ÇALIŞMA YAŞAMINDA ALGILANAN SOSYAL DESTEK DÜZEYİ İLE UMUTSUZLUK, PSİKOLOJİK UYUMSUZLUK VE YAŞAM KALİTESİ ARASINDAKİ İLİŞKİLERİN İNCELENMESİ: İSTANBUL İLİNDE 3-15 YAŞ ARASI OTİZM TANILI ÇOÇUĞA SAHİP ÇALIŞAN BİREYLER ÜZERİNDE BİR ARAŞTIRMA

Yıl 2021, Cilt: 21 Sayı: 53, 887 - 940, 22.12.2021

Seçil Taştan

https://doi.org/10.21560/spcd.vi.881001

Cited By: 1

Öz

Bu çalışmamın temel sorun ve varsayımına göre, bir sosyo-psikolojik unsur olarak otizmi olan çocuğa sahip olma durumu çalışan ailelerin iş yaşamlarındaki bilişsel-duygusal-davranışsal süreçleri üzerinde karmaşık ya da olumsuz etkilere sahip olabilmektedir. Ancak bireylerin algılamakta olduğu sosyal destek düzeyi söz konusu olumsuz etkilerin derecesini hafifletebilmekte, algılanan yaşam kalitesini de olumlu yönde etkileyebilmektedir. Kesitsel ve tarama yöntemiyle yapılan araştırma ile bu varsayımı destekleyen bulguların elde edilmesi amaçlanmıştır. Böylece, araştırmanın amacı, 3-15 yaş arası otizmli çocuğa sahip çalışan bireylerin iş yaşamında algıladıkları sosyal destek ile umutsuzluk, psikolojik uyumsuzluk ve yaşam kalitesi düzeyleri arasındaki ilişkilerin incelenmesidir. Araştırma İstanbul ili Avrupa yakası sınırları içerisindeki özel eğitim kurumlarından eğitim alan 3-15 yaş otizmli çocuğa sahip anne ve babaların katılımıyla gerçekleşmiştir. Yapılan istatistiksel analiz sonuçlarına göre, algılanan sosyal desteğin bireylerin algıladığı umutsuzluk ve psikolojik uyumsuzluk düzeyi üzerinde anlamlı ve negatif etkilerinin olduğu görülmüştür. Bununla birlikte, algılanan sosyal desteğin bireylerin yaşam kalitesi algısı üzerinde anlamlı ve pozitif bir etkisi olduğu belirlenmiştir. Söz konusu bulguların çalışmada öne sürülmüş olan önceki çalışma sonuçları ve kuramsal zemin ile uyumlu olduğu gözlenmiştir. Çalışmada ulaşılmış olan sonuçların genel değerlendirmeleri yapılarak, bireysel, örgüt ve toplumsal açısından önemi ve katkıları tartışılmıştır. Son olarak, bu çalışmadan elde edilen sonuçların toplumsal açıdan geliştirilip uygulanabilecek kamu politikaları ve sosyal politikalar açısından rolü irdelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Sosyal destek, Umutsuzluk, Psikolojik uyumsuzluk, Yaşam kalitesi, Otizm, Örgütsel davranış, Sosyal politikalar

Destekleyen Kurum

MARMARA ÜNİVERSİTESİ

Proje Numarası

SOS-A-241018-0552

Teşekkür

Bu araştırma çalışması Marmara Üniversitesi BAP Koordinasyon Birimi tarafından desteklenmiştir. Başta Marmara Üniversitesi BAP Koordinasyon Birimi olmak üzere, Koşuyolu Özel Yaşam Rehabilitasyon Merkezi (KRM) yönetimine ve İstanbul Kadıköy Rehberlik ve Araştırma Merkezi’ne (RAM) ve anket çalışmasına gönüllülük esasıyla katılım sağlamış olan değerli anne ve babalara araştırma sürecindeki katkılarından dolayı teşekkürlerimi sunuyorum.

