THE MEANING AND VALUE OF THE CHILD IN THE TURKISH FAMILY: TRENDS AND ORIENTATIONS IN THE RESEARCH ON FAMILY STRUCTURE IN TÜRKİYE

Yıl 2025, Cilt: 2025 Sayı: Aile Özel Sayısı Cilt -2, 481 - 512, 30.06.2025

Mahmut Hakkı Akın , Ece Bengi Tüfekçioğlu , Ahmed Faruk Ergün

https://doi.org/10.21560/spcd.v2025i88554.1630418

Öz

Understanding the family, one of the fundamental institutions of society, is closely related to the meaning and value attributed to the child. The role of the child in the family, expectations from the child, and the issues considered in the upbringing of the child are important topics in the field of sociology of family and childhood. Based on the value attributed to the child, this study examines the traditional meaning of the child and how the child is seen in the work and social lives of families. In the article, a new data set was prepared from the micro data of the Research on Family Structure in Türkiye conducted by the Turkish Statistcal Institute in 2021. It has been tried to determine how the meaning and value attributed to the child differ according to variables such as age, sex, education, and parental education. The relationship between the traditional meaning attributed to the child and parents' careers and socialization have been interpreted together with Çiğdem Kağıtçıbaşı's research on the Value of Child in Türkiye to explain the changes and trends. The findings reveal that the older generation attributes a higher level of traditional meaning to the child than the younger generation, parents with lower levels of education attribute a higher level of traditional meaning to the child than parents with higher levels of education, and men attribute a higher level of traditional meaning to the child than women. Although there are tendencies to differ according to some variables, the findings draw attention to the fact that family as a basic social institution and children are mutually valued in Turkish society.

Anahtar Kelimeler

Family , child , social change , Research on Family Structure in Türkiye

TÜRK AİLESİNDE ÇOCUĞUN ANLAM VE DEĞERİ: TÜRKİYE AİLE YAPISI ARAŞTIRMASINDA EĞİLİMLER VE YÖNELİMLER

Öz

Toplumun en temel kurumlarından biri olan aileyi anlayabilmek, çocuğa yüklenen anlam ve değerle yakından ilişkilidir. Ailede çocuğun rolü, çocuktan beklentiler, çocuğun yetiştirilmesinde dikkat edilen hususlar aile ve çocukluk sosyolojisi alanlarının önemli konularıdır. Çocuğa atfedilen değerden yola çıkılarak gerçekleştirilen bu çalışmada, çocuğun geleneksel anlamı ve çocuğun ailelerin iş ve sosyal hayatlarına bağlı olarak nasıl görüldüğü irdelenmiştir. Makalede 2021 yılında Türkiye İstatistik Kurumu tarafından gerçekleştirilen Türkiye Aile Yapısı Araştırması’nın mikro verilerinden yeni bir veri seti hazırlanmıştır. Buna göre çocuğa yüklenen anlam ve değerin yaş, cinsiyet, eğitim ve anne-baba eğitimi gibi değişkenlere göre nasıl farklılaştığı tespit edilmeye çalışılmıştır. Çocuğa yüklenen geleneksel anlam ile çocuğun anne-babanın kariyeri ve sosyalleşmesi arasındaki ilişki Çiğdem Kağıtçıbaşı’nın Türkiye’de Çocuğun Değeri Araştırması ile birlikte yorumlanarak değişim ve eğilimler açıklanmaya çalışılmıştır. Bulgulara göre yaşlı kuşakta genç kuşağa, eğitim seviyesi düşük olan anne-babalarda yüksek olanlara ve erkeklerde kadınlara göre çocuğun geleneksel değeri daha yüksek seviyededir. Her ne kadar bazı değişkenlere göre farklılaşma eğilimleri görülse de bulgulardan Türk toplumunda temel bir toplumsal kurum olarak aileye ve çocuğa karşılıklı olarak değer atfedildiği dikkat çekmektedir.

