EIRENOPOLIS’DEN (ISAURIA/KILIKIA TRAKHEIA) TERRA SİGİLLATA TAKLİTLERİ

Year 2024, Issue: 6, 86 - 130, 30.12.2024

Tuğba Kılıç

https://doi.org/10.55061/srmka.1563450

Abstract

Eirenopolis, Antik Dönem’de Isauria/Kilikia Trakheia Bölgesi’nde yer alan önemli kentlerden biridir. Germanikopolis’ten Anemurium’a giden yol güzergahı üzerinde konumlanmaktadır. Günümüzde Karaman’ın Ermenek ilçesine bağlı Kazancı Kasabası’nın Çatalbadem mahallesindeki Toprak Tepe mevkiine lokalize edilmektedir. Kentte kazılar ve gerçekleştirilen yüzey araştırmalarında ithal ve bunun yanında yerel olduğu düşünülen seramik grupları tespit edilmiştir. Bu çalışmanın konusu, yerel üretim seramikler arasında önemli bir yoğunluk oluşturan terra sigillata taklidi kaplardır. Bunlar arasında içe çekik ağızlı kâseler, küresel gövdeli kâseler, düz ağız kenarlı kâseler, kraterler, içe çekik ağız kenarı dışta yuvarlatılmış kâseler, düz dudak tablalı kâseler, yuvarlatılmış ağız kenarlı geniş kâseler, sarkıtılmış ağız kenarlı tabaklar, düz dudak tablalı tabaklar ve düz dudak tablalı fincanlar/kâseler yer almaktadır.
Eirenopolis yerel üretim seramikleri arasında önemli bir grup oluşturan bu kaplar Doğu Sigillata A, Doğu Sigillata D, Ispanica ve Italica Sigillatalarının formlarıyla paralellikler taşımaktadır. Bunların bazıları söz konusu terra sigillata formlarının direk taklitleri şeklinde iken bazıları ise bunlarla ilişkili diyebileceğimiz kaplardır. Bunların kil yapısı, astar ve bezeme özellikleri ise söz konusu ithal gruplardan tamamen ayrılmaktadır. Bu durum Eirenopolis veya çevresinde kırmızı astarlı kap geleneğinde üretim yapan bir atölyenin varlığını işaret etmektedir. Bunların en erken örnekleri DSA seramikleriyle birlikte MÖ geç 2. yüzyılda başlamaktadır (Kat. No: 1-4). MÖ 1. yüzyılın ikinci yarısı ile MS 2. yüzyılın ortasında yoğunlaşmıştır (Kat. No: 5-14, 18-24, 32-42). En geç örnekleri, Terra Sigillata Ispanica formlarıyla paralel tiplerdir (Kat. No: 25-27). Bunlar MS 3. yüzyıla tarihlenmektedir. Buna göre Geç Hellenistik Dönemde başlayan üretimin Roma Döneminde arttığı söylenebilir.

Keywords

Isauria/Kilikia Trakheia, Eirenopolis, Geç Hellenistik Dönem, Roma Dönemi, Seramik, Üretim.

Ethical Statement

EIRENOPOLIS’DEN (ISAURIA/KILIKIA TRAKHEIA) TERRA SİGİLLATA TAKLİTLERİ adlı çalışma daha önce hiç bir yerde yayınlanmamıştır. Özgün bir çalışma olup, bilimsel normlar ve etik kurallara uygun hazırlandığını açıkça beyan ederim.

Supporting Institution

Destekleyen kurum yoktur.

Project Number

Yoktur.

Thanks

Eirenopolis Antik Kenti’nde ele geçen bu malzeme grubunu çalışmama izin veren Doç. Dr. Ercan AŞKIN’a teşekkür ederim. Her zaman desteğini sağlayan hocam Doç. Dr. Hatice KÖRSULU’ya ayrıca teşekkür ederim.

