INVESTIGATION OF THE RELATIONSHIP BETWEEN PARENTS' ONLINE PRIVACY CONCERNS AND SOCIAL MEDIA BEHAVIORS

Yıl 2025, Cilt: 2025 Sayı: Aile Özel Sayısı Cilt -2, 649 - 682, 30.06.2025

Şahin Bayzan

https://doi.org/10.21560/spcd.v2025i88554.1640077

Öz

This study aims to examine the relationship between parents' privacy concerns levels and their social media behaviours. This descriptive cross-sectional study was conducted with the parents (n=8,305) of students attending public primary, secondary and high schools in 81 provinces in Türkiye. Parents were selected by quota sampling method. The data were collected with the parent data collection form, Social Media Behaviour Scale (SMBS) and Online Privacy Anxiety Level Scale (OPALS). In the analysis of the data, t test, one-way analysis of variance (ANOVA), Pearson Correlation test and multiple regression test were used. The significance level was accepted as p<0.05. Parents are moderately concerned about online privacy and this concern is higher among parents who live in the city and have higher education levels. Parents whose children attend kindergarten, primary school and secondary school have higher online privacy concerns. Parents living in the city centre have more positive social media behaviours than those living in rural areas. As the level of education and social media experience increases, social media behaviour increases positively. There is a low-level positive relationship between parents' online privacy concerns and social media behaviours. Demographic factors were found to be effective on parents' online privacy concerns and social media use behaviours. Customising education and awareness-raising activities for parents by taking into account factors such as age, education level and place of residence will contribute to obtaining more effective results.

Anahtar Kelimeler

Online privacy , social media , privacy concerns , behavior on social media

EBEVEYNLERİN ÇEVRİMİÇİ MAHREMİYET KAYGILARI İLE SOSYAL MEDYA DAVRANIŞLARI ARASINDAKİ İLİŞKİNİN İNCELENMESİ

Öz

Bu çalışma, ebeveynlerin çevrimiçi gizlilik kaygı düzeyleri ile sosyal medya davranışları arasındaki ilişkiyi incelemeyi amaçlamaktadır. Tanımlayıcı tipte kesitsel olarak yürütülen bu araştırma Türkiye’de 81 ilde resmi ilkokul, ortaokul ve liselerde eğitim gören öğrencilerin ebeveynleri (n=8,305) ile yapılmıştır. Ebeveynler, kotalı örnekleme yöntemiyle seçilmiştir. Veriler ebeveyn veri toplama formu, Sosyal Medya Davranış Ölçeği (SMDÖ) ve Çevrimiçi Mahremiyet Kaygı Düzeyi Ölçeği (ÇMKDÖ) ile toplanmıştır. Verilerin analizinde t testi, tek yönlü varyans analizi (ANOVA), Pearson Korelasyon testi ve çoklu regresyon testi kullanılmıştır. Araştırmada anlamlılık düzeyi p<0.05 olarak kabul edilmiştir. Ebeveynler çevrimiçi gizlilik konusunda orta düzeyde endişelidir ve bu endişe şehirde yaşayan ve daha yüksek eğitim seviyesine sahip ebeveynler arasında daha yüksektir. Çocukları anaokuluna, ilkokula ve ortaokula giden ebeveynlerin çevrimiçi gizlilik endişeleri daha yüksektir. Şehir merkezinde yaşayan ebeveynlerin kırsal kesimde yaşayanlara göre daha olumlu sosyal medya davranışları vardır. Eğitim seviyesi ve sosyal medya deneyimi arttıkça sosyal medya davranışı olumlu şekilde artmaktadır. Ebeveynlerin çevrimiçi mahremiyet endişeleri ile sosyal medya davranışları arasında düşük düzeyde olumlu bir ilişki vardır. Ebeveynlerin çevrimiçi mahremiyet kaygıları ve sosyal medya kullanma davranışları üzerinde demografik faktörlerin etkili olduğu belirlenmiştir. Ebeveynlere yönelik eğitim ve bilinçlendirme çalışmalarının, yaş, eğitim düzeyi ve yaşadıkları yer gibi faktörler göz önünde bulundurularak özelleştirilmesi, daha etkili sonuçlar elde edilmesine katkı sağlayacaktır.