INVESTIGATION OF THE RELATIONS OF PERCEIVED WORKPLACE SOCIAL SUPPORT WITH HOPELESSNESS, PSYCHOLOGICAL DISHARMONY AND LIFE QUALITY: A RESEARCH STUDY IN ISTANBUL AMONG WORKING INDIVIDUALS OF CHILDREN WITH AUTISM SPECTRUM DISORDER BETWEEN THE AGE 3-15

Öz

The aim of this research is to study the relations of perceived social support at work with hopelessness, psychological disharmony and life quality levels of individuals who have the child with autism between the ages 3-15. The sample of the research is constituted from the individuals who are currently working in an organization and who have a child with autism between the ages 3-15 going to special education centers in European region of Istanbul. According to the statistical analysis results, it was seen that perceived social support had significant and negative effects on the level of hopelessness and psychological disharmony perceived by individuals. Additionally, it was determined that perceived social support has a significant and positive effect on individuals' perception of quality of life. It was observed that these findings were compatible with the previous study results and theoretical grounds that were put forward in the study. The general evaluations of the results obtained in the study were presented, and their importance and contributions to the individual, organization and society were discussed. Finally, the role of the results obtained from this study in terms of public policies and social policies that can be developed and implemented socially was examined.

Anahtar Kelimeler

Social support, Hopelessness, Psychological disharmony, Quality of life, Autism, Organizational behavior, Social policies