IMITATIONS OF TERRA SIGILLATA FROM EIRENOPOLIS (ISAURIA/CILICIA TRACHEIA)

Abstract

In antiquity, Eirenopolis was among the most important cities in the region of Isauria/Cilicia Tracheia, as it sat on the route that connected Germanicopolis with Anemurium. In the present day, it falls within the boundaries of Toprak Tepe in the Çatalbadem neighbourhood of the Kazancı town in the Ermenek district of Karaman province. The excavations and surface surveys carried out in the city of Eirenopolis have revealed various ceramic groups, which are believed to include both imported and locally produced pottery. The focus of this paper is the ceramic vessels, which constitute a significant portion of the locally produced pottery, that are imitations of the terra sigillata tableware. These vessels include bowls with inverted rims, bowls with spherical bodies, bowls with flat rims, kraters, bowls with inverted rims rounded on the outside, bowls with flat-topped lips, wide bowls with rounded rims, plates with overhanging rims, plates with flat-topped lips, and cups/bowls with flat-topped lips.
The forms of the vessels, which constitute a significant subset of Eirenopolis' locally produced pottery, exhibit similarities with the forms of Eastern Sigillata A, Eastern Sigillata D, and Hispanic and Italic Sigillata. While some of the local vessels are straightforward imitations of the above-mentioned terra sigillata forms, it can only be said of the others that they may be associated with the sigillata forms. The fabric, slip and decoration characteristics of the local vessels are completely different from those of the imported vessels. This indicates the existence of a workshop in or around Eirenopolis that produced pottery in the red slip tradition. The earliest examples of the local vessels, together with the ESA pottery, began to appear during the late 2nd century BC (Cat. Nos. 1-4). They become more numerous between the second half of the 1st century BC and the middle of the 2nd century AD (Cat. Nos. 5-14, 18-24, 32-42). The latest examples of the local vessels are parallel in form with the Hispanic Terra Sigillata pottery (Cat. Nos. 25-27). They are dated to the 3rd century AD. Therefore, it is possible to say that the production of local vessels, which began during the Late Hellenistic Period, saw an increase in the Roman Period.

Keywords

Isauria/Cilicia Tracheia, Eirenopolis, Late Hellenistic Period, Roman Period, Pottery, Production.

Project Number

Yoktur.

