Tanzimat Devleti, İmar-ı Mülk ve Tebaa Politikaları ve Bir Sancak

Yıl 2016, Sayı: 38, 1 - 13, 25.08.2016

Ayla Efe

Öz

Bu yazıda, Meclis-i Vâlâ,
Kütahya Muhassıllığı ve Kütahya sancak meclisi arasında Haziran 1847’den ve
Ağustos 1848’e kadar yoğunlaşan yazışmaların peşine düşülmüştür. Yazışmalardan
elde edilen veriler iki amaçla kullanılmıştır: Tanzimat devletinin inşa
sürecinin ilk on yılı içinde gelinen noktayı tespit etmek ve bir sancak
örneğinde imar-ı mülk ve tebaa politikalarının uygulanma biçimini anlamak. Bu
bağlamda şu sonuçlara ulaşılmıştır: Merkezî bürokratik devletin kurulması
sürecinde eski yönetim geleneklerinin ve yerel güçlerin etkisi hala devam
etmektedir. Yeni istihdamlara sıcak bakılmamaktadır. Halkın talepleri dikkate
alınmaktadır. Bir sancağı kalkındırmak için nakdi vergilendirme önündeki
engellerin kaldırılmasına öncelik verildiği belirlenmiştir. Yanı sıra tarımsal
gelişmeyi sağlamak için kısmi düzenleyici tedbirlerin izlendiği ortaya
çıkarılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Devlet-Halk İlişkisi, Kırsal Borçluluk, Tarımsal Üretim, Vergi, Kütahya

