The Importance Of The Logic On Understanding The Quran And Its Manifestations Of Classical Commentaries

Year 2012, Volume: 2012 Issue: 27, 54 - 71, 01.04.2012

Abdulkerim Seber

Abstract

Keywords

-

Mantık İlminin Kur’ân’ı Anlamadaki Önemi ve Klasik Tefsirlerdeki Tezahürü

Abstract

Tefsîr usûllerinde kendisine yer verilmeyen mantık ilmi, Kur’ân tefsiri için vazgeçilmez kıstaslardan birisidir. Zira mantık, Kur’ân müfredatının doğru bir şekilde anlaşılması ve cümlelerden sağlam hükümlerin çıkarılması hususunda müfessire yardımcı olabilecek aklî vasıtaların en önemlisidir. İslamî ilimlerin her sahasında mantık ilminden yeterince istifade eden Müslümanların, engin bir mantık tecrübesine sahip bulundukları bilinmektedir. Bu tecrübenin tefsir sahasına nüfuzunun hangi seviyede olduğuna dair merakımız, bu araştırmanın ortaya çıkmasına sebep olmuştur. Araştırmamız, mantık metodunun tefsir sahasına tesirinin fıkıh ve kelâm ilmine nazaran daha sınırlı bir düzeyde kaldığını göstermiştir

Keywords

Mantık, Kıyas, Kur’ân, Tefsîr

References

• Aclûnî, İsmail b. Muhammed Keşfü’l-Hafa, Beyrut, 2001.
• Ahmet Efendi, Muğni’t-Tüllâb, İstanbul, yy. 1310.
• Âlûsi, Şihâbuddin Mahmud Rûhu’l-Meâni, Beyrut. ts. Altunya, Hülya Fârâbî’de Dil Felsefesi ( basılmamış yüksek lisans tezi), Isparta, 2003.
• Bedevi, Abdurrahman et-Türâsü’l-Yunânî fi’l-Hazârati’l-İslâmiyye, Beyrut, 1980.
• Bilen, Osman Mantık ile Gramer İlişkisi Üzerine İki Görüş, DEÜ. İlah. Fak. Der. İzmir, 2001.
• Birgivî, Muhammed İzhâr, Fazilet Neşriyat, İstanbul, 1979.
• Bolay, M. Naci Fârâbî ve İbn Sina’da Kavram Anlayışı, İstanbul, 1990.
• Câbirî, Muhammed Abid Arap-İslam Kültürünün Akıl Yapısı (Çev. Burhan Köroğlu vd.), İstanbul, 2001. ------ Arap İslam Kültürünün Akıl Yapısı (Çev. Burhan Köroğlu vd.) İstanbul, 2000.
• Câhız, Ebu Osman Amr b. Bahr, Resâil (Risâle fî Nefyi’t-Teşbih), Kahire, 1389.
• Çelebi, İlyas, İslam İnanç Sisteminde Akılcılık ve Kadı Abdulcebbar, İstanbul, 2002.
• Çüçen, A. Kadir Mantık, 1999, Bursa. ------Felsefeye Giriş, Bursa, 2000.
• Ebherî, Esiruddin Mufaddal b. Ömer, İsagoji, İstanbul, 1311.
• Esnevî, Cemalüddin Abdurrahim Nihâyetü’s-Sûl, Beyrut, 1999.
• Emiroğlu, İbrahim Klasik Mantığa Giriş, Ankara, 2004.
• Fârâbî, İlimlerin Sayımı ( Çev. Ahmet Ateş ), İstanbul, 1986.
• Gazzâlî, Ebu Hamid Muhammed Düşünmede Doğru Yöntem / Mihakkü’n-Nazar (Çev. Ahmet Kayacık), İstanbul, 2002. ------el-Kıstasü’l-Müstakim
• Hans Reıchenbach, Bilimsel Felsefenin Doğuşu (Çev. Cemal Yıldırım), İstanbul, 1981.
• İbn Dakik el-Îd, İhkâmü’l-Ahkâm (Tahk. Ahmed Muhammed Şakir), Kahire, 1994.
• İbn Hâcib,Cemalüddin b. Amr b. Ebî Bekr el-Mâlikî, Kafiye, İstanbul, ts. Müntehâ’l-Vüsûl fî Ilmeyi’l- Usûli ve’l-Cedel, Beyrut, 2011.
• İbn Sina, Ebu Ali Hüseyin En-Necatü fi’l-Hikmeti’l-Mantıkîyyeti ve’t-Tabîiyyeti ve’l-İlâhiyye, Kardâvî, Yusuf, el-Halâlu ve’l-Harâmu fî’l-İslâm, el-Mektebetu’l-İslâmî, yy. Keklik, Nihat, İslam mantık Tarihi ve Fârâbî Mantığı, İstanbul, 1970.
• Konevî, Ebu’l-Fidâ İsmail Hâşiye alâ Tefsîri’l-Kâdî el-Beyzâvî, İstanbul, 1285.
• Makdisî, Muvaffaküddîn Abdullah b. Ahmed İbn Kudâme Ravdatü’n-Nâzır ve Cünnetü’l- Münâzır, Peşâver, ts. Mâtürîdî, Ebu Mansur Muhammed b. Muhammed b.Mahmud Te’vîlâtü Ehli’s-Sünne (Tahk. Fatıma Yusuf Haymî), Beyrut, 2004.
• Muhammed Abid el-Câbirî, Arap-İslam Kültürünün Akıl Yapısı ( Çev. Burhan Köroğlu vd.), İstanbul, 2001.
• Muhammed Fevzi, Mîzânü’l-İhtizam, İstanbul, 1314.
• Öner, Necati Tanzimattan Sonra Türkiye’de İlim ve Mantık Anlayışı, Ankara, 1967.
• Râzî, Fahruddin Tefsir-i Kebir, (Mefâtihu’l-Gayb, Çev. Suat Yıldırım vd.), Ankara, 1991. -------et-Tefsîru’l-Kebîr, Mısır, ts.
• Reıchenbach, Hans Bilimsel Felsefenin Doğuşu (Çev. Cemal Yıldırım) 1981.
• Suyûtî, Celalüddin el-İtkân fî Ulûmi’l-Kur’ân / Kur’ân İlimleri Ansiklopedisi (Terc. Sakıp Yıldız/ Hüseyin Avni Çelik), İstanbul ts. Seyit Şerif, Haşiye ale’t-Tasavvurat, İstanbul, 1291.
• Türker - Küyel, Mübahat, Fârâbî’nin Bazı Mantık Eserleri, Ankara. Minâ İlyas, el-Kıyâsü fi’n-Nahvi, Dimaşk, 1985.
• Temîmî, Takiyyüddin b. Abdilkadir et-Tabakâtü’s-Seniyye fî Terâcimi’l-Hanefiyye (Tahk. Abdulfettah Muhammed el-Halv), Riyad, 1986.
• Tokâdî, Ömer b. Salih, ed-Dürrü’n-Nâcî, İstanbul,1304.
• Uceylî, Süleyman b. Ömer el- Fütûhâtü’l-İlâhiyye, Kahraman Yayınları, İstanbul, ts. Vural, Mehmet, İslam Felsefesinin Sorunları, Ankara, 2003.
• Zekiyyüddin Şa’bân, İslam Hukuk İlminin Esasları (Terc. İbrahim Kâfi Dönmez), Ankara, 1990