References

• Adak, I. (1997). Zeugma Sigillataları. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Akıl, H. & Girginer K. S. (2012). “Kappadokya Komanası Geç Hellenistik–Roma Dönemleri Seramiği”, B. Söğüt (Ed.), Ahmet Adil Tırpan Armağanı. İstanbul, 1-25.
• Akçay, T. (2019). Olba’da MÖ 1. Yüzyılda Yaşanan Hareketlilik Üzerine Düşünceler. OLBA, XXVII, 345-368.
• Akçay, T., & Tokuştepe, M. (2018). Olba’daki Urne Mezar’da Bulunan Ölü Yemeğine Ait Terra Sigillata Seramikleri. CEDRUS, VI, 197-219.
• Akyürek, N. (1992). Terra Sigillata aus dem Heiligtum des Apollon Smintheios. ASIA MINOR STUDIEN, 8, 125-167.
• Alkaç, E. (2020). “Tarsus-Kırıt Mahallesi Cankurtaran Tepesi Mevkii Seramikleri”, D. Kaplan (Ed.), Tarsus Araştırmaları I. Ankara, 33-54.
• Anderson-Stojanovic, V. R. (1992). Stobi: The Hellenistic and Roman Pottery. Results of the Joint American-Yugoslav arc. Investigations 1970–1981. New Jersey: Princeton University Press.
• Bakan, C. (2009). Assos Nekropolü S-3 Açması Buluntuları. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çanakkale.
• Baly, T. J. C. (1962). The Pottery. In Excavations at Nessana I, 270-311.
• Başaran, S. (2003). Ainos’un Geç Hellenistik-Erken Roma Dönemi Seramik Buluntuları. Varia Anatolica, XV, 71-79.
• Baylan, E. (2001). Çanak Çömlek Buluntuları. Tarsus Donuktaş Kazı Raporu. Kazı ve Araştırma Raporları Serisi, 3, 57–67.
• Bean, G. E. & Mitford, T. B. (1970). Journeys in Rough Cilicia in 1964–1968. Ergänzungsbände zu den tituli Asiae Minoris 3. Wien: Österreichischen Akademie der Wissenschaften.
• Christensen, A. P. & Johansen C. F. (1971). Les Potteries Hellenistiques et les Terres Sigillees Orientales. Hama: Fouilles et Recherches 1931–1938, III. 2, Copenhague.
• Coldstream, J. N. (1999). Knossos 1951-61: Clasical and Hellenistic Pottery. The Annual of the British School at Athens, 94, 121- 351.
• Crowfoot, J. W. & Crowfoot, G. M. & Kenyon, M. K. (1957). The Objects from Samaria. Samaria-Sebaste III. London: Palestine Exploration Fund.
• Doğanay, O. (2005). Ermenek ve Yakın Çevresindeki Antik Yerleşim Birimleri (Coğrafya–Tarih–Kalıntılar). Konya: Çizgi Kitabevi.
• Dothan, M. & Freedman, D. N. (1967). The First Season Excavations: 1962. Atiqot English Series, 7, Ashdod I, Jerusalem.
• Eliüşük, M. (2022). “Alanya Arkeoloji Müzesi Koleksiyonundan Bir Grup Doğu Sigillata D Grubu Seramiği (Kıbrıs Sigillatası)”, O. Dumankaya (Ed.), Arkeolojik Küçük Buluntular. İstanbul, 318-345.
• Fırat, N. (1999). Perge Konut Alanı Keramiği. (Yayınlanmamış Doktora Tezi), İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Gassner, V. (1997). Dassüdtor der Tetragonos-Agora, Keramik und Kleinfunde. Forschungen in Ephesos XIII/1/1.
• Hayes, J. W. (1967). Cypriot Sigillata. RDAC, 65-77.
• Hayes, J. W. (1971). Four Early Roman Groups from Knossos. BSA, 66, 249–75.
• Hayes, J. W. (1985a). Atlante delle Forme Ceramiche. Roma: Printed in Italy.
• Hayes, J. W. (1985b). Hellenistic to Byzantine Fine Wares and Derivateives in Jerusalem Corpus. Excavations in Jerusalem, 1961–1967, 1, 179–194.
• Hayes, J. W. (1991). The Hellenistic and Roman Pottery. Nicosia: Cyprus Printed by Imprinta.
• Hayes, J. W. (2003). Hellenistic and Roman Pottery Deposits from the Saranda Kolones Castle Site at Paphos. The Annual of the British School at Athens, 98, 447-516.
• Hayes, J. W. (2008). Roman Pottery: Fine-wareimports. The Athenian Agora XXXII. New Jersey: Princeton The American School of Classical Studies at Athens.
• Hild, F. & Hellenkemper, H. (1990). Kilikien und Isaurien. Tabula Imperii Byzantini 5, Viyana.
• Hopwood, K. (1994). Who Were the Isaurians?. XI. Türk Tarih Kongresi, I, 375-386. Ankara.
• Johansen, Charlotte-Friis. (1971). Les Poteries Hellenistiques et Les Terres Sigillees Orientales. Fondation Carlsberg: Copenhague.
