MERSİN 34. CADDE KAZISI ROMA VE GEÇ ANTİK DÖNEM TİCARİ AMPHORALARI

Year 2024, Issue: 6, 220 - 251, 30.12.2024

Yasemin Söğüt

https://doi.org/10.55061/srmka.1567986

Abstract

Mersin ili Yenişehir ilçesi sınırları içerisinde, 34. Cadde'de 6343 ada 2 parselde Mersin Müzesi tarafından 2018 yılında gerçekleştirilen kurtarma kazılarında önemli buluntular tespit edilmiştir. Kurtarma kazıları sonucu ortaya çıkarılan Roma İmparatorluk ve Geç Antik Dönem amphoraları bu makalenin konusunu oluşturur. Değerlendirmeye alınan formlar içerisinde Pompeii V, Zemer 41, LRA 1, LRA 2 ve LRA 4 amphoraları yer alır. Kilikia üretimi olan Pompeii V amphoraları çalışma içerisinde en erken tarihli gruptur. Yerleşimde tespit edilen amphoralar arasında sayıca en yoğun grubu MS 6-7. yüzyıllar arasına tarihlendirilen LRA 1B grubu oluşturur. Geç Antik Dönem amphoralarının sayısal yoğunluğu ile huni ve amphora standların varlığı söz konusu arkeolojik alanın kırsal yerleşim olarak faaliyet gösterdiğini düşündürür. Ayrıca LR 1B amphoralarına ait ağız, dip ve amphora standı kullanılarak yapılan restitüsyon çalışması, hunilerin LRA 1 grubuna dahil edilmesi gerektiğini gösterir. Ege üretimi LR 2 ve Suriye-Filistin üretimi LR 4 amphoraları birer örnek yer alır ve Kilikia Bölgesi’nin daha önce belgelenen Ege ve Suriye-Filistin bölgeleriyle olan ticari ilişkilerini destekler. Amphora formları üzerinde yapılan istatiksel çalışmalar 34. Cadde yerleşiminin MS 6-7. yüzyıllarda yoğun kullanıldığı gösterir.

Keywords

Kilikia, 34. Cadde, Zemer 41, Pompeii V, Geç Roma Amphoraları

MERSİN 34TH STREET EXCAVATION ROMAN AND LATE ANTIQUE PERIOD COMMERCIAL AMPHORAE

Abstract

Important findings were unearthed in the excavations carried out by the Mersin Museum on 34th Street within the borders of the Yenişehir district of Mersin province in 2018. The Roman Imperial and Late Antique Period amphoras found among these findings are the subject of this article. The forms evaluated include Pompeii V, Zemer 41, LRA 1, LRA 2 and LRA 4 amphoras. The Pompeii V amphoras, produced in Cilicia, are the earliest dated group. The LRA 1B group, dated to the 6th-7th centuries AD, constitutes the mostdense group among the amphoras recovered from the settlement. The numerical density of the Late Antique Period amphoras and the presence of funnel and amphora stands suggest that the archaeological site in question was active as a rural settlement. In addition, the restitution study conducted using the mouth, bottom and amphora stand of LRA 1B amphoras shows that the funnels belong to the LRA 1 group. Among the findings, there are one example of Aegean-made LRA 2 and Syria-Palestine-made LRA 4 amphoras, supporting the previously documented trade relations of the Cilicia Region with the Aegean and Syria-Palestine regions. Statistical studies conducted on amphora forms show that the 34th Street settlement was used intensively in the 6th-7th centuries AD.

