Sosyal Bilimler ve Coğrafi Bilgi Sistemleri Uygulamaları Kesişiminde Mekân Kavramı

Yıl 2016, Sayı: 39, 103 - 116, 29.12.2016

B. Baykal Eyyuboğlu , Semra Günay Aktaş

Öz

Mekân kavramı, Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) paket
programlarının kullanımının yaygınlaşması ile birlikte sosyal kuramlarda
uygulama açısından daha fazla yer almaktadır. Ancak mekân kavramına yönelik
coğrafya disiplini kaynaklı farklı tartışmalar sosyal bilimleri kapsayan
kuramlarda fazla yer almamaktadır. CBS programlarının yaygınlaşması ve buna
bağlı olarak ilgili mekânsal yöntemlerin de kullanımının artması, mekân
kavramının sosyal kuramlarda daha dikkatli bir şekilde analiz edilmesi
ihtyacını da beraberinde getirmektedir. Mekân kavramı üzerinde hareket eden CBS
platformlarında üretilen haritalar üzerinden yapılan analizler ve ulaşılan
sonuçlar doğrudan veya dolaylı olarak fazla dikkate alınmamış olan mekânsallık
ve sosyal bilimler ilişkisini gündeme getirmektedir. Bu çalışma mekân kavramına
yönelik farklı yaklaşımların sosyal kuramlar ile ilişkisini irdeleyerek, kavramın
sosyal bilimlere entegrasyonuna yönelik tartışmalara katkı sağlamayı
amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Mekân, Mekânsallık, Sosyal Bilimler, Sosyal Kuram, Coğrafi Bilgi Sistemleri, Coğrafya

The Concept of Space at the Intersection of Social Sciences and Geographical Information Systems Applications

Öz

In social theory, the concept of space has increasingly
found more areas of application due to widespread usage of Geographic
Information Systems (GIS) programs. Debates and various approaches surrounding
this concept often times emanate from the geography discipline. However in
social sciences, these debates and approaches are not adequately discussed.
Along with the increasing applicability of GIS programs and related spatial
methods, there is a need for a better analysis of this concept and its relation
to social theory. Furthermore when social data are used, any output (i.e. maps)
or conclusion, based on GIS, directly of indirectly indicate a necessity of
integrating the concept of space (or spatiality) into social theory. This study
aims to contribute to this integration process through discussing the concept
of space and its relation to social theory.

Anahtar Kelimeler

Space, Spatiality, Social Sciences, Social Theory, Geographic Information Systems, Geography