Anahtar Kelimeler

Çevrimiçi mahremiyet , sosyal medya , mahremiyet kaygısı , sosyal medya davranışı

Kaynakça

• Abidin, C. (2015). Micro¬microcelebrity: Branding babies on the internet. M/C Journal, 18(5), 1-13.
• Abubakari, Y. (2020). Perspectives of teachers and Parents on Parent-Teacher Communication and Social Media Communication. Journal of Applied Technical and Educational Sciences, 10(4), 5–36.
• Aghasian, E., Garg, S., Gao, L., Yu, S., and Montgomery, J. (2017). Scoring users’ privacy disclosure across multiple online social networks. IEEE Access, 5, 13118–13130.
• Ajzen, I. (1991). The theory of planned behavior. Organizational Behavior and Human Decision Processes, 50(2), 179–211.
• Akbuğa, F. (2023). Yaşlı Bireylerin Sosyal Ağlardaki “Dijital Suskunluğu.” The Journal of Social Sciences, 62(62), 328–345.
• Akkoç B, Ayyıldız T. (2022). Yeni Bir Çocuk Hakları İhlali Şekli: “Paylaşan Ebeveynlik” ve Pediatri Hemşirelerinin Rolü. Akdeniz Hemşirelik Dergisi. 1(2), 77-82.
• Alakurt, T. (2017). Adaptation of Online Privacy Concern Scale into Turkish culture. Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, 7(4), 611-636,
• AlKhudari, M. N. (2022). The Role of Social Networks in Forming Social Relations among University Students. International Journal of Education in Mathematics Science and Technology, 11(1), 222–236.
• Amon, M. J., Kartvelishvili, N., Bertenthal, B. I., Hugenberg, K., and Kapadia, A. (2022). Sharenting and Children’s privacy in the United States: parenting style, practices, and perspectives on sharing young children’s photos on social media. Proceedings of the ACM on Human-Computer Interaction, 6(CSCW1), 1–30.
• Arat, T., and Aslan, M. M. (2021). Sosyal Medyada Veri Güvenliği ve Kişisel Mahremiyet Sorunu. Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 0(35), 387–401.
• Archer, C., and Kao, K. T. (2018). Mother, baby and Facebook makes three: Does social media provide social support for new mothers? Media International Australia, 168(1), 122-139.
• Arpacı, İ. (2018). What drives students online self-disclosure behavior on social media? A hybrid SEM and artificial intelligence approach. International Journal of Mobile Communications, 18(1), 1.
• Arzoglou, E., Kortesniemi, Y., Ruutu, S., and Elo, T. (2023). The role of Privacy Obstacles in Privacy Paradox: A System Dynamics Analysis. Systems, 11(4), 205.
• Aslanyürek, M. (2016). İnternet ve sosyal medya kullanıcılarının internet güvenliği ve çevrimiçi gizlilik ile ilgili kanaatleri ve farkındalıkları. Maltepe Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 3(1), 80-106.
• Bakó, R. K. (2019). Digital Naïves Go Online. Acta Universitatis Sapientiae. Communicatio, 6(1), 121–129.
• Baştemur, U., Borucu, D. H., and Bulut, S. (2021). Psychological Consequences of Sharenting: A Case Study. Turkish Journal of Child and Adolescent Mental Health, 28(2), 166–173.
• Bessant, C. (2018). Sharenting: Balancing conflicting rights of parents and children. Journal of Computer, Media and Telecommunication Law, 23(1), 1-3.
• Bostancı, M. (2019). Digital Parents’ Perception of Privacy in Social Media. AJIT-e Academic Journal of Information Technology, 10(38), 115–128.
• Bouffard, S., Giglio, D., and Zheng, Z. (2021). Social media and romantic relationship: Excessive social media use leads to relationship conflicts, negative outcomes, and addiction via mediated pathways. Social Science Computer Review, 40(6), 1523–1541.
• Brosch, A. (2016). When the child is born into the internet: sharenting as a growing trend among parents on facebook. The New Educational Review, 43(1), 225–235.
• Casillas, S., Cabezas, M., Ibarra, M. S., and Rodríguez, G. (2017). Evaluation of digital competence from a gender perspective. In TEEM 2017: Proceedings of the 5th International Conference on Technological Ecosystems for Enhancing Multiculturality.
• Cengiz, A. B., Kalem, G., and Boluk, P. S. (2022). The effect of social media user behaviors on security and privacy threats. IEEE Access, 10, 57674–57684.
• Cengiz, G. (2021). Siber Suçlar, Sosyal Medya ve Siber Etik. İletişim Çalışmaları Dergisi, 7(3), 407-424. Chen, Z., Zhang, Y., and Zhang, Z. (2023). Research on privacy protection willingness of new media platform users based on theory of planned behavior. Communications in Humanities Research, 16(1), 264–271.
• Cirban Ekrem, E., and Er Güneri, S. (2021). Digital Reflection of Violence Against Women. Uluslararası İnsan Çalışmaları Dergisi, 4(8), 362–370.
• Çalapkulu, Ç., and Alp, F. (2020). Dijital Ebeveynler ile Çocukların Sosyal Medya Kullanımı Üzerindeki Mahremiyet İlişkisi. Nişantaşı Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(2), 132-144.
• Darı, A. (2018). Sosyal medya ve siyaset: Türkiye’deki siyasi partilerin sosyal medya kullanımı. Al Farabi Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 2(1), 1-10.
• Desimpelaere, L., Hudders, L., and Van De Sompel, D. (2020). Knowledge as a strategy for privacy protection: How a privacy literacy training affects children’s online disclosure behavior. Computers in Human Behavior, 110, 106382.
• Domazet, S. S., and Šušak-Lozanovska, I. (2023). Children's data and privacy online-growing up in a digital age. Politika nacionalne bezbednosti, 24(1).
• Dumitru, F. (2024). Dependența de social media și izolarea socială a elevilor. Revista De Pedagogie Digitala, 3(1), 10–14.
• Dursun, C. (2019). Ebeveynlerin Çocuklarını Sosyal Medyada Teşhiri: Çocuk Hakları Bağlamında Bir Değerlendirme. Çocuk ve Medeniyet Dergisi, 4(8), 195-208.
• Er, S., Özgül, T., Yilmaztürk, N. H., and Çok, F. (2021). Anababaların çocuklarıyla i̇lgili sosyal medya paylaşımları. Ankara Universitesi Egitim Bilimleri Fakultesi Dergisi.
• Eurostat. (2023). EU digital skills divide: cities outpace rural areas. https://ec.europa.eu/eurostat/en/web/products-eurostat-news/w/ddn-20230320-2 adresinden alındı
• Fidan, İ., and Çelik, F. (2020). İlkokul çağı öğrencilerinin ders çalışma sürecinde teknolojik araç kullanımına i̇lişkin veli görüşleri. IBAD Sosyal Bilimler Dergisi, 484–512.
• Filho, E. J. M. A., De Jesus Lobato Pompeu Gammarano, I., and Duarte, E. M. C. (2023). Smile, YOU’RE Being Watched: Digital Privacy and Risk Perception Regarding Data Sharing on Social Networks. Interacting With Computers, 35(1), 12–23.
• Fraenkel, J. R., and Wallen, N. E. (2006). How to design and evaluate research in education (6th ed.). New York, NY: McGraw-Hill.
• Gencer, Y. (2016). Sosyal Medya Ağlarında Örgütlenme: Dijital Aktivizmin Toplumsal Dönüşüme Yansımaları. Intermedia International E-Journal, 2(2), 505-522
• George, D., and Mallery, M. (2010). SPSS for Windows step by step: A simple guide and reference. Pearson. Göçoğlu, V. (2020). Kamu Hizmetlerinin Sunumunda Dijital Dönüşüm: Nesnelerin İnterneti Üzerine Bir İnceleme. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(1), 615-628.
• Greyson, D., Chabot, C., Mniszak, C., and Shoveller, J. A. (2021). Social media and online safety practices of young parents. Journal of Information Science, 49(5), 1344–1357.
• Griethuijsen, R. A. L. F., Eijck, M. W., Haste, H., Brok, P. J., Skinner, N. C., Mansour, N., et al. (2014). Global patterns in students’ views of science and interest in science. Research in Science Education, 45(4), 581–603.
• Guess, A. M., Lerner, M., Lyons, B., Montgomery, J. M., Nyhan, B., Reifler, J., and Sircar, N. (2020). A digital media literacy intervention increases discernment between mainstream and false news in the United States and India. Proceedings of the National Academy of Sciences, 117(27), 15536–15545.
• Güzel, C. (2020). A Theoretical Investigation On The Entity, Development And Usage Areas Of Social Media. Sosyolojik Düşün, 5(2), 93–112.
• Güzelçoban, F. (2023). Dijital Ebeveynlik ve TRT Çocuk Uygulamaları. TRT Akademi, 08(19), 992–1007.
• Kakırman Yıldız, A. (2012). Sosyal Paylaşım Sitelerinin Dijital Yerlilerin Bilgi Edinme ve Mahremiyet Anlayışına Etkisi. Bilgi Dünyası, 13(2), 529–542.
• Karagöz, Y. (2017). SPSS ve AMOS uygulamalı nitel-nicel-karma bilimsel araştırma yöntemleri ve yayın etiği. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Karasar, N. (1998). Araştırmalarda rapor hazırlama yöntemi. Ankara: Pars Matbaacılık Sanayi.
• Keith, B. E., and Steinberg, S. (2017). Parental Sharing on the Internet: Child Privacy in the Age of Social Media and the Pediatrician's Role. JAMA Pediatrics, 171(5), 413-421.
• Kemp, S. (2023). Digital 2023: Global Overview Report — DataReportal – Global Digital Insights. https://datareportal.com/reports/digital-2023-global-overview-report adresinden alındı
• Kokolakis, S. (2017). Privacy attitudes and privacy behaviour: A review of current research on the privacy paradox phenomenon. Computers and Security, 64, 122-134.
• Livingstone, S., Blum-Ross, A., and Zhang, D. (2018). What do parents think, and do, about their children’s online privacy? In Parenting for a Digital Future: Survey Report 3. Department of Media and Communications, The London School of Economics and Political Science. http://eprints.lse.ac.uk/id/eprint/87954 adresinden alındı
• McGill, T., and Thompson, N. (2021). Exploring potential gender differences in information security and privacy. Information and Computer Security, 29(5), 850–865.
• Mitch, P. (2024). Enhancing user privacy protection on social media platforms: A Comprehensive analysis of Self-Regulatory and Supervisory mechanisms. International Journal of Social Sciences and Public Administration, 3(2), 89–97.
• Morse, J. (2019). So it’s come to this: An unborn baby ‘kidfluencer’ has 112,000 Instagram followers. https://mashable.com/article/unborn-kidfluencer/ adresinden alındı
• Ögel, H. (2022). Demographic, social network structure and Instagram use related factors predicting parents’ sharenting behaviors. Psikiyatride Guncel Yaklasimlar - Current Approaches in Psychiatry, 14(Ek 1), 28–36.
• Pazarcıkcı, F., Ağralı, H., and Aydınlı, A. (2022). Annelerin Dijital Ebeveynlik Farkındalığının Sağlık Okuryazarlığı ve Çeşitli Değişkenler ile İlişkisi. Bağımlılık Dergisi, 23(3), 292–301.
• Pınar, Ö. (2018). Oğlunun fotoğraflarını izinsiz sosyal medyada paylaşan anne suçlu bulundu. BBS News Türkçe. https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-42604622 adresinden alındı
• Pons-Salvador, G., Zubieta-Méndez, X., and Frias-Navarro, D. (2022). Parents’ digital competence in guiding and supervising young children’s use of the Internet. European Journal of Communication, 37(4), 443–459.
• Purnama, S., Ulfah, M., Machali, I., Wibowo, A., and Narmaditya, B. S. (2021). Does digital literacy influence students’ online risk? Evidence from Covid-19. Heliyon, 7(6), e07406.
• Ranzini, G., Newlands, G. E., and Lutz, C. (2020). Sharenting, Peer Influence, and Privacy Concerns: A Study on the Instagram-Sharing Behaviors of Parents in the United Kingdom. Social Media + Society, 6(4), 205630512097837. Salvucci, S., Walter, E., Conley, V., Fink, S., and Saba, M. (1997). Measurement Error Studies at the National Center for Education Statistics.
• Sezerer Albayrak, E. (2020). Sosyal Medya’da Çocuk Mahremiyeti: Ebeveynlerin Instagram’daki Çocuk Mahremiyetine Bakış Açıları. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(39), 1211–1226.
• Shevchuk, R., Melnyk, A., Opalko, O., and Shevchuk, H. (2020). Software for automatic estimating security settings of social media accounts. 2022 12th International Conference on Advanced Computer Information Technologies (ACIT), 769–773.
• Shiel, G., and Cartwright. F. (2015). Analyzing data from a national assessment of educational achievement. World Bank Group.
• Stangl, F. J., Riedl, R., Kiemeswenger, R., and Montag, C. (2023). Negative psychological and physiological effects of social networking site use: The example of Facebook. Frontiers in Psychology, 14.
• Stoilova, M., Livingstone, S., and Nandagiri, R. (2020). Digital by default: children’s capacity to understand and manage online data and privacy. Media and Communication, 8(4), 197–207.
• Şimşek, Z. C., Canbeldek, M., and Işıkoğlu, N. (2023). Ebeveynlerin Pandemi Sürecinde Dijital Ebeveynliğe Yönelik Deneyimleri. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, (55), 250–271.
• Tuğluk, A. (2017). Bir Mahremiyet Mekânı Olarak Servet-i Fünun Romanında “Oda”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10(54), 170-179.
• Ulaş, S. (2020). Marka İletişiminde Sosyal Medya ve Çevrimiçi Etkileşim (Online Engagement) İlişkisi: Limasol Türk Kooperatif Bankası Örneği. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(1), 274–285.
• Van Schaik, P., Jansen, J., Onibokun, J., Camp, J., and Kusev, P. (2017). Security and privacy in online social networking: Risk perceptions and precautionary behaviour. Computers in Human Behavior, 78, 283–297.
• Walrave, M., Verswijvel, K., Ouvrein, G., Staes, L., Hallam, L., and Hardies, K. (2022). The Limits of Sharenting: Exploring parents’ and adolescents’ sharenting boundaries through the lens of Communication Privacy Management theory. Frontiers in Education, 7.
• Walrave, M., Verswijvel, K., Ouvrein, G., Staes, L., Hallam, L., and Hardies, K. (2022). The Limits of Sharenting: Exploring Parents’ and Adolescents’ Sharenting Boundaries Through the Lens of Communication Privacy Management Theory. Frontiers in Education, 7.
• Westin, A. F. (2003). Social and Political Dimensions of Privacy. Journal of Social Issues, 59(2), 431- 453. Yabancı, C., Akça, F. ve Ulutaş, E. (2018). Çevrimiçi Mahremiyet Kaygısı ve Duygusal Zekâ Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Connectist: Istanbul University Journal of Communication Sciences, 54, 191-218.
• Yaman, F., Dönmez, O., Akbulut, Y., Yurdakul, I. K., Çoklar, A. N., and Güyer, T. (2019). Exploration of Parents’ Digital Parenting Efficacy through Several Demographic Variables. Eğitim ve Bilim.
• Yankın, F. B. (2019). Dijital Dönüşüm Sürecinde Çalışma Yaşamı. Trakya Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi E-Dergi, 7(2), 1-38.
• Yaşar, İ. H. (2020). İletişim tarihine kısa bir bakış: Analogdan dijitale iletişim araçlarının gelişimi ve bireye yansıması. Ufkun Ötesi Bilim Dergisi, 20 (1), 183-207.
• Yüksel, H. (2021). Construction Of Child’s Image In Social Media In The Context Of Sharenting. Akademik Düşünce Dergisi, (4), 50–68.
• Yüksel, M. (2003), Mahremiyet hakkı ve sosyo-tarihsel gelişimi, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 58(1), 181- 213. Zeissig, E. M., Lidynia, C., Vervier, L., Gadeib, A., and Ziefle, M. (2017). Online Privacy Perceptions of Older Adults. Human Aspects of IT for the Aged Population. Applications, Services and Contexts, 181–200.