Proje Numarası

SOS-A-241018-0552

Kaynakça

• AbuAlRub, R. F. (2004). Job stress, job performance, and social support among hospital nurses. Journal of nursing scholarship, 36(1), 73-78.
• Akandere, M., Acar, M., & Baştuğ, G. (2009). Investigating the hopelessness and life satisfaction levels of the parents with mental disabled child. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 22, 23-32.
• Akçalı, A., Altındağ, A., Geyik, S., & Cansel, N. (2009). Epilepsi Hastalarında Yaşam Kalitesi, Depresyon, Anksiyete ve Çok Boyutlu Algılanan Sosyal Destek. Noro-Psikyatri Arsivi, 46(3), 91-108.
• Akgündüz, Y., & Çakıcı, A. C. (2015). Algılanan Örgütsel Desteğin Örgütsel Vatandaşlık Davranışlarına Etkisinde Örgütsel Stresin Aracılık Rolü: Beş Yıldızlı Otel İşletmelerinde Bir Araştırma. Journal of Alanya Faculty of Business/Alanya Isletme Fakültesi Dergisi, 7(2), 1-15.
• Altıntaş, B. (2011). Trabzon il merkezinde otizm tanısı ile eğitim gören çocukların ailelerinde stres, tükenmişlik düzeyi ve yaşam kalitesinin değerlendirilmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Karadeniz Teknik Üniversitesi, S0ağlık Bilimleri Enstitüsü, Sağlık Psikolojisi Anabilim Dalı, Trabzon.
• Altıparmak, S. (2009). Huzurevinde yaşayan yaşlı bireylerin yaşam doyumu, sosyal destek düzeyleri ve etkileyen faktörler. Fırat Üniversitesi Sağlık Bilimleri Tıp Dergisi, 23(3), 159-164.
• Avis, N. E., Smith, K. W., Hambleton, R. K., Feldman, H. A., Selwyn, A., & Jacobs, A. (1996). Development of the multidimensional index of life quality: a quality of life measure for cardiovascular disease. Medical Care, 1102-1120.
• Aydın, A. (2008). Sembolik oyun testi’nin Türkçe’ye uyarlanması ve okul öncesi dönemdeki normal, otistik ve zihin engelli çocukların sembolik oyun davranışlarının karşılaştırılması. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü İlköğretim Anabilim Dalı Okul Öncesi Öğretmenliği Bilim Dalı, İstanbul.
• Aysan, F., & Özben, Ş. (2007). Engelli çocuğu olan anne babaların yaşam kalitelerine ilişkin değişkenlerin incelenmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, (22), 1-17.
• Banaz, M. (1992). Lise öğrencilerinde sosyal destek kaynakları ve stres ile ruh sağlığı arasındaki ilişki. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Baron, R. S., Cutrona, C. E., Hicklin, D., Russell, D. W., & Lubaroff, D. M. (1990). Social support and immune function among spouses of cancer patients. Journal of Personality and Social Psychology, 59(2), 344-364.
• Baron-Cohen, S. (1998). Does autism occur more often in families of physicists, engineers, and mathematicians?. Autism, 2(3), 296-301.
• Baruch-Feldman, C., Brondolo, E., Ben-Dayan, D., & Schwartz, J. (2002). Sources of social support and burnout, job satisfaction, and productivity. Journal of occupational health psychology, 7(1), 84-105.
• Beck, A. T., Steer, R. A., Beck, J. S., & Newman, C. F. (1993). Hopelessness, depression, suicidal ideation, and clinical diagnosis of depression. Suicide and Life‐Threatening Behavior, 23(2), 139-145.
• Beck, A. T., Weissman, A., Lester, D., & Trexler, L. (1974). The measurement of pessimism: the hopelessness scale. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 42(6), 861-880.
• Baruch-Feldman, C., Brondolo, E., Ben-Dayan, D., & Schwartz, J. (2002). Sources of social support and burnout, job satisfaction, and productivity. Journal of Occupational Health Psychology, 7(1), 84-103.
• Bıçak, N. (2009). Otizmli çocukların annelerinin yaşadıklarının belirlenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bolu.
• Bradley, J. R., & Cartwright, S. (2002). Social support, job stress, health, and job satisfaction among nurses in the United Kingdom. International Journal of Stress Management, 9(3), 163-182.
• Brewin, C. R., & Holmes, E. A. (2003). Psychological theories of posttraumatic stress disorder. Clinical psychology review, 23(3), 339-376.
• Çakar, F. S., & Karataş, Z. (2012). Ergenlerin benlik saygısı, algıladıkları sosyal destek ve umutsuzluk düzeyleri: Bir yapısal eşitlik modeli çalışması. Educational Sciences: Theory & Practice, 12(4), 2397-2412.