Anahtar Kelimeler

Aile , çocuk , toplumsal değişim , Türkiye Aile Yapısı Araştırması

Kaynakça

• Agree, E. M. (2017). Social Changes in Women’s Roles, Families, and Generational Ties. Journal of the American Society. 41(2), 63-70.
• Aydın, M. (2022). Ailede Çocuk ve Ebeveynle İlişkisi. Mustafa Aydın (Ed.), Sistematik Aile Sosyolojisi, 5. Baskı, Konya: Çizgi Kitabevi.
• Aydın, M. Z. (2021). Müslüman Ailede Çocuk ve Çocuk Eğitiminde Sorumluluklar. Çocuk ve Medeniyet. 6(12), 47-68.
• Bumin, K. (2013). Batı’da devlet ve çocuk. Konya: Çizgi Kitabevi Yayınları.
• Can, İ. (2014). Moderniteden postmoderniteye ailenin ontolojisi ya da modern çekirdek aile çerezleşiyor mu? Mustafa Aydın (Ed.), Aile Sosyolojisi Yazıları, İstanbul: Açılım Kitap.
• Canatan, K., Yıldırım, E. (2018). Aile Sosyolojisi. İstanbul: Açılım Kitap.
• Erder, T. (1984). Türkiye’de ailenin değişimi: Toplumbilimsel incelemeler. Ankara: Türk Sosyal Bilimler Derneği. Inglehart, R. ve Baker, W.E. (2000). Modernization, cultural change, and the persistence of tarditional values. American Sociological Review. 65(1), 19-51.
• İnal, K. (2014). Çocuk ve demokrasi. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Kağıtçıbaşı, Ç. (1981). Çocuğun değeri: Türkiye’de değerler ve doğurganlık. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi İdari Bilimer Fakültesi.
• Kağıtçıbaşı, Ç., Ataca, B. (2015). Value of Children, Family Change, and Implications for the Care of the Elderly. Cross-Cultural Research, 49(4) 374¬ –392.
• Kağıtçıbaşı, Ç. (2017). Family, Self, and Human Development Across Cultures: Theory and Applications. New York: Routledge Taylor and Francis
• Köse, B. (2022). Geçmişten Günümüze Aile. Nurşen Adak (Ed.), Değişen Toplumda Değişen Aile: Sosyolojik Tartışmalar, 5. Baskı, Ankara: Siyasal Kitabevi
• OECDa, https://webfs.oecd.org/Els-com/Family_Database/SF_2_3_Age_mothers_childbirth.pdf (Erişim tarihi: 30 Aralık 2024).
• OECDb, https://webfs.oecd.org/Els-com/Family_Database/SF_1_2_Children_in_families.pdf (Erişim tarihi: 30 Aralık 2024)
• https://www.worldvaluessurvey.org/WVSContents.jsp (Erişim tarihi: 30 Aralık 2024)
• Özipek, B. B. (2004). Muhafazakarlık. Ankara: Liberte Yayınları.
• Postman, N. (1982). Disappearance of childhood. London: W. H. Allen.
• Sayın, Ö. (2020). Aile Sosyolojisi. Ankara: Doğu Batı Yayınları.
• Sennett, R. (2008). Karakter aşınması: Yeni Kapitalizmde İşin Kişilik Üzerindeki Etkileri. B. Yıldırım (Çev.), 3. Baskı, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Stearns, P. N. (2018). Çocukluğun tarihi. H. Dikmen, B. Uçar (Çev.), İstanbul: Dedalus Yayınları.
• TÜİK (2023). Kent-Kır Nüfus İstatistikleri https://data.tuik.gov.tr/bulten/index?p=kent-kir-nufus-istatistikleri-2022-49755#:~:text=K%C4%B1r%20olarak%20s%C4%B1n%C4%B1fland%C4%B1r%C4%B1lan%20ve%20T%C3%BCrkiye,8'inin%20ikamet%20etti%C4%9Fi%20g%C3%B6r%C3%BCld%C3%BC. (Erişim tarihi: 30 Aralık 2024)
• TÜİK (2023). İstatistiklerle Aile, https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Istatistiklerle-Aile-2023-53784
• Watkins, M. W. (2018). Exploratory Factor Analysis: A Guide to Best Practice. Journal of Black Psychology. 44(3) 219¬ –246
• Yaşlıoğlu, M. M. (2017). Sosyal Bilimlerde Faktör Analizi ve Geçerlilik: Keşfedici ve Doğrulayıcı Faktör Analizlerinin Kullanılması. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, (46), 74-85.
• Yavuz, S., Güllüpınar, F. (2019). Türkiye’de Çocuğun Değerini Etkileyen Faktörler: 2016 Aile Yapısı Araştırması Üzerinden Sosyolojik Bir Değerlendirme. İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Dergisi. 39(2), 379-409.