Keywords

Cilicia, 34th Street, Zemer 41, Pompeii V, Late Roman Amphorae

References

• Akkaş, İ. (2019). Parion Yamaç Hamamı Ticari Amphora Buluntuları (MÖ 1. yüzyıl-MS 7. yüzyıl). Arkhaia Anatolika, 3, 178-243.
• Akkaş, İ. (2020). 2008-2009 Yılları Arası Amphora Buluntuları Işığında Parion Antik Kenti Roma ve Erken Bizans/Geç Roma Dönemi Ticari İlişkileri. (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Mersin Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Klasik Arkeoloji Anabilim Dalı, Mersin.
• Alfen, P. G. (1996). New Lidght on the 7th c. Yassı Ada Shipwreck: Capacities and Standart Sizes of LRA 1 Amphoras. Journal of Roman Archaeology, Vol. 9, 189-213.
• Alkaç, E. (2012). Korykos (Kilikia) Yüzey Araştırmalarında Bulunan LRA 1 Amphoraları. OLBA, XX, 323-344.
• Alkaç, E. (2013). Silifke Müzesi’nden Doğu Akdeniz Amphoraları. CEDRUS, I, 107-124.
• Alkaç, E. (2015). ‘‘Kanytellis Kazısından Late Roman 1 Amphoraları’’, Ü. Aydınoğlu (Ed.), Kanytellis (Kanlıdivane) Dağlık Kilikia’da Bir Kırsal Yerleşimin Arkeolojisi. İstanbul: Ege Yayınları, 149-157.
• Autret, C.,Yağcı, R & Rauh, N. K. (2010). Soli Pompeiopolis’te LRA 1 Amphora Fırın Alanı. ANMED, 8, 203-207.
• Autret, C. & Marangou, A. (2011). L’importation des Amphores Ciliciennes a Chypre a I’epoque Imperiale. ANATYΠ O, 358-366.
• Bes, P. (2020). “Over the Hills and Far Away: Comparing Long-Distance Imported Pottrey at Late Roman Sagalassos and Limyra”, A. Mörel, G. Kaşka, H. Köker, M. Kaşka, M. Fırat & S. O. Akgönül (Eds.), Pisidia Araştırmaları II: Pisidia ve Yakın Çevresinde Üretim, Ticaret ve Ekonomi. Isparta, 243-260.
• Bilir, A. (2017). ‘‘Roma İmparatorluk Dönemi ve Geç Antik Çağ’da Kilikya Bölgesi’nde Amphora Üretimi’’, P. Pınarcıl, B. Gökçe, M. S. Erkek & S. Çoşkun Kandal (Eds.), Prof. Dr. Recep Yıldırım’a Armağan. Bilgin Kültür Sanat Yayınları, Ankara, 219-255.
• Bonifay, M., & Piéri, D. (1995). Amphores du Ve au VIIe s. à Marseille: nouvelles données sur la typologie et le contenu. Journal of Roman archaeology, 8, 94-120.
• Böttger, B. (1992). Die Kaiserzeitlichen und Spätantiken Amphoren aus dem Kerameikos. Mittelungen des Deutschen Archaologischen Instituts, 1/7, 315-381.
• Demestica, S. (2013). ‘‘Amphora Typologies, Distribution and Trade Patterns: The Case of the Cypriot LR1 Amphorae’’, M. L. Lawall&J. Lund (Eds.), The Transport Amphorae and Trade of Cyprus, 3, 169-178.
• Doğer, E. (1991). Antik Çağda Amphoralar. İzmir: Sergi Yayınevi.
• Elton, H. W. (2003). The Economy of Cilicia in Late Antiqity. OLBA, VIII (Özel Sayı), 173-181. Empereur, J. Y. & M. Picon M. (1989). Les Regions de Production D'Amphores Impériales en Méditerranée Orientale. Anfore Romane e Storia Economica: Un Decennio Di Ricerche, Collection De L'Ecole Française De Rome, 114, 224-248.
• Ferrazoli, A. F. (2008). Economy of Roman Eastren Rough Cilicia: Some Archaeological Indicators, Bollettino di Archeologia International Congress of Classical Archaeology Meetings between Cultures in the Ancient Mediterranean, Vol. Speciale, 39-50.
• Ferrazoli, A. F. & Ricci, M. (2007). Elaiussa Sebaste: Produzioni e Consumi di una Citta della Cilicia tra V e VII Secolo, M. Bonifay & J. C. Treglia (Eds.), LRCW 2, In Late Roman Coarse Wares, Cooking Wares and Amphorae in the Mediterranean: Archaelogy and Archaemetry, BAR Int. Ser. 1662 (II), 671-688.
• Ferrazoli, A.F. & Ricci, M. (2010). Centro di Produzione delle Anfore LR 1: Elaiussa Sebaste in Cilicia, Gli Impianti, Le Anfore, S. Menchelli, S.Santoro, M. Pasquinucci&G. Guiducci (Eds.), LRCW 3, In Late Roman Coarse Wares, Cooking Wares and Amphorae in the Mediterranean: Archaelogy and Archaemetry, BAR Int. Ser. 2185 (II), 815-819.