• Çalışkan, T., Duran, S., Karadaş, A., & Tekir, Ö. (2015). Kanser hastalarının yaşam kalitesi ve sosyal destek düzeylerinin değerlendirilmesi. Kırıkkale Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 17(1), 27-36.
• Can, İ.Ö., Uyanıker, Z.D., Ulaş, H., Karabağ, G., Cimilli, C., & Salaçin, S. (2013). Travma mağdurlarında ruhsal travma bulguları. Nöropsikiyatri Arşivi, 50, 230-236.
• Canarslan, H., & Ahmetoğlu, E. (2015). Engelli çocuğa sahip ailelerin yaşam kalitesinin incelenmesi. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 17(1), 13-31.
• Çetin, B., Eroğlu, Y., Peker, A., Akbaba, S., & Pepsoy, S. (2012). Ergenlerde ilişkisel-karşılıklı bağımlı benlik kurgusu, siber zorbalık ve psikolojik uyumsuzluk arasındaki ilişkinin incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 12(2), 637-653.
• Ceylan, A., & Şenyüz, P. B. (2003). Örgütsel destek algısı ve dahil olma-dışlanmama algısının örgütsel bağlılığa etkisi-sigorta sektöründe bir araştırma. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi İşletme İktisadı Enstitüsü Dergisi Yönetim, 14, 57-62.
• Chew, Y. T., & Wong, S. K. (2008). Effects of career mentoring experience and perceived organizational support on employee commitment and intentions to leave: A study among hotel workers in Malaysia. International Journal of Management, 25(4), 692-710.
• Cohen, J. A., & Mannarino, A. P. (2008). Trauma‐focused cognitive behavioural therapy for children and parents. Child and Adolescent Mental Health, 13(4), 158-162.
• Coşkun, Y., & Akkaş, G. (2009). Engelli Çocuğu Olan Annelerin Sürekli Kaygı Düzeyleri İle Sosyal Destek Algıları Arasındaki İlişki. Journal of Kirsehir Education Faculty, 10(1), 1-18.
• Coventry, W. L., Gillespie, N. A., Heath, A. C., & Martin, N. G. (2004). Perceived social support in a large community sample. Social psychiatry and psychiatric epidemiology, 39(8), 625-636.
• Cummins, R. C. (1990). Job stress and the buffering effect of supervisory support. Group & Organization Studies, 15(1), 92-104.
• Darıca, N., Abidoğlu, Ü., & Gümüşçü, Ş. (2002). Otizm ve otistik çocuklar. 3. Baskı, İstanbul: Özgür Yayıncılık.
• Demir, S. (2012). Üriner inkontinanslı kadınlarda yaşam kalitesi ve sağlık arama davranışları. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Haliç Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Derinbay, D. (2011). İlköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin algıladıkları örgütsel destek düzeyleri. Yayınlanmamış Yüksel Lisans Tezi. Pamukkale Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Denizli.
• Derogatis, LR, & Melisaratos, N. (1983). The brief symptom inventory: An introductory report. Psychological Medicine, 13, 595–605.
• Dilbaz, N., & Seber, G. (1993). Umutsuzluk kavrami: Depresyon ve intiharda önemi. Kriz Dergisi, 1(3), 1-15.
• Doka, K. J., & Aber, R. (1989). Psychosocial loss and grief. Disenfranchised grief: Recognizing hidden sorrow, 187-198.
• Dover, C. J., & Le Couteur, A. (2007). How to diagnose autism. Archives of Disease in Childhood, 92(6), 540-545.
• Dumont, M., & Provost, M. A. (1999). Resilience in adolescents: Protective role of social support, coping strategies, self-esteem, and social activities on experience of stress and depression. Journal of youth and adolescence, 28(3), 343-363.
• Dunn, M. E., Burbine, T., Bowers, C. A., & Tantleff-Dunn, S. (2001). Moderators of stress in parents of children with autism. Community mental health journal, 37(1), 39-52.
• Dunst, C. J., Trivette, C. M., & Cross, A. H. (1986). Mediating influences of social support: Personal, family, and child outcomes. American Journal of Mental Deficiency, 90(4), 403–417.
• Duygun, T., & Sezgin, N. (2003). Zihinsel Engelli ye Sağlıklı Çocuk Annelerinde Stres Belirtileri, Stresle Başa Çıkma Tarzları ve Algılanan Sosyal Desteğin Tükenmişlik Düzeyine Olan Etkisi. Türk Psikoloji Dergisi, 18(52), 37–52.
• Eisenberger, R., Huntington, R., Hutchison, S., & Sowa, D. (1986). Perceived organizational support. Journal of Applied psychology, 71(3), 500-528.