Kaynakça

• I. Arşiv Belgeleri
• BOA. İrade Mesail-i Mühimme (İMSM ), nr. 65, 78, 82, 129, 147, 160,602, 2284,2287, 2377,
• BOA. İrade Meclis-i Vâlâ (İMVL), nr, 118/2933, 2/32, 173/5122, 152/4338, 314/13621, 118/2339, 1674, 2/32,
• BOA. Cevdet Maliye (C.ML), nr. 116/5172, 553/22767,
• BOA. Cevdet Dâhiliye (C. DH),nr. 67/3334, C.DH 273/13621,
• BOA. Cevdet Nafia’ (CNF), nr. 45/2201
• BOA, Babıali Evrak Odası Sadaret Divan Kalemi ( A.DVN) nr, 30/39, 32/57, 16/19
• BOA. Babıali Evrak Odası Sadaret Mektubi Kalemi ( A. MKT ) nr. 136/27, 27/35, 34/57, 122/17, 131/60, 143/88,
• BOA. Babıali Evrak Odası Sadaret Mektubi Kalemi Meclis-i Vâlâ (A.MKT. MVL) nr, 8/89, 8/75.
• BOA. Babıali Evrak Odası Sadaret Mektubi Kalemi Amedi kalemi( A. AMD) 5/78.
• BOA. Ayniyat Defteri, 408.
• II. Yayınlanmış Eserler
• AKYILDIZ, Ali, “ “Osmanlı Devletinde Bürokratik Yenileşmeyi Zorunlu Kılan Nedenler” Osmanlı Bürokrasisi ve Modernleşme, İletişim Yay, İstanbul, 2004, s.15-31.
• AKYILDIZ, Ali, Tanzimat Dönemi Osmanlı Merkez Teşkilatında Reform 1836-56, Eren Yay., İstanbul, 1993.
• AYTEKİN, Atilla, “19. Yüzyılda İki Batı Anadolu Kazasında Kırsal Borçluluk” Kebikeç, S.23, 2007, s.141-156
• BERKES, Niyazi, Türkiye’de Çağdaşlaşma, (Yay. Haz) Ahmet Kuyaş, YPK, İstanbul, 1996.
• BİLİM, Cahit, Türkiye de Çağdaş Eğitim Tarihi, Eskişehir, 2002.
• CLARK, E.C., “Osmanlı Sanayi Devrimi” Tanzimat, Değişim Sürecinde Osmanlı İmparatorluğu, (Ed. Halil İnalcık-Mehmet Seyitdanlıoğlu), Ankara 2006, s.499-513.
• ÇADIRCI, Musa, “Osmanlı İmparatorluğunda Eyalet ve Sancaklarda Meclislerin Oluşturulması 1840-1864”, Tanzimat Sürecinde Türkiye, Ülke Yönetimi, İmge Yay, Ankara, 2007, s.273-285.
• ÇADIRCI, Musa, “Türkiye’de Kaza Yönetimi 1840-1876”, Tanzimat Sürecinde Türkiye, Ülke Yönetimi, İmge Yay, Anakara, 2007,s.231-258.
• DARLING, Linda, T., “ Osmanlı Maliyesinde Gelir Gider Toplama ve Meşruiyet” Osmanlı Maliyesi Kurumlar Bütçeler, (Yay. Haz.) Mehmet Genç, Erol Özvar, Osmanlı Bankası Araştırma Merkezi Yay. İstanbul, 2006, s. 39-51.
• EFE, Ayla, “Tanzimat’ın Eyalet Reformları 1840–64: Silistre Örneği” Karadeniz Araştırmaları, S.22, 2009, s.87–113.
• EFE, Ayla, “Tanzimat’ın Misyon ve Vizyonu: Ülkenin Zenginleşmesi, Halkın Refah Seviyesinin Yükseltilmesi” Musa Çadırcı’ya Armağan Kitabı, BKS Yay. Ankara, 2012 s.107-125
• EFE, Ayla, “Taşra Yönetimine Muhassıllıktan Açılan Kapı” 1864 Vilayet Nizamnamesi, (Yay Haz.) Erkan Tural, Selim Çapar, TODAİ Yay. Ankara, 2015, s.31-47.
• EFE, Ayla, “Tensikat-ı Mülkiyye: İzmit ve Gelibolu Uygulaması” Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi, S.21, İstanbul, 2009, s.121-154.
• ERGENÇ, Özer, “18. Yy Osmanlı Anadolu’sunda Tarım Üretiminde Yeni Boyutlar: Muzâra’a ve Murâba’a Sözleşmeleri, Kebikeç, S.23, 2007, s.129-139.
• FINDLEY, Carter V., “Tanzimat” Türkiye Tarihi, Modern Dünyada Türkiye 1839-2010, (Ed. Reşat Kasaba), Kitap Yay., İstanbul, 2011,s.37-71.
• GÜRAN, Tevfik, “Tanzimat Döneminde Tarım Politikası 1839–1876” Türkiye’nin Sosyal ve Ekonomik Tarihi 1071–1920, Ankara, 1980, s.270-277.
• GÜRAN, Tevfik, “Zirai Kredi Politikasının Gelişmesi 1840-1910” 19. Yüzyılda Osmanlı Ekonomisi Üzerine Araştırmalar, İş Bankası Yay. İstanbul, 2014, s. 155-191.
• KÖKSAL, Yonca, “Tanzimat Döneminde Bulgaristan: Osmanlı’da Merkezî Devletin Oluşumu 1839-1878” Toplum ve Bilim, Kış 83, 1999/2000, s. 241-267.
• KÖKSAL, Yonca, “Tanzimat ve Tarih Yazımı” Doğu Batı, Osmanlılar I, 2010, s.193-217.
• MARDİN, Şerif, “Tanzimat Fermanının Manası, İzah Denemesi” Türkiye’de Toplum ve Siyaset, Bütün Eserleri 6 Makaleler 1, İletişim, İstanbul, 2013, s.288.
• TEKELİ, İlhan-Selim İlkin, “ Mustafa Celalettin Beyin Bir Eyaletin Islah ve İmarı Hakkında Mükâleme Adlı Risalesi ve 19. Yüzyılda Osmanlı İmparatorluğunda İmar Kavramının Gelişimi Üzerine Düşünceler” Cumhuriyetin Harcı Modernitenin Altyapısı Oluşurken, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yay. İstanbul, 2010, s.1-27.
• Türk Ziraat Tarihine Bir Bakış, Birinci Köy ve Ziraat Kalkınma Kongresi Yayını, İstanbul, 1938.