• Johnson, B. L. (2008). Askhelon 2: Imported Pottery of the Roman and Late Roman Periods. İndiana: Winona Lake.
• Jones, A. H. M. (1971). City of the Eastern Roman Provinces. Oxford.
• Jones, F. F. (1950). “The Pottery Excavations at Gözlükule”, H. Goldman (Ed.), The Hellenistic and Roman Periods Tarsus I. London: Geoffrey Cumberlege, Oxford University Press, 149-296.
• Kenrick, P. M. (1985). The Fine Pottery, Excavations at Sidi Khrebish Benghazi (Berenice). Vol III, 1. London: Tripoli.
• Kılıç, T. (2019). Tarsus-Keşbükü Hellenistik ve Roma Dönemi Seramikleri. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Mersin Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Mersin.
• Kılıç, T. (2024). Eirenopolis (Isauria/Kilikia Trakheia) Antik Kenti Hellenistik ve Roma Dönemi Seramikleri. (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Karaman.
• Köker, G, E. (2017). Yüzey Araştırmaları Işığında Isaura (Zengibar Kalesi) Seramikleri. (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Körsulu, H. (2011). Kappadokia–Komana’sı Hellenistik ve Roma Dönemi Seramikleri. (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Mersin Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Mersin.
• Körsulu, H. (2013). Kappadokia Komanası Sigillataları. OLBA, XXI, 181-313.
• Körsulu, H. (2015). “Kanytellis Atölye Kazısı Seramik Buluntuları”, Ü. Aydınoğlu (Ed.), Kanytellis Dağlık Kilikia’da Bir Kırsal Yerleşimin Arkeolojisi. İstanbul, 131-148.
• Körsulu, H. (2018). Isauria’daki Sinabıç’tan (Dalisandos?) Doğu Sigillata A Seramikleri ve Taklitleri. Uluslararası Mersin Sempozyumu I, Cilt 2, Vol. 2, 290-301.
• Körsulu, H. (2019). Sinabıç’tan (Dalisandos?) İthal Seramikler: Doğu Sigillata A, Kıbrıs Sigillatası, Kurşun Sırlı Seramik. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 2 (1), 15-31.
• Körsulu, H. (2020). Sinabıç’tan (Dalisandos?) Hellenistik ve Roma Dönemi Seramikleri. OLBA, XXVIII, 295-338.
• Körsulu, H., & Ergürer, H. E. (2019). Isauria Kenti Philadelphia’dan (Karaman-Ermenek-Gökçeseki Doğu Sigillata A (DSA) Seramikleri. CEDRUS, VII, 365-387.
• Körsulu, H. & Kılıç, T. (2021). “Keşbükü Hellenistik ve Roma Dönemi Seramikleri”, D. Kaplan (Ed.), Tarsus Araştırmaları II. Ankara, 101-190.
• Kramer, N. (2012). “Diokaisareia in Kilikien (Ergebnisse des Surveys 2001-2006)”, Wannagat und K. Trampedach (Ed.), Keramik und Kleinfunde aus Diokaisareia. Berlin: De Gruyter.
• Kurt, M. (2018a). MS 4. Yüzyılda Isauria Eyaleti’nin Siyasal ve İdari Yapısı. BELLETEN, Vol. 82, 803-829.
• Kurt, M. (2018b). “Ermenek Havzası’nın Antik Dönem Tarihi ve Kentleri”, H. Muşmal & Ü. E. Yüksel & Ü. M. A. Kapar (Eds.), Ermenek Araştırmaları I. İstanbul, 133-146.
• Lapp, W. P. (1961). Palestinian Ceramic Chronology 200 BC–AD 70. Jerusalem: American Schools of Oriental Research.
• Marquie, S. (2002). La Circulation Des Sigillees D’Epoque Imperiale Au Sud De Chypre. Ceramiques Hellenistiques et Romaines, TMO, 35, 289-301.
• Meriç, R. (2002). Spathellenistisch-römische Keramik und Kleinfunde Auseinemschachtbrunnen am Staatsmarkt in Ephesos. Forschungen in Ephesos IX/3. Wien: Osterreichische Akademie der Wissenschaften.
• Mitsopoulos-Leon, V. (1975). Gefabe der Ostsigillata A von Einem Gesunkenen Schiff aus dem Golf von Antalya. Germania Anzeiger, 53, 101-112.
• Mitsopoulos-Leon, V. (1991). Die Basilika am Staatmarkin Ephesos. Keramik Hellenıstischerund Römischerzeit, Forschungen in Ephesos IX, 212: Schindler-Wien.
• Negev, A. (1986). The Late Hellenistic an Dearly Roman Pottery of Nabataean Oboda. Jerusalem: Institute of Archaeology.
• Outschar, U. (1996). Dokümentation Exemplarisch Ausgewhlter Keramik Fundkomplexe. Hanghaus I in Ephesos, der Baubefunf. C. Lang- Auinger, FiE VII. 3.