• Eker, D., Arkar, H., & Yaldız, H. (2001). Factorial structure, validity, and reliability of revised form of the multidimensional scale of perceived social support. Turkish Journal of Psychiatry, 12(1), 17-25.
• Elwood, L. S., Hahn, K. S., Olatunji, B. O., & Williams, N. L. (2009). Cognitive vulnerabilities to the development of PTSD: A review of four vulnerabilities and the proposal of an integrative vulnerability model. Clinical Psychology Review, 29(1), 87-100.
• Eyiip, Dalgın Ö. (2011). Bilgisayar destekli etkinlik çizelgeleriyle sunulan öğretimin otizm spektrum bozkuluğu gösteren çocukların çizelge izleme ve rol oyun becerilerini öğrenmedeki etkileri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
• Florian, V., Mikulincer, M., & Taubman, O. (1995). Does hardiness contribute to mental health during a stressful real-life situation? The roles of appraisal and coping. Journal of Personality and SocialPpsychology, 68(4), 687-708.
• Folkman, S., & Lazarus, R. S. (1988). The relationship between coping and emotion: Implications for theory and research. Social Science & Medicine, 26(3), 309-317.
• Fortier, L. M., & Wanlass, R. L. (1984). Family crisis following the diagnosis of a handicapped child. Family Relations, 13-24.
• Frith, U. (2003). Autism: Explaining the enigma. U.K.: Blackwell Publishing.
• Gençtürk, O.C. (2005). Algılanan sosyal desteğin örgütsel vatandaşlık davranışı üzerine etkisi: Bir vaka çalışması, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Glaser, D. N., Tatum, B. C., Nebeker, D. M., Sorenson, R. C., & Aiello, J. R. (1999). Workload and social support: Effects on performance and stress. Human Performance, 12(2), 155-176.
• Görgü, E. (2005). 3-7 yaş arası otistik çocuğa sahip olan annelerin algıladıkları sosyal destek düzeyleri ile depresyon düzeyleri arasındaki ilişki. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü İlköğretim Ana Bilim Dalı Okul Öncesi Öğretmenliği Bilim Dalı, İstanbul.
• Gracia, E., & Herrero, J. (2004). Determinants of social integration in the community: An exploratory analysis of personal, interpersonal and situational variables. Journal of Community & Applied Social Psychology, 14(1), 1-15.
• Gross, J. J. (1998). The emerging field of emotion regulation: An integrative review. Review of General Psychology, 2(3), 271-299.
• Güven, K.(2010),Marmara Depremini yaşayan yetişkinlerde, sosyal destek düzeyleri ile travma sonrası gelişim ve depresyon ilişkilerin incelenmesi,Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi,Maltepe Üniversitesi, SSosyal Bilimler Enstitüsü, Psikoloji Anabilim Dalı, İstanbul.
• Hastings, R. P., & Brown, T. (2002). Behavior problems of children with autism, parental self-efficacy, and mental health. American Journal on Mental Retardation, 107(3), 222-232.
• Hoekstra-Weebers, J. E., Jaspers, J. P., Kamps, W. A., & Klip, E. C. (2001). Psychological adaptation and social support of parents of pediatric cancer patients: A prospective longitudinal study. Journal of pediatric psychology, 26(4), 225-235.
• Hollander, E., King, A., Delaney, K., Smith, C. J., & Silverman, J. M. (2003). Obsessive–compulsive behaviors in parents of multiplex autism families. Psychiatry research, 117(1), 11-16.
• İlhan, M., & Çetin, B. (2014). LISREL ve AMOS programları kullanılarak gerçekleştirilen yapısal eşitlik modeli (yem) analizlerine ilişkin sonuçların karşılaştırılması. Eğitimde ve Psikolojide Ölçme ve Değerlendirme Dergisi, 5(2), 26-42.
• Johnson, J. H., & Sarason, I. G. (1979). Moderator variables in life stress research. Washington University, Seattle Department of Psychology, U.S.A.
• Joiner, T. E., Wingate, L. R., & Otamendi, A. (2005). An interpersonal addendum to the hopelessness theory of depression: Hopelessness as a stress and depression generator. Journal of Social and Clinical Psychology, 24(5), 649-664.
• Kaner, S. (2004). Engelli çocukları olan anababaların algıladıkları stres, sosyal destek ve yaşam doyumlarının incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Projesi, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitsü, Ankara.
