi, Kuram ve Uygulamaları, (Çev. İ. Keklik & İ. Yıldırım), Ankara: Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Derneği Yayınları. Goody, J. (2004), Avrupa’da Aile, (Çev. S. Aksoy), İstanbul: Literatür Yayıncılık. Gökçe, B. (1976), Aile ve Aile Tipleri Üzerine Bir İnceleme, Hacettepe Üniversitesi Beşeri Bilimler Dergisi, C:8, S:1-2, Ankara: Hacettepe Üniversitesi Yay., 46-67. Gökçe, B. (1991), Aile ve Aile Tipleri Üzerine Bir İnceleme, Aile Yazıları I, Temel Kavramlar Yapı ve Tarihi Süreç, Bilim Serisi 5/I, Ankara: Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu Yayınları. Günindi Y. & Giren S. (2011), Aile Kavramının Değişim Süreci ve Okul Öncesi Dönemde Ailenin Önemi, Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, S:31, 349-361. Hançerlioğlu, O. (1976), Felsefe Ansiklopedisi, İstanbul: Remzi Kitabevi. Harvey, D. (2012), Sermaye Muamması, Kapitalizmin Krizleri, (Çev. S. Savran), İstanbul: Sel Yayınları. Kandiyoti, D. (1984), Aile Yapısında Değişme ve Süreklilik: Karşılaştırmalı Bir Yaklaşım, Türkiye’de Ailenin Değişimi, (Der: N. Erder), Ankara: Türk Sosyal Bilimler Derneği, 15-34. Kapız, S. (2002), Sosyal Değişim Sürecinde İşve Yaşam Etkileşimi, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir. Könezoğlu, B. (2006), Aile ve Ailenin Korunması, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara. Lefebvre, H. (2014), Kentsel Devrim, (Çev. S. Sezer), İstanbul: Sel Yayınları. Mazoyer, M. & Roudart, L. (2009), Dünya Tarım Tarihi – Neolitik Çağdan Günümüzdeki Krize, (Çev. Ş. Ünsaldı), Ankara: Epos Yayınları. Mc Neill, W. (1989), Dünya Tarihi, (Çev. A. Şenel), Ankara: V Yayınları. Michel, A. (1984), Feminizm, (Çev. Ş. Tekeli), İstanbul: Kadın Çevresi. Morgan, H. (1986), Eski Toplum I, (Çev. Ü. Oskay), İstanbul: Payel Yayıncılık. Ozankaya, Ö. (1979), Toplum Bilimine Giriş, Ankara: Ankara Üniversitesi Siyasal Bilimler Örnek, S. V. (1971), Etnoloji Sözlüğü, Ankara: DTCF no:200. Özbay, F. (1984), Kırsal Kesimde Toplumsal ve Ekonomik Yapı Değişmelerinin Aile İşlevlerine Yansıması, Türkiye’deki Ailenin Değişimi (Der: N. Erder), Ankara: Türk Sosyal Bilimler Derneği, 35-64. Sayın, Ö. (1994), Aile Sosyolojisi, İzmir: Ege Üniversitesi Basımevi. Tabakoğlu, A. (1992), “Osmanlı Toplumunda Aile”, SosyoKültürel Değişme Sürecinde Türk Ailesi-I, Aile Araştırma Kurumu Yayınları, Ankara http://ailetoplum.aile.gov.tr/data/54293dab369dc32358ee2b0f/kutuphane_11_sosyokulturel_degisme_surecinde_turk_ailesi__i.pdf (E.T. 23.02.2017), 84-88. Tezcan, M. (2006), Cumhuriyetten Günümüze Türk Ailesinin Dünü, Bugünü, Geleceği (Sosyo-Kültürel Açıdan), Çevrim İçi, http://turkoloji.cu.edu.tr/GENEL/tezcan_aile.pdf, (E.T. 23.02.2017), 1-9 Weber, M. (2011), Sosyoloji Yazıları, (Çev. T. Parla), İstanbul: Deniz Yayınları. Wilson, T. (2002), Myths and Facts About Fatherlessness, (Erişim Tarihi:25.02.2016), http://www.nownys.org/docs/fatherlessness%20article.pdf. Yan Li, S., Roshan, S., Abdullah, C. M. & Abdullah, H. (2015), Commuter Families: Parental Readiness, Family Enviroment And Adolescent Scholl Performance, Procedia-Scholl And Behavioral Sciences, 172, 686-692. Yasa, İ. (1973), Evlilik ve Geniş Aile Kurumlarının Yazgısı, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, XXVIII, Mart – Haziran 1973, 1-2, Ankara. Yıldırım, E. (2013), Aile ve Evlilik Türleri, (Ed. K. Canatan & E. Yıldırım), Aile Sosyolojisi, İstanbul: Açılım Kitap, 65-81. Zimmerman, C. (1964), Yeni Sosyoloji Dersleri, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınları.