ROMAN PERIOD CERAMIC PRODUCTION IN PHOKAIA: AN EVALUATION OF PRODUCTION AREAS AND THEIR FINDINGS

Year 2024, Issue: 6, 71 - 85, 30.12.2024

Murat Fırat

https://doi.org/10.55061/srmka.1563394

Abstract

İzmir ili Foça ilçesi modern yerleşim sınırları altında kalan Phokaia antik kentinde ele geçen Roma Dönemi seramikleri bu çalışmaya konu edinilir. Bu ürünler farklı sektörlerde yürütülen kazılar sonucunda açığa çıkarılmış olup, ağırlıklı olarak ve doğru bir biçimde tipolojik tasnif, kataloglama vb. şeklinde ilerleyen bir bakış açısı ile rapor, tez veya çeşitli makaleler halinde bilim dünyasına tanıtılmışlardır. Bu çalışmada ise Roma Dönemi’ne tarihlenen seramik ürünleri, kentin üretim ve dağıtım becerileri de göz önüne alınarak, literatür verileri doğrultusunda irdelenmiştir. Bu kapsamda, öncelikle seramiklerin saptandığı alanlar ana hatlarıyla tanıtılmış ve buralarda ele geçen, bir şekilde yayımlanan eserlerin ürün çeşitliliği ve boyutu tartışılmıştır. Ayrıca, yerel üretim olanakları ve kanıtları da eserlerle birlikte değerlendirilmiştir. Çalışmanın son bölümünde ise bütüncül bir yaklaşımla kentin üretim kapasitesi ve dağılımı unsurları belirlenmeye çalışılır. Bu bağlamda irdelenen eserler doğrultusunda Phokaia’nın erken dönemlerden itibaren ama özellikle Roma Dönemi boyunca sürekli ve artan bir oranda seramik kap ürettiği sonucuna ulaşılır. Bu ürünler, Ege başta olmak üzere, Akdeniz ve Karadeniz kıyı ve hatta iç bölgelerinde pek çok kentte sevilerek kullanılmışlardır.

Abstract
The Roman Period ceramics found in the ancient city of Phocaea (Foça district, İzmir Province) are the subject of this study. These artefacts have been unearthed during excavations carried out in different sectors of the city and published in the form of reports, theses or various articles, mainly focussing on typological classification, cataloging, etc. In this study, ceramic products of the Roman Period have been examined in line with earlier publications, taking into account the local modes of production and distribution. In this context, the areas where ceramics have been found were outlined and the product variety and size of the material obtained in these places were discussed. Furthermore, evidence for local production has been evaluated. In the last section of the study, an attempt is made to determine the city's production capacity and distribution of its products with a holistic approach. In line with the examined publications, it is concluded that Phocaea has been producing ceramic vessels continuously and at an increasing rate since the early periods, but that this production reached a peak during the Roman Imperial Period. These products were popular in many cities, especially in the Aegean, Mediterranean and Black Sea coastal and even inland regions.

Keywords

Phokaia, Roma Dönemi, Seramik, Üretim, Dağılım

PHOKAIA'DA ROMA DÖNEMİ SERAMİK ÜRETİMİ: ÜRETİM ALANLARI VE BULUNTULAR ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME

Abstract

İzmir ili Foça ilçesi modern yerleşim sınırları altında kalan Phokaia antik kentinde ele geçen Roma Dönemi seramikleri bu çalışmaya konu edinilir. Bu ürünler farklı sektörlerde yürütülen kazılar sonucunda açığa çıkarılmış olup, ağırlıklı olarak ve doğru bir biçimde tipolojik tasnif, kataloglama vb. şeklinde ilerleyen bir bakış açısı ile rapor, tez veya çeşitli makaleler halinde bilim dünyasına tanıtılmışlardır. Bu çalışmada ise Roma Dönemi’ne tarihlenen seramik ürünleri, kentin üretim ve dağıtım becerileri de göz önüne alınarak, literatür verileri doğrultusunda irdelenmiştir. Bu kapsamda, öncelikle seramiklerin saptandığı alanlar ana hatlarıyla tanıtılmış ve buralarda ele geçen, bir şekilde yayımlanan eserlerin ürün çeşitliliği ve boyutu tartışılmıştır. Ayrıca, yerel üretim olanakları ve kanıtları da eserlerle birlikte değerlendirilmiştir. Çalışmanın son bölümünde ise bütüncül bir yaklaşımla kentin üretim kapasitesi ve dağılımı unsurları belirlenmeye çalışılır. Bu bağlamda irdelenen eserler doğrultusunda Phokaia’nın erken dönemlerden itibaren ama özellikle Roma Dönemi boyunca sürekli ve artan bir oranda seramik kap ürettiği sonucuna ulaşılır. Bu ürünler, Ege başta olmak üzere, Akdeniz ve Karadeniz kıyı ve hatta iç bölgelerinde pek çok kentte sevilerek kullanılmışlardır.

Abstract
The Roman Period ceramics found in the ancient city of Phocaea (Foça district, İzmir Province) are the subject of this study. These artefacts have been unearthed during excavations carried out in different sectors of the city and published in the form of reports, theses or various articles, mainly focussing on typological classification, cataloging, etc. In this study, ceramic products of the Roman Period have been examined in line with earlier publications, taking into account the local modes of production and distribution. In this context, the areas where ceramics have been found were outlined and the product variety and size of the material obtained in these places were discussed. Furthermore, evidence for local production has been evaluated. In the last section of the study, an attempt is made to determine the city's production capacity and distribution of its products with a holistic approach. In line with the examined publications, it is concluded that Phocaea has been producing ceramic vessels continuously and at an increasing rate since the early periods, but that this production reached a peak during the Roman Imperial Period. These products were popular in many cities, especially in the Aegean, Mediterranean and Black Sea coastal and even inland regions.

Keywords

Phokaia, Roma Dönemi, Seramik, Üretim, Dağılım

References

• Akurgal, E. (1956). Foça Kazıları ve Kyme Sondajları. Anatolia I, 33-40.
• Aydemir, A. (1995). Phokaia Erken Roma Dönemi Pişirme Kapları. Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İzmir.
• Civelek, A. (2004). Phokaia Hellenistik Dönem Kalıp Yapımı Kâseleri. OLBA 9, 123-142.
• Civelek, A. (2008). Phokaia’da Bir Volütlü Kandil Atölyesi. CollAn. VII, 115-135.
• Civelek, A. (2021). Phokaia Sahil yolu Kırmızı Astarlı Seramikleri. ARMA I, 41-65.
• Fırat, M. (2011). Phokaia Geç Roma Dönemi Mutfak Kapları. Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayınlanmamış Doktora Tezi). İzmir.
• Fırat, M. (2012a). Phokaia Roma Dönemi Mutfak Kapları: Güveç Formu. SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi, Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı:27, 153-166.
• Fırat, M. (2012b). Phokaia Roma Dönemi Seramikleri: Altlıklar. Arkeoloji Dergisi XVII, Ege Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi Yayınları, 105-115.
• Fırat, M. (2013). Phokaia Seramik Çöplüğü Alanından Ele Geçen Amphoralar. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt.5, Sayı.8, 69-85.
• Fırat, M. (2014). Phokaia’da Seramik Çöplüğü ve Atölye Alanlarında Bulunan Roma Dönemi Seramikleri: Tava Formu. MAKÜ Sosyal Bilimler Enstitü Dergisi 10, 21-36.
• Fırat, M. (2023). Phokaia’da Bulunan Roma Dönemi Amphoraları Üzerine Genel Bir Değerlendirme. SRMKA 5, 76-103.
• Okan, E., Atila, C. Akyol, A. (2018a). The Greco-Italic Amphorae Found on Maltepe Tümülüs in Phocaea. OLBA XXVI, 117-214.
• Okan, E., Fırat, M. Baydan, C. (2018b). Foça Çanak Koyu Sualtı Araştırmaları: İlk Bulgular. Süleyman Demirel Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi 45, 166-185.
• Özbütev, G. (1994). M.S. 3. Yüzyıl Phokaia Kaba Mutfak Keramiği. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi) Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Klasik Arkeoloji Anabilim Dalı, İzmir.
• Özelce, İ. (2022). Geç Antik Dönem’de Phokaia Terrasigilata Üretimi. (Yayımlanmamış Doktora Tezi) Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Arkeoloji Anabilim Dalı, İzmir.
• Özyiğit, Ö. (1991). “1989 Yılı Phokaia Kazı Çalışmaları” KST XII-I, Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi, 127-154.
• Özyiğit, Ö. (1992). “1990 Yılı Phokaia Kazı Çalışmaları”. KST XIII-II, Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi, 99-122.
• Özyiğit, Ö. (1993). “1991 Yılı Phokaia Kazı Çalışmaları”. KST XIV-II, Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi, 1-22.
• Özyiğit, Ö. (1996). “1994 Yılı Phokaia Kazı Çalışmaları”. KST XVII-II, Ankara: T.C. Kültür Bakanlığı Milli Kütüphane Basımevi, 1-26.
• Özyiğit, Ö. (1998). “1996 Yılı Phokaia Kazı Çalışmaları”. KST XIX-I, Ankara: Kültür Bakanlığı Milli Kütüphane Basımevi, 763-794.
• Özyiğit, Ö. (1999). “1998 Yılı Phokaia Kazı Çalışmaları”. KST XX-II, Ankara: Kültür Bakanlığı Milli Kütüphane Basımevi, 49-66.
• Özyiğit, Ö. (2001). “1999 Yılı Phokaia Kazı Çalışmaları”. KST XXII-II, Ankara: Kültür Bakanlığı Milli Kütüphane Basımevi, 1-14.
• Özyiğit, Ö. (2003). “Phokaia’da Akurgal’ın Kazıları Işığında Son Dönem Çalışmaları”. Anadolu/Anatolia 25, 97-107.
• Özyiğit, Ö. (2006). “2004 Yılı Phokaia Kazı Çalışmaları”. KST 27-2, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı DÖSİMM Basımevi, 73-88.
• Özyiğit, Ö. (2007). “2005 Yılı Phokaia Kazı Çalışmaları”. KST 28-2, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı DÖSİMM Basımevi, 341-354.
• Özyiğit, Ö. (2008). “2006 Yılı Phokaia Kazı Çalışmaları”. KST 29-2, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı DÖSİMM Basımevi, 489-512.
• Özyiğit, Ö. (2009). “2007 Yılı Phokaia Kazı Çalışmaları”. KST 30-1, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, 387-410.
• Özyiğit, Ö. (2010). “2008 Yılı Phokaia Kazı Çalışmaları”. KST 31-3, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, 65-87.
• Özyiğit, Ö. (2011). “2009 Yılı Phokaia Kazı Çalışmaları”. KST 32-3, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, 385-404.
• Özyiğit, Ö. (2013). “2011 Yılı Phokaia Kazı Çalışmaları”. KST 34-2, Çorum: Pegasus Görsel İletişim Hizmetleri, 173-190.
• Özyiğit, Ö. (2017). “2015 Yılı Phokaia Kazı Çalışmaları”. KST 38-2, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, 519-538.
• Özyiğit, Ö. (2017). Phokaia I, Kent Duvarları ve Restorasyon. İstanbul: Ege Yayınları.
• Özyiğit, Ö. (2018). “2016 Yılı Phokaia Kazı Çalışmaları”. KST 39-2, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, 111-127.
• Özyiğit, Ö. (2022). “2019 Yılı Phokaia Çalışmaları”, 2019-2020 Yılı Kazı Çalışmaları C. 4, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, 7-16.
• Uğuz Yapıcı, G. (2024). M.S. 3.-5. Yüzyıllarda Phokaia’daki Seramik Üretimi. (Yayınlanmamış Doktora Tezi) T.C. Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. İzmir.
• Uslu, S. (1994). Phokaia Kazılarında Bulunmuş Terra Sigillatalar. T.C. Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İzmir.