• Karakavak Çırak, G. (2006). Üniversite öğrencilerinin ahlaki yargı yetenekleri ve ahlaki yargı yetenekleri ile kendini gerçekleştirme düzeylerinin karşılaştırılması. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Karpat, D., & Girli, A. (2012). Yaygın gelişimsel bozukluk tanılı çocukların anne-babalarının yas tepkilerinin, evlilik uyumlarının ve sosyal destek algılarının incelenmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 13(02), 69-89.
• Karslı, E. (2008). Kişilerarası tarz, kendilik algısı, öfke ve psikosomatik bozukluklar, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Klinik Psikoloji Anabilim Dalı, Ankara.
• Kaya, N. (2015),Sağlık çalışanlarında ruhsal travma belirtilerinin incelenmesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Bilim Dalı, Van.
• Kelly, M. E., Duff, H., Kelly, S., Power, J. E. M., Brennan, S., Lawlor, B. A., & Loughrey, D. G. (2017). The impact of social activities, social networks, social support and social relationships on the cognitive functioning of healthy older adults: a systematic review. Systematic reviews, 6(1), 259-280.
• Kırbaş, Z. Ö., & Özkan, H. (2013). Down sendromlu çocukların annelerinin aile işlevlerini algılama ve sosyal destek düzeylerinin değerlendirilmesi. İzmir Dr. Behçet Uz Çocuk Hastanesi Dergisi, 3(3), 171-180.
• Kline, R.B. (2011). Principles and Practice of Structural Equation Modeling, 3. Basım, New York: The Guilford Press. Korkmaz, B. (2000). Yağmur Çocuklar Otizm Nedir?. İstanbul: Doğan Kitap.
• Kossek, E. E., Pichler, S., Bodner, T., & Hammer, L. B. (2011). Workplace social support and work–family conflict: A meta‐analysis clarifying the influence of general and work–family‐specific supervisor and organizational support. Personnel psychology, 64(2), 289-313.
• Kukihara, H., Yamawaki, N., Uchiyama, K., Arai, S., & Horikawa, E. (2014). Trauma, depression, and resilience of earthquake/tsunami/nuclear disaster survivors of Hirono, Fukushima, Japan. Psychiatry and Clinical Neurosciences, 68(7), 524-533.
• Kurt, İ. (2010). Rol stres kaynakları ve iş tatmini arasındaki ilişkide amirin algılanan sosyal desteğinin etkisi. Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 2(1), 79-87.
• LaRocco, J. M., House, J. S., & French Jr, J. R. (1980). Social support, occupational stress, and health. Journal of health and Social Behavior, 202-218.
• Lindholm, M. M. (2007). Stress, coping and quality of life in families raising children with autism. Yayınlanmamış Doktora Tezi, California School of Professional Psychology Alliant International Univesity, U.S.A.. UMI Microform 3299505.
• Luo, L. (1999). Work motivation, job stress and employees' well-being. Journal of Applied Management Studies, 8, 61-72.
• Meral, B. F., & Cavkaytar, A. (2014). Otizmli çocuk ailelerinin aile yaşam kalitesi algıları. Kastamonu Eğitim Dergisi, 23(3), 1363-1380.
• Meral, B.F. (2011). Gelişimsel yetersizliği olan çocuk annelerinin yaşam aile kalitesi algılarının incelenmesi. Yayınlanmamaış Doktora Tezi. Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Miner, A. G., & Hulin, C. L. (2000, April). Affective experience at work: A test of affective events theory. In Poster presented at the 15th annual conference of The Society for Industrial and Organizational Psychology, New Orleans, USA.
• O’Donnell, M. L., Creamer, M., & Pattison, P. (2004). Posttraumatic stress disorder and depression following trauma: understanding comorbidity. American Journal of Psychiatry, 161(8), 1390-1396.
• Odağ, C. (1995). Intihar (özkıyım) tanım-kuram-sağaltım. İzmir Psikiyatri Derneği Ege Üniversitesi Basımevi: İzmir.
• Okumuş, F., Mete, M., Bakiyev, E., & Kaçire, İ. (2013). Umutsuzluk, tükenmişlik ve iş memnuniyeti kavramları arasındaki ilişkinin analizi: eğitim sektöründe bir uygulama. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 12(47), 191-202.
• Önder, E., & Tural, Ü. (2004). Travma sonrası stres bozukluğunda tedavi kılavuzu. Ankara: Türk Psikiyatri Derneği Yayınları.