• Özdilek, B. (2017). Andriake Sinagogu’ndan Ele Geçen DSA Grubu Seramikler. CEDRUS, V, 337-395.
• Özdilek, B. (2018). Andriake Limanından Ele Geçen DSD Grubu/Kıbrıs Sigillataları Işığında Lykia’nın Doğu Akdeniz ile Deniz Ticareti. Phaselis Issue, IV, 56-77.
• Poblome, J. (1999). Red Slip Ware. Typology and Chronology. SEMA II, Brepols Publishers.
• Robinson, H. (1959). Pottery of the Roman Period Cronology. The Athenian Agora, V, 1. New Jersey: Princeton The American School of Classical Studies at Athens.
• Rotroff, S. I. (1997). Hellenistic Pottery, Athenian Andim Ported Wheel Made Table Ware and Related Material. The Athenian Agora XXIX (1-2), New Jersey: Princeton The American School of Classical Studies at Athens.
• Ruge, W. (1905). Eirenopolis. RE V/1-2, 2135.
• Sackett, L. H. & Branigan, K. & Callaghan, P. J. & Catling, H. W. & Catling, E. A. & Coldstream, J. N. & Higgins, R. A. & Popham, M. R. & Price, J. & Price, M. J. & Smith, D. & Waywell, G. B. (1992). Knossos: From Greek City to Roman Colony. Excavations at the Unexplored Mansion II. Plates. Published by: British School at Athens.
• Slane, K. W. (1986). Two Deposit from the Early Roman Cellar Building, Corinth. Hesperia, 55, 271–318.
• Slane, K. W. (1997). “The Hellenistic and Roman Pottery”, I. S. C. Herbert (Ed.), The Fine Wares. Tell Anafa II. Journal of Roman Archaeology Supplementary Series, 10.2.1, 247-394. Ann Arbor: Kelsey Museum of the University of Michigan.
• Şahin, R. (2014). Karataş Burnu Yüzey Araştırmasında Bulunan Hellenistik ve Roma Dönemi Keramikleri. TÜBA-AR, 17, 143-161.
• Şenyurt, Y. & Akçay, A. & Kamış, Y. (2005). Yüceören Doğu Kilikya’da Bir Hellenistik Roma Nekropolü. Ankara: Bakü-Tiflis-Ceyhan Ham Petrol Boru Hattı Projesi Arkeolojik Kurtarma Kazıları Yayınları.
• Taştemür, E. (2019). “Akmonia Yüzey Araştırmalarında Ele Geçen Bir Grup Roma Seramiği”, M. Dinç & E. Taştemür (Eds.), 2014-2017 Yılları Arasındaki Arkeolojik Yüzey Araştırmalarının Sonuçları. Ankara, 127-154.
• Taylor, J. P. (1980). Excavations at Ayios Philon, The Ancient Carpasia. Part I. The Classical to Roman Periods. Report of the Departmen of Antiquities Cyprus, 152-211. Nicosia: Printed by Zavallis Press.
• Tekocak, M. (2006). Kelenderis Roma Çağı Seramiği. (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Tekkök-Biçken, B. (1996). The Hellenistic and Roman Pottery from Troia: Second Century B.C. to Sixth Century A.D. A Dissertation Presented to the Faculty of Graduate School University of Missouri Colombia In Partial Fulfillment of the Requirement fort he Degree Doctor of Philosophy, Ann Arbor.
• Thompson, H. A. (1934). Two Centuries of Hellenistic Pottery. The Journal of the American School of Classical Studies at Athens, Vol. 3, No. 4.
• Uygun, Ç. (2011). Tepecik Kırmızı Astarlı Seramikleri (İ. Ö. 2. YY–İ.S. 4. YY). Patara IV/2. İstanbul: Ege Yayınları.
• Waage, F. O. (1933). The Roman and Byzantine Pottery. Hesperia, 2, 279–328.
• Waage, F. O. (1948). Hellenistic and Roman Table Ware of Nort Syria, Ceramics and Islamic Coins. London: Oxford Universty.
• Williams, C. (1989). Anemurium the Roman and Early Byzantine Pottery. Belgium. Wannagat 2006 Wannagat, D. (2006). Neue Forschungen in Uzuncaburç 2001–2004. Archaologischer Anzeiger, 2005/1, 117-165. Yıldız 2006 Yıldız, V. (2006). Tarsus Cumhuriyet Alanı Kazısında Bulunan Doğu Sigillataları A Grubu Seramikleri. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya. Yıldız 2019 Yıldız, V. (2019). Soli Pompeiopolis Sütunlu Caddesi’nde Bulunan Doğu Sigillatası D Grubu Seramikleri. SEFAD, 42, 245-274. Zoroğlu 1986 Zoroğlu, L. (1986). Samsat’da Bulunan Doğu Sigillataları, İlk Rapor. Edebiyat Dergisi, 3, 61-100.