• Fırat, M. (2012). Phokaia Roma Dönemi Seramikleri: Altlıklar. Ege Üniversitesi Arkeoloji Dergisi, XVII, 105-115.
• Fırat, M. (2013). Phokaia Seramik Çöğlüğü Alanı’nda Ele Geçen Amphoralar. MAKÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8, 69-85.
• Gendelman, P. (2020). Pottery Vessels and Stone Artifacts from the Persian, Roman and Byzatine Periods at the French Hospital Compound Yafo (Jaffa). Israiel Antiquities Authority, 157-188. Hammond, M. D. (2015). Late Roman Ceramics from the Panayia Field, Corinth (Late 4th to 7thc.): The Long-distance, Regional and Local Wares in their Economic, Social and Historical Contexts. Missouri University, Columbia.
• Hayes, J. W. (2003). Hellenistic and Roman Pottery Deposits from the ‘Saranda Kolones’ Castle Site at Paphos, A. H. S. Megaw (Ed.), The Annual of the British School at Athen, No. 98, 447-516. Jackson, M. (2007). ‘‘Pottery from Level One’’, N. Postgate & D.Thomas (Eds.), In Excavations at Kilisetepe 1994-98: from Bronze Age of Byzantine in Western Cilicia 1, Cambridge, 402-403.
• Joly, M. & Blanc, P. M. (1995). ‘‘Nouvelles donnees sur la Ceramique de Bosra’’, H. Meyza&J. Mynarczyk (Eds.), Hellenistic and Roman in the Eastern Mediterranean Advances in Scientific Studies, Acts of the II Nieborow Pottery, 111-134.
• Jones, F. F. (1950). “The Potter”, H. Goldman (Ed.), Excavations at Gözlükule-Tarsus, Vol I-II, The Hellenistic and Roman Periods, New Jersey, 149-296.
• Kızılarslanoğlu, H. A. (2016). Antik Çağ’da Elaiussa Sebaste’nin Amphora Üretimi ve Ticari İlişkileri. (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Sosyal Biilimler Enstitüsü, Klasik Arkeoloji Anabilim Dalı, Atatürk Üniversitesi, Erzurum.
• Kızılarslanoğlu, H. A. (2019). Kilikia Bölgesi Roma Dönemi Üretimi: Pompeii V Amphorası ve Elaiussa Sebaste Buluntuları. Seramik Araştırmaları Dergisi, Sayı 1, 54-71.
• Kızılarslanoğlu, H. A. & Aytek, A. İ. (2018). Elaiussa Sebaste Üretimi Geç Roma Amphoralarının Geleneksel Tipoloji ve Geometrik Morfometrik Analizlerle Değerlendirilmesi. MASROP, 12/2, 16-44.
• Kızılarslanoğlu, H. A. (2023). “Antiochia ad Cragum, Pinched Handle/Zemer 41/Agora M239 Amphora Üretimi: Tipolojik Özellikleri ve Varyasyonları”, M. Bulut (Ed.), Sosyal Bilimlerde Güncel Tartışmalar 14, Ankara: Bidge Yayınları, 1674-1705.
• Kızılbuğa, B. (2022). Aigai’dan Ele Geçen LR 3 Tipi Amphoralar. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Sosyal Bilimler Enstitüsü, Klasik Arkeoloji Anabilim Dalı, Ege Üniversitesi, İzmir.
• Konstantinidou, A. (2012). Ceramics and Life in the Old Monastery of Baramus in the Wadi al-Natrun, Egypt (4th- 9th c.). (Unpublished Doctoral Dissertation), Leiden University, Leiden.
• Korkut, T. (2007). Die Spatantike und Frühbyzantinische Keramik aus Patara, B. Böhlendorf, A. A. O. Uysal & J. Witte Orr (Eds.), Late Antique and Medieval Pottery and Tires in Mediterranean Archaeological Contexts, BYZAS, 7, 147-168.
• Kouveli, A. G. (2014). Excavation for the New Acropolis Museum in Athens: Amphorae from a Domestic Well of a Late Roman House, N. Poulou, Papadimitriou, E. Nodarou & V. Kilikoglou (Eds.), LRCW 4. Late Roman Coarse Wares, Cooking Wares and Amphorae in the Mediterranean, Archaeology and Archaeometry, The Mediterranean: a market without frontiers, Volume I, BAR Int. Ser. 2616, 749-759.
• Kramer, N. (2012). Keramik und Kleinfunde aus Diokaisareia. Berlin, 2012.