• Özçetin, A., Bahçebaşı, Z. B., Bahçebaşı, T., Cinemre, H., & Ataoğlu, A. (2009). Diyaliz uygulanan hastalarda yaşam kalitesi ve psikiyatrik belirti dağılımı. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 10(2), 142-150.
• Özdemir, A. (2010). İlköğretim okullarında algılanan yönetici desteğinin ve bireycilik-ortaklaşa davranışçılığın örgütsel vatandaşlık davranışı ile ilişkisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 1(1), 93-112.
• Payne, R. L., & Jones, J. G. (1987). Measurement and methodological issues in social support. Stress and health: Issues in research methodology, 167-205.
• Pelchat, D., Bisson, J., Ricard, N., Perreault, M., & Bouchard, J. M. (1999). Longitudinal effects of an early family intervention programme on the adaptation of parents of children with a disability. International Journal of Nursing Studies, 36(6), 465-477.
• Peng, L., Zhang, J., Li, M., Li, P., Zhang, Y., Zuo, X., & Xu, Y. (2012). Negative life events and mental health of Chinese medical students: the effect of resilience, personality and social support. Psychiatry research, 196(1), 138-141.
• Pengilly, J. W., & Dowd, E. T. (2000). Hardiness and social support as moderators of stress. Journal of Clinical Psychology, 56(6), 813-820.
• Persson, B. (2003). Treatment evaluation and screening of autism. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Lund University, İsveç.
• Piven, J., & Palmer, P. (1997). Cognitive deficits in parents from multiple‐incidence autism families. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 38(8), 1011-1021.
• Plaisier, I., de Bruijn, J. G., de Graaf, R., ten Have, M., Beekman, A. T., & Penninx, B. W. (2007). The contribution of working conditions and social support to the onset of depressive and anxiety disorders among male and female employees. Social science & medicine, 64(2), 401-410.
• Podsakoff, P. M., Mackenzie, S.B., Lee, J.L., & Podsakoff, N.P. (2003). Common method biases in behavioral research: a critical view of the literature and recommended remedies. Journal of Applied Psychology, 88, 879–903.
• Polatçı, S. (2015). Örgütsel ve sosyal destek algılarının yaşam tatmini üzerindeki etkisi: İş ve evlilik tatmininin aracılık rolü. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11(2), 25-44.
• Reddy, M. S. (2010). Depression: the disorder and the burden. Indian journal of psychological medicine, 32(1), 1-15.
• Rhodes, G. L., & Lakey, B. (1999). Social support and psychological disorder: Insights from social psychology. In R. M. Kowalski & M. R. Leary (Eds.), The social psychology of emotional and behavioral problems: Interfaces of social and clinical psychology (281–309). American Psychological Association.
• Şahin, N. H., & Durak, A. (1994). Kısa semptom envanteri: Türk gençleri için uyarlanması. Türk Psikoloji Dergisi, 9(31), 44-56.
• Schreurs, B. H., Hetty van Emmerik, I. J., Günter, H., & Germeys, F. (2012). A weekly diary study on the buffering role of social support in the relationship between job insecurity and employee performance. Human Resource Management, 51(2), 259-279.
• Schuntermann, P. (2002). Pervasive developmental disorder and parental adaptation: Previewing and reviewing atypical development with parents in child psychiatric consultation. Harvard Review of Psychiatry, 10(1), 16-27.
• Seber, G., Dilbaz, N., Kaptanoğlu, C., & Tekin, D. (1993). Hopelessness scale: Reliability and validity. Kriz Dergisi, 1, 139-142.
• Seçer, İ. (2015). Üniversite öğrencilerinde okul tükenmişliği ile psikolojik uyumsuzluk arasındaki ilişkinin incelenmesi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19(1), 81-99.
• Shanock, L. R., & Eisenberger, R. (2006). When supervisors feel supported: Relationships with subordinates' perceived supervisor support, perceived organizational support, and performance. Journal of Applied psychology, 91(3), 689-705.
• Sivberg, B. (2002). Family system and coping behaviors: A comparison between parents of children with autistic spectrum disorders and parents with non-autistic children. Autism, 6(4), 397-409.
