Homesickness in Fehîm-i Kadîm Poems

Yıl 2014, Sayı: 31, 99 - 109, 01.08.2014

Mehmet Ünal Mehmet Pektaş

Öz

The intense influence of Sebk-i Hindî is observed in the 17th century poets. By the effect of this style, the meanings in poems became intricate and enclosed. Much was tried to be explained by few words. Suffering, pain, and grief of man’s inner world became the subject of poetry. Fehîm-i Kadîm, who lived in this century, also handled with similar feelings in his poems. This attitude of him is closely related to the literary style he represents as well as the misfortunes he lived during his short life. The author couldn’t find peace and comfort in Istanbul, where he was born and grew up, and he wanted to get out of there. After travelling to Jerusalem, Mecca, Medina and Edirne on several occasions, he went to Egypt and stayed there almost three years. He couldn’t find what he expected in Egypt and he started to feel homesick. He reflected his deep longing for homeland and pessimistic mood to his poems. Though he set off towards his hometown, he died on the way before his desire came true. In this study, the place and importance of homesickness and land yearning in Fehîm-i Kadîm’s poems has been analyzed. The analogies between the author’s life and the feelings reflected in his poems is revealed.

Anahtar Kelimeler

Divan Poetry. Fehîm-i Kadîm, Homesickness, 17th Century, Sebk-i Hindî.

Fehîm-i Kadîm’in Şiirlerinde Gurbet

Öz

XVII. yüzyılın Divan şairlerinde Sebk-i Hindî’nin yoğun tesiri görülmektedir. Bu üslubun etkisiyle şiirlerde mânâ incelerek kapalı, girift bir hale gelmiş, az sözle çok şey anlatılmaya çalışılmış, insanın iç dünyasına dair, ıstırap, acı ve üzüntüler şiirin konusu olmuştur. Bu yüzyılda yaşamış olan Fehîm-i Kadîm de şiirlerinde benzer duyguları işlemekle beraber onun bu tutumu temsil ettiği üslubun yanında kısa hayatı boyunca yaşadığı talihsizliklerle de yakından ilişkilidir. Doğup büyüdüğü İstanbul’da arzu ettiği huzur ve rahatı bulamayan şair, buradan kurtulmak istemiştir. Çeşitli vesilelerle Kudüs, Mekke, Medine ve Edirne’ye gittikten sonra Mısır’a gitmiş ve yaklaşık 3 yıl burada kalmıştır. Fehîm-i Kadîm Mısır’da da umduğunu bulamayınca memleket hasreti çekmeye başlamış, vatanına karşı duyduğu derin özlemi ve içinde bulunduğu karamsar ruh halini şiirlerine yansıtmıştır. Şair, Mısır’dan memleketine doğru yola çıkmışsa da bu arzusuna kavuşamadan yolda vefat etmiştir. Bu makalede, Fehîm-i Kadîm’in şiirlerinde memleket hasreti ve gurbet acısının yeri ve önemi araştırılmış, şairin hayatı ile şiirlerine yansıyan duygular arasındaki paralellikler ortaya çıkarılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Divan şiiri, Fehîm-i Kadîm, Gurbet, XVII. Yüzyıl, Sebk-i Hindî.

Kaynakça

• BABACAN, İsrafil, Klasik Türk Şiiri’nde Sebk-i Hindî (Hint Üslûbu), Gazi Üniversitesi, SBE., Basılmamış Doktora Tezi, Ankara 2008.
• BAYKUT, Hakan, Sebk-i Hindî Şairlerinin Nâ’ilî, Neşâtî, Fehîm, Şehrî ve Şeyh Gâlib Kasidelerinde Övme ve Övünme, Fırat Üni, SBE., Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Elazığ 2010.
• BAYRAM, Ersin, Fehîm-i Kadîm Dîvânı’nda Kültür Unsurları, Balıkesir Üniv. SBE., Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Balıkesir 2010.
• ÇAPAN, Pervin, Mustafa Safâyî Efendi, Tezkire-i Safâyî (Nuhbetü’l-Âsâr min Fevâi’di’l-Eş’âr) İnceleme-Metin-İndeks, AKM Yay., Ankara 2005.
• DEMİREL, Şener, Yüzyıl Sebk-i Hindî Şairlerinden Nâilî ve Fehîm’in Şiirlerinde Soyutlama ya da Alışılmamış Bağdaştırmalar, Turkuaz Yay., İstanbul 2006, DURKAYA, Hayriye, “Fehîm-i Kadîm Divanı’nda Hayvanlar Üzerine Bir İnceleme”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, The Journal Of International Social Research, Volume: 3 Issue: 15, S. 13-27.
• EKİNCİ, Ramazan, “Fehîm-i Kadîm’in Latîfeleri: Tercüme-i Letâyif-i Kibâr-ı Kümmelîn”, Turkish Studies International Periodical For The Languages, Literature And History Of Turkish Or Turkic, Volume 8/4 Spring 2013. ERGUN, Sadettin, Fehîm, Kanaat Kütüphanesi, İstanbul, 1934.
• FELEK, Özgen, Fehîm-i Kadîm Dîvânı’nın Tahlîli, Fırat Üniv., SBE, Basılmamış Doktora Tezi, Elazığ 2007.
• GÖREN, Sani, 17. Yüzyıl Şairinden Fehîm-i Kadîm, Âsık Ömer ve Karacaoğlan’ın Şiirlerinde Hayvanlar, Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul 2010.
• GÜLHAN, Abdülkerim, “Divan Şiirinde Gurbet ve Gariplik Üzerine”, Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi, Sayı 14, İstanbul 2006, s. 132.
• GÜNDÜZ, Erol, “Subhîzâde Feyzî’nin Fehîm-i Kadîm, Nâ’ilî-i Kadîm ve Neşâtî’ye Yazdığı Nazireler” Turkish Studies International Periodical For The Languages, Literature And History Of Turkish Or Turkic, Volume 7/3, Summer, 2012.
• İSPİR, Meheddin, “Fehîm-i Kadîm Divanı’nındaki Temmûziye Üzerine Bir İnceleme”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, The Journal of International Social Research, Volume 2/6 Winter 2009, s. 339-349.
• PALA, İskender, Ansiklopedik Divan Şiiri Sözlüğü, L&M Yay., İstanbul 2009.
• SERDAROĞLU, Vildan “Süleyman Fehîm”, TDV İslam Ansiklopedisi, C. 38, İstanbul, 2010, s. 87.
• UNDU, Sevda, Fehîm-i Kadîm Dîvânı’nda Sevgili ve Sevgilinin Güzellik Unsurları, Afyon Kocatepe Üniversitesi, SBE., Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Afyonkarahisar 2007.
• ÜZGÖR, Tahir, Fehîm-i Kadîm, Hayatı, Sanatı, Dîvân’ı ve Metnin Bugünkü Türkçesi, AKM Yay, Ankara, 1991.