Yaratıcı Turizm: Kavramsal Çerçeve ve Türkiye'deki Uygulamalar

Year 2025, Issue: 8, 1 - 11

Semahat Göker Özyürek

Abstract

Günümüzde küreselleşme ve teknolojik ilerlemeler, turizm sektöründe köklü değişimlere yol açmış ve turistlerin beklentilerinde önemli farklılıklar meydana getirmiştir. Geleneksel turizm anlayışında turistler çoğunlukla pasif gözlemcilerken, bireyselleşme, çevre bilinci ve yerel kültürel değerlere duyarlılığın artmasıyla birlikte daha katılımcı ve özgün deneyimlere yönelik talepler öne çıkmıştır. Bu çerçevede yaratıcı turizm, turistlerin aktif katılımını teşvik eden, kişisel gelişimlerini destekleyen ve sürdürülebilir turizm anlayışını benimseyen alternatif bir turizm türü olarak önem kazanmıştır.
Bu çalışma, yaratıcı turizmin kavramsal temellerini açıklamakta, kültürel turizmle ilişkisini ve farklılaşan yönlerini ortaya koymaktadır. Ayrıca, yaratıcı turizmin Türkiye’deki uygulamaları UNESCO Yaratıcı Şehirler Ağı örneği üzerinden analiz edilmiştir. Yaratıcı turizmin, destinasyonların kültürel özgünlüklerini koruyarak yenilikçi turizm ürünlerinin geliştirilmesine katkı sağladığı ve yerel halkla etkileşimi artırarak toplumsal fayda ürettiği belirlenmiştir. Çalışmada ayrıca, yaratıcı turizmin gelişiminde karşılaşılan yapısal ve stratejik zorluklar ele alınmış, bu zorlukların doğru planlama ve etkin yönetimle aşılabileceği vurgulanmıştır. Sonuç olarak, yaratıcı turizm hem sürdürülebilir turizm hedeflerine ulaşmada hem de destinasyonların rekabetçi avantajlarını artırmada önemli bir potansiyel sunmaktadır.

Keywords

Yaratıcı Turizm , Kültürel Turizm , Deneyimsel Turizm , Sürdürülebilir Turizm.

Creative Tourism: Conceptual Framework and Applications in Turkey

Abstract

Today, globalization and technological advancements have led to profound transformations in the tourism sector, resulting in significant changes in tourist expectations. While tourists traditionally assumed a passive observer role, increasing trends toward individualization, environmental awareness, and sensitivity to local cultural values have shifted demand toward more participatory and authentic experiences. In this context, creative tourism has emerged as an alternative form of tourism that encourages active tourist participation, supports personal development, and adopts a sustainable tourism approach.
This study explains the conceptual foundations of creative tourism, examines its relationship with cultural tourism, and highlights its distinctive aspects. Additionally, the applications of creative tourism in Turkey are analyzed through the example of the UNESCO Creative Cities Network. The findings indicate that creative tourism contributes to the development of innovative tourism products by preserving the cultural authenticity of destinations and enhances social benefits by strengthening interaction with local communities. The study also addresses structural and strategic challenges encountered in the development of creative tourism, emphasizing that these challenges can be overcome through proper planning and effective management. In conclusion, creative tourism offers significant potential both for achieving sustainable tourism goals and for enhancing the competitive advantage of destinations.

Keywords

Creative Tourism , Cultural Tourism , Experiential Tourism , Sustainable Tourism.

References

• Ajanovic, E., & Çizel, B. (2015). Unesco yaratıcı kentler ağı ile Antalya kentinin değerlendirilmesi. Mediterranean Journal of Humanities, 1, 1–16. https://doi.org/10.13114/mjh.2015111365
• Afyonkarahisar Büyükşehir Belediyesi. (2022). 2021 Yılı Faaliyet Raporu. https://www.afyon.bel.tr
• Avcıkurt, C., Köroğlu, A., & Sarıoğlan, M. (2009). Türk turizminin dünya turizmindeki yeri. İçinde Ş. Çavuş, Z. Ege, & O. Çolakoğlu (Ed.), Türk turizm tarihi: Yapısal ve sektörel gelişim (s. 1-14). Detay Yayıncılık.
• Aydoğan Çiftçi, M. (2020). Yaratıcı turizmin etkilediği destinasyon bileşenlerinin belirlenmesi. [Yayımlanmamış doktora tezi]. İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Ayvacı, H., & Gülcan, B. (2017). Türkiye’de turizm animasyonlarında somut olmayan kültürel miras (SÖKÜM) ulusal unsurlarına bakış. Journal of Recreation and Tourism Research/JRTR, 4, 207-223.
• Balık, M. (2015). Sürdürülebilir turizm kalkınması kapsamında kültürel mirasın korunması açısından kentsel yenilemenin yeri ve önemi: Fener-Balat örneği. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Bursa Büyükşehir Belediyesi. (2023). 2022 Yılı Faaliyet Raporu. https://www.bursa.bel.tr
• Duxbury, N., & Richards, G. (2019). Towards a research agenda for creative tourism: Developments, diversity, and dynamics. İçinde N. Duxbury, & G. Richards (Ed.), A research agenda for creative tourism (s. 1–14). Edward Elgar Publishing.
• Emekli, G. (2021). Coğrafya, turizm, kültür ilişkilerinin turizm coğrafyasına yansımaları ve kültürel turizm. Ege Coğrafya Dergisi, 30(2), 405-428.
• Gaziantep Büyükşehir Belediyesi. (2022). 2021 Yılı Faaliyet Raporu. https://www.gaziantep.bel.tr
• Gordin, V., & Matetskaya, M. (2012). Creative tourism in Saint Petersburg: The state of the art. Journal of Tourism Consumption and Practice, 4(2), 55-77.
• Gülüm, E. (2015). Yaratıcı turizm- halk kültürü ilişkisi ve yerelin popülerleşmesi. Millî Folklor, 105, 87-98.
• Hatay Büyükşehir Belediyesi. (2023). UNESCO Yaratıcı Şehirler Başvuru Dosyası ve Tanıtım Materyalleri. https://www.hatay.bel.tr
• İstanbul Büyükşehir Belediyesi. (2022). Kültür Politikaları Strateji Belgesi. https://www.ibb.istanbul
• Kırşehir Belediyesi. (2023). Kültür ve Sanat Faaliyet Raporu. https://www.kirsehir.bel.tr
• Korez-Vide, R. (2013). Promoting sustainability of tourism by creative tourism development: How far is Slovenia? Innovative Issues and Approaches in Social Sciences, 6(1), 77-102.
• Küpeli, T. Ş. (2017). Yaratıcı ekonomide turizm sektörünün yeri: Yaratıcı turizm faaliyetlerine yönelik bir değerlendirme. Gazi Üniversitesi Turizm Fakültesi Dergisi, (1), 22-51.
• Kütahya Belediyesi. (2023). Çini ve Kültürel Miras Strateji Raporu. https://www.kutahya.bel.tr
• Network, U. C. C. (2006, October). Towards sustainable strategies for creative tourism. Discussion Report of the Planning Meeting for 2008 International Conference on Creative Tourism, Santa Fe, New Mexico, USA, October 25–27.
• OECD. (2009). The impact of culture on tourism. OECD Publishing. https://www.oecd.org/en/publications/the-impact-of-culture-on-tourism_9789264040731-en.html
• OECD. (2014). Tourism and the creative economy. OECD Publishing. https://doi.org/10.1787/9789264207875-en
• Ohridska-Olson, R. V., & Ivanov, S. H. (2010). Creative tourism business model and its application in Bulgaria. In Proceedings of the Black Sea Tourism Forum 'Cultural Tourism–The Future of Bulgaria'.
• Okutan, Y. A. (2023). Yaratıcı turizmin sürdürülebilir turizm kapsamında değerlendirilmesi. Journal of New Tourism Trends, 4(2), 1-15.
• Öncü, T. (1992). Yaratıcılığın betimlenmesi ve yaratıcılık üzerine çevresel etkiler. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Felsefe Bölümü Dergisi, 14(1), 255-264.
• Özçer, N. (2005). Yönetimde yaratıcılık ve yenilikçilik. Rota Yayınları.
• Pawlusiński, R., & Kubal, M. (2017). A new take on an old structure? Creative and slow tourism in Krakow (Poland). Journal of Tourism and Cultural Change, 1-21. https://doi.org/10.1080/14766825.2017.1330338
• Prentice, R., & Anderson, V. (2007). Creative tourism supply: Creating culturally empathetic destinations. İçinde G. Richards & J. Wilson (Ed.), Tourism, creativity and development (s. 89-106). Routledge.
• Raymond, C. (2007). Creative Tourism New Zealand: The practical challenges of developing creative tourism. İçinde G. Richards & J. Wilson (Ed.), Tourism, creativity and development (s. 145-157). Routledge.
• Raymond, C. (2008). Creative tourism new Zealand. Tourism, creativity and development, 145.
• Richards, G. (2011). Creativity and tourism: The state of the art. Annals of Tourism Research, 38(4), 1225-1253. https://doi.org/10.1016/j.annals.2011.07.008
• Richards, G., & Marques, L. (2012). Exploring creative tourism: Editors introduction. Journal of Tourism Consumption and Practice, 4(2), 1-11.
• Richards, G., & Raymond, C. (2000). Creative Tourism. ATLAS News, 23, 16-20.
• Richards, G., & Wilson, J. (2006). Developing creativity in tourist experiences: A solution to the serial reproduction of culture? Tourism Management, 27(6), 1209–1223. https://doi.org/10.1016/j.tourman.2005.06.002
• Richards, G., & Wilson, J. (2007). Tourism development trajectories: From culture to creativity. In G. Richards & J. Wilson (Eds.), Tourism, creativity and development (pp. 23-56). Routledge.
• Richards, G., & Wilson, J. (2008). From cultural tourism to creative tourism. Part 2: Changing structures of collaboration. ATLAS Yayınevi.
• Ritchie, J. B., & Crouch, G. I. (2003). The competitive destination: A sustainable tourism perspective. CABI Publishing.
• Tan, S.-K., Kung, S.-F., & Luh, D.-B. (2013). A model of ‘creative experience’ in creative tourism. Annals of Tourism Research, 41, 153–174.
• UNESCO Creative Cities Network. (2006). Towards sustainable strategies for creative tourism. Discussion report of the planning meeting for 2008 International Conference on Creative Tourism. https://en.unesco.org/creative-cities/home
• UNESCO Türkiye. (n.d.). UNESCO Yaratıcı Şehirler Ağı Programı. Retrieved April 14, 2025, from https://www.unesco.org.tr/Pages/3001/2401/UNESCO-Yarat%C4%B1c%C4%B1-%C5%9Eehirler-A%C4%9F%C4%B1-Program%C4%B1
• Virginija, J. (2016). Interaction between cultural/creative tourism and tourism/cultural heritage industries. In INTECH World's Largest Science, Technology & Medicine Open Access Book Publisher.
• Wattanacharoensil, W., & Sakdiyakorn, M. (2016). The potential of floating markets for creative tourism: A study in Nakhon Pathom Province, Thailand. Asia Pacific Journal of Tourism Research, 21(1), 3-29. https://doi.org/10.1080/10941665.2014.998250
• Wurzburger, R., Aageson, T., Pattakos, A., & Pratt, S. (2008). Creative tourism: A global conversation. Sunstone Press.
• Wurzburger, R., Pratt, S., & Pattakos, A. (Eds.). (2009). Creative tourism, a global conversation. Sunstone Press.
• World Cities Culture Platform. (n.d.). Homepage. Retrieved April 16, 2025, from https://www.worldcitiescultureplatform.com
• Zoğal, V., & Emekli, G. (2017). Yaratıcı turizme kavramsal ve coğrafi bir yaklaşım. Ege Coğrafya Dergisi, 26(1), 21-34.