• Soresi, S., Nota, L., & Ferrari, L. (2007). Considerations on supports that can increase the quality of life of parents of children with disabilities. Journal of Policy and Practice in Intellectual Disabilities, 4(4), 248-251.
• Taslak, S., & Işıkay, Ç. (2015). Hemşirelik bölümü öğrencilerinin eğitim algıları ile kaygı ve umutsuzluk düzeylerine yönelik bir araştırma: Sağlık yüksekokulu örneği. Süleyman Demirel Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 6(3), 108-115.
• Taştan, S. (2013a). Bir negatif iş davranışı olarak üretkenliğe aykırı davranışların işyerinde örgütsel adaletsizlik ve agresif davranış algıları ile ilişkisinde psikolojik güçlendirme, benlik değeri ve sosyal bütünleşmenin düzenleyici rolünün incelenmesi: Otizm tanısı almış çocuk sahibi çalışanlar üzerine karşılaştırmalı bir araştırma. Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, 5(2), 466-481.
• Taştan, S. (2013b). The relationship between psychological empowerment and psychological well being: The role of self-efficacy perception and social support. Öneri Dergisi Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10 (40), 139-154.
• Taştan, S. (2014). The theoretical implications of job demands–resources model: A research study on the relations of job demands, supervisor support and job autonomy with work engagement. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 28(4), 149-195.
• Taştan, S., & Torun, A.A. (2016). Travma sonrası stres bozukluğunun algılanan psikolojik uyumsuzluk, gelecek beklentileri, hayatın kontrol edilemezliği ve işyeri tutumları ile ilişkilerinin incelenmesi, 4.Örgütsel Davranış Kongresi, Tam Metin Bildiri, 04-05.Kasım.2016, Adana.
• Terzi, Ş. (2008). Üniversite ögrencilerinin psikolojik dayanıklılıkları ve algıladıkları sosyal destek arasındaki ilişki. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3(29), 1-11.
• Troister, T., & Holden, R. R. (2010). Comparing psychache, depression, and hopelessness in their associations with suicidality: A test of Shneidman’s theory of suicide. Personality and Individual Differences, 49(7), 689-693.
• Ünlüer, E. (2009). 2-6 yaş arasi otistik çocuğa sahip annelerin algıladıklrı sosyal destek ve umutsuzluk düzeyleri arasındakı ilişkilerin incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü İlköğretim Ana Bilim Dalı Okul Öncesi Öğretmenliği Bilim Dalı, İstanbul.
• Vitriol, V., Cancino, A., Weil, K., Salgado, C., Asenjo, M. A., & Potthoff, S. (2014). Depression and psychological trauma: an overview integrating current research and specific evidence of studies in the treatment of depression in public mental health services in Chile. Depression Research and Treatment, 4(4), 1-17.
• Vural, İ. (2007). SOS: Otizm ve iletişim problemi olan çocukların eğitimi. İstanbul: Evrim Yayınevi.
• Wallace, K. A., Bisconti, T. L., & Bergeman, C. S. (2001). The mediational effect of hardiness on social support and optimal outcomes in later life. Basic and Applied Social Psychology, 23(4), 267-276.
• Wang, X., Cai, L., Qian, J., & Peng, J. (2014). Social support moderates stress effects on depression. International journal of mental health systems, 8(1), 41-60.
• Weiss, H. M., & Cropanzano, R. (1996). Affective Events Theory: A theoretical discussion of the structure, causes and consequences of affective experiences at work. In B. M. Staw & L. L. Cummings (Eds.), Research in organizational behavior: An annual series of analytical essays and critical reviews, 18 (1–74). Elsevier Science/JAI Press.
• Wiebe, D. J. (1991). Hardiness and stress moderation: A test of proposed mechanisms. Journal of personality and social psychology, 60(1), 89-105.
• Yıldırım, İ. (2006). Akademik başarinin yordayicisi olarak gündelik sikintilar ve sosyal destek. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30(30), 258-267.
• Yıldırım, N., Karaca, A., Cangur, S., Acıkgoz, F., & Akkuş, D. (2017). The relationship between educational stress, stress coping, self-esteem, social support, and health status among nursing students in Turkey: A structural equation modeling approach. Nurse Education Today, 48, 33-39.