• Majcherek, G. (1995). Gazan Amphorae. Typology Reconsidered, Hellenistic and Roman Pottery in the Eastern Mediterranen, Nieborow.
• Majcherek, G. &Taha, A. (2004). Roman and Byzantine Layers at Umm El-Tlel. Syria 81, 229-248.
• Manning, S. W, Monks, S. J, Swell, D. A. & Demestica, S. (2000). Late Roman Type 1A Amphora Production at the Late Roman site of Zygi-Petrini, Cyprus. Department of Antiquities Cyprus, Cyprus.
• Megaw, A. H. S. & Jones, R. E. (1983). Byzantine and Allied Pottery: A Contribution by Chemical Analysis to Problems of Origin and Distribution. BSA, Volume 78, 245-247.
• Opait, A. (1984). Beobachtungen zur Entwicklung der Zwei Amphoratypen. Peuce, 9, 311- 327.
• Opait, A. (2002). The Eastern Mediterranean Amphorae in the Province of Scythia. J. Eiring & J. Lund (Eds.), Transport Amphorae and Trade in the Eastern Mediterranean, Acts of the International Colloquium at the Danish Institute at Athens, Volume 5, 293- 308.
• Opait, A. (2004). Local and Imported Ceramics in the Roman Province of Scythia (4th-6th centuries AD). BAR Int. Ser. 1274, Oxford.
• Opait, A. (2010). On the origin of Carthage LR Amphora. (S. Menchelli, S. Santoro, M. Paquinucci & G. Guiducci (Eds.) LRCW 3, Late Roman Coarse Wares, Cooking Wares and Amphorae in the Mediterranean: Archaeology and Archaeometry, British Archaeological Reports 2185, Volume II, 1015-1022.
• Opait, A. & Paraschiv, D. (2013). ‘‘On the Wine, Olive Oil and Fish Supply of the Countryside in Roman Dobroudja (1st-3rd Centuries AD)’’ Buzoianu, L. Dupont, P. & Lungu, V. (Eds.), Production and Trade of Amphorae in the Black Sea, PATABS III, Costanta.
• Opriş, J. C. & Ratiu, A. (2016). An Early Byzantine Amphorae Deposit from Capidava. Journal of Ancient History and Archeology, 3/1, 24-42.
• Oren Paskal, M. (2008). ‘‘Excavation in Bat Galim: The Pottery’’, M. Artzy vd. (Eds.), Contract Archaeology Reports III: Reports and Studies of the Recanati Institute for Maritime Studies Excavations, Haifa, 32-53. Peacock, D. P. S. & Williams, D. F. (1986). Amphorae and the Roman Economy: An Introductory Guide, London. Pieri, D. (1998). Les importations d’amphores orientales en Gaule Méridionale Durant I’Antiquité Tardive et le Haut Moyen Âge (IVe-VIIe siécle aprés J.-C.) Typologie, Chronologie et Contenu. SFECAG, Actes du Congrés d’Istres (21-24 mai 1998), 97-106.
• Pieri, D. (2005). Le Commerce du vin Oriental, A I’Epoque Byzantine (V-VIIe Siecles), Le Temoignage des Amphores en Gaule. Institute Français du Proche-Orien, Beyrouth, 2005.
• Rapuano, Y. (2016). The Pottery from the Church of Bishop Johannes at Horbat Barga, Gan Yavne. Atiqot, 84, 115-118.
• Rauh N. K. & Slane, K. W. (2000). Possible Amphora Kiln Sites in Rough Cilicia. Journal of Roman Archaeology (JRA), Volume 13, 319-330.
• Remola Vallverdu, J-A. (2016). ‘‘Lusitanian Amphorae in Tarraco (3rd-5th Century AD)’’, I. V. Pinto, R. R. Almeida & A. Martin (Eds.), Lusitanian Amphorae: Production and Distribution, Lisbon, 333-343.
• Reynolds, P. (1993). Settlement and Pottery in the Vinalopoi valley (Alicante-Spain) A.D., BAR Int. Ser. S588, Oxford.
• Reynolds, P. (2005). Levantine Amphorae from Cilicia to Gaza: A Typology and Analysis of Regional Production Trends from the 1st to 7th centuries. J. M. Gurt i Esparraguera, J. Buxeda i Garrigós & M. A. Cau Ontiveros (Eds.), LRCW 1. Late Roman Course Wares and Amphorae in the Mediterranean., BAR Int. Ser. 1340, Volume II, 563-611.
• Reynolds, P. (2010). Trade networks of the East, 3rd to 7th Centuries: the view from Beirut (Lebanon) and Butrint (Albania) (Fine Wares, Amphorae and Kitchenwares). S. Menchelli, S. Santoro, M.Pasquinucci & G. Guiducci (Eds.), LRCW 3, In Late Roman Coarse Wares, Cooking Wares and Amphorae in the Mediterranean: Archaelogy and Archaemetry, BAR Int. Ser. 2185 (II), 89-114.
• Reynolds, P. (2017). “Butrint in the Late 6th to 7th Centuries: Contexts, Sequences and Ceramics”, J. Mitchell, J. Moreland & B. Leal (Eds.), Encounters, Excavations and Argosies Essays for Richard Hodges, Oxford, 262-274.
• Riley, J. A. (1979). Typology of the Hellenistic and Roman Coarse Pottery of Berenice, Amphoras. A. Lloyd (Ed.), Excavations at Sidi Khrebish, Benghazi (Berenice), Suppl. to Libya Antiqua V, Vol. II, 91-467.
• Riley, J. (1980). New Light on Relations Between the Eastern Mediterranean and Carthage in the Vandal and Byzantine Periods: The Evidence from the University of Michigan Excavations. Actes colloque sur la ceramique Carthage, 23-24 Juin, 111-122.
• Robinson, H. S. (1959). Pottery of the Roman Period: Chronology. The Athenian Agora Vol. 5, American School of Classical Studies at Athens.
• Rowe, A. H. (2004). Nea paphos: Reconsidering Late Roman Cyprus: Using New Material from Nea Paphos to Review Current Artefact Typologies, (Unpublished Doctoral Dissertation), University of Sydney, Sydney.
• Sazanov, A. (2014). The Deposit of the end of the 6th Century AD from Chersonesos (Crimea). N. Poulou Papadimitriou, E. Nodarou & V. Kilikoglou (Eds.), LRCW 4, Late Roman Coarse Wares, Cooking Wares and Amphorae in the Mediterranean, Archaeology and Archaeometry, The Mediterranean: a market without frontiers, BAR International Series 2616, Volume I, 411-423.
• Smokotina, A. (2016). Late Roman Amphorae from Tyritake. Rei Cretarie Romanae Favtorvm, ACTA 44, 715-724.
• Şenol, A. K. & Kerem, F. İçel Müzesinde Bulunan Bir Grup Amphora. OLBA, III, 83-114.
• Şenol, A. K. (2000). İskenderiye Kazılarında Ele Geçen Amphoralar Işığında Kentin Roma Dönemi Şarap, Zeytinyağı, Salamura Balık ve Sos Ticareti, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Ege Üniversitesi, İzmir. Şenol, A. K. (2003). Marmaris Müzesi Ticari Amphoraları, Ankara.
• Şenol, A. K. (2009). Taşucu Aslan Eyce Amphora Müzesi, Mersin.
• Şenol, A. K. (2018). Commercial Amphorae in the Graeco-Roman Museum of Alexandria. Alexandreia: Centre d’Etudes Alexandrines.
• Şenol, A. K. & Cankardeş Şenol, G. (2003). Commercial Ties of Cilicia by Means of Hellenistic and Roman Amphora. OLBA, VII, 119-143.
• Tekocak, M. & Zoroğlu, L. (2013). Kelenderis’te Bulunan Bir Grup Roma Dönemi Ticari Amphorası ve Düşündürdükleri. OLBA, XXI, 97-140.
• Tomber, R. (2007). Rome and Mesopotamia-Importers into India in the First Millennium AD. Antiquity, 81, 972-988.
• Williams, C. (1989). Anemurium, The Roman and Early Byzantine Pottery. Wetteren, 1989.
• Williams, D. F. (2005). ‘‘Late Roman Amphora 1: A Study of Diversification’’, M.B. Briese & L.E. Vaag (Eds.), Trade Relations in the Eastern Mediterranean from the Late Hellenistic Period to Late Antiquity: The Ceramic Evidence, Halicarnassian Studies 3, Denmark, 157-167.
• Williams, D. F. & Lund, J. (2013). ‘‘Petrological Analyses of “Pinched-Handle’’, M. L. Lawall & J. Lund (Eds.), Amphorae from the Akamas Peninsula, Western Cyprus. The Transport Amphorae and Trade of Cyprus, Aarhus, 156-164.
• Zemer, A. (1978). Storage Jars In Ancient Sea Trade. The National Maritime Museum, Haifa.
• Zoroğlu, L., Dillon, M., Yakınlar, D. & Rauh, N. (2008). Anamur Arkeoloji Müzesi’ndeki Amfora Araştırmaları Raporu. AST, 26/2, 33-50.