Kaynakça

• ACS, Zoltan J.-ARMINGTON, Catherine, Entrepreneurship, Geography, and American Economic Growth, Cambridge University Press, 2006.
• AGNEW, John, “Space and Place”, The SAGE Handbook of Geographical Knowledge, 2011, s. 316-330.
• AKGİŞ, Öznur. “Bir Refah Göstergesi Olarak Türkiye’de Mutluluğun Mekânsal Dağılışı”, Türk Coğrafya Dergisi, 65, 2015, s. 69-76.
• ANSELIN, Luc, “The Future of Spatial Analysis in the Social Sciences”, Geographic Information Sciences, 5.2, 1999, s. 67-76.
• BARNES, Trevor J., “Retheorizing Economic Geography: From the Quantitative Revolution to the “Cultural Turn””, Annals of the Association of American Geographers, 91.3, 2001, s. 546-565.
• BARNES, Trevor, “Economic Geography”, The Dictionary of Human Geography, (Ed. D. Gregory-R. Johnston-G. Pratt-M. Watts-S. Whatmore), Wiley Blackwell, New York, 2009, s. 178-181.
• BİLGİLİ, Münür, “Sosyal Bilimler Felsefesi Açısından Türkiye’deki Üniversitelerde Bölgesel Coğrafya Öğretimi”, Marmara Coğrafya Dergisi, 33, 2016, s. 114-134.
• BLOCK, Richard L.-Carolyn Rebecca Block, “Space, Place and Crime: Hot Spot Areas and Hot Places of Liquor-Related Crime”, Crime and Place, 4.2, 1995, s. 145-184.
• BURTON, Ian, “The Quantitative Revolution and Theoretical Geography”, The Canadian Geographer/Le Géographe Canadien, 7.4, 1963, s. 151-162.
• COPE, Meghan-ELWOOD, Sarah, “Introduction: Qualitative GIS”, Qualitative GIS: A Mixed Methods Approach, (Ed. Meghan Cope-Sarah Elwood), Sage Publications, London, 2009, s. 1-12.
• COUCLELIS, Helen, “Location, Place, Region, and Space”, Geography's Inner Worlds Geography’s Inner Worlds: Pervasive Themes in Contemporary American Geography, (Ed. Ronald Abler-M. Marcus-J. Olson), Rutgers, New Jersey, 1992, s. 215-233.
• ÇİÇEK, Hasan-ÇİÇEK, Hatice-ŞENKUL, Çetin-TANDOĞAN, Murat, “Paraziter Hastalıkların Kontrolünde Coğrafi Bilgi Sistemlerinin Kullanım Olanakları ve Hayvan Sağlığı Ekonomisi Açısından Önemi”, Türkiye Parazitoloji Dergisi, 32.3, 2008, s. 288-294.
• ERAYDIN, Ayda. “Bölgesel kalkınma Kavram, Kuram ve Politikalarında Yaşanan Değişimler”, Kentsel Ekonomik Araştırmalar Sempozyumu (KEAS), c. I, 2003, s. 126-146.
• EYYUBOĞLU, Bulut Baykal-AKTAŞ, Semra Günay, “Türkiye’de Teknoparkların Coğrafi Dağılım ve Yoğunluğu (2001-2015)”, Doğu Coğrafya Dergisi, 21.35, 2016, s. 75-88.
• FLORIDA, Richard, “The Economic Geography of Talent”, Annals of the Association of American Geographers, 92.4, 2002, s. 743-755.
• GOODCHILD, M.F.-ANSELIN, L.-APPELBAUM, R. P.-HARTHORN, B. H., “Toward Spatially Integrated Social Science”, International Regional Science Review, 23.2, 2000, s. 139-159.
• GOODCHILD, Michael F.-JANELLE, Donald G., “Toward Critical Spatial Thinking in the Social Sciences and Humanities”, GeoJournal, 75.1, 2010, s. 3-13.
• GÜNAY, Semra, “Türkiye’de Kadınlarda Meme Kanseri Nedeniyle Ölüm: Mekânsal Dağılım ve Şehirlerin Sosyoekonomik Gelişmişlik Düzeyi ile Ilişkisi”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7:29, 2008, s. 441-450.
• GÜNAY, Semra, Türkiye’de İntihar (2000-2011), T.C. Anadolu Üniversitesi Yayınları, Eskişehir, 2014.
• GÜRBÜZ, Mehmet-KARABULUT, Murat, “Kırsal Göçler ile Sosyo-Ekonomik Özellikler Arasındaki Ilişkilerin Analizi”, Türk Coğrafya Dergisi, 50, 2008, s. 37-60.
• HARVEY, David, “Globalization and the Spatial Fix”, Geographische Revue, 2.3, 2001, s. 23-31.
• JOHNSTON, Ronald J., “Geography and GIS”, Geographical Information Systems, (Ed. Paul Longley ve ark.), John Wiley & Sons, England, 1999, s. 39-47.
• LEFEVBRE, Henri, The Production of Space, Blackwell, Oxford, 1991.
• MAGUIRE, David J., “An Overview and Definition of GIS”, Geographical Information Systems: Principles and Applications, Vol I, John Wiley and Sons, NY, 1991, s. 9-20.
• MARKUSEN, Ann, “Fuzzy Concepts, Scanty Evidence, Policy Distance: The Case for Rigour and Policy Relevance in Critical Regional Studies”, Regional Studies, 37.6-7, 2003, s. 701-717.
• MASSEY, Doreen, “Politics and Space/Time”, New Left Review, 196, 1992, s. 65-84.
• MATHEWSON, Kent, “Environmental Determinism”, Encyclopedia of Human Geography, (Ed. Warf Barney), Sage Publications, London, 2006, s. 131-134.
• McCARTHY, James, “Marxist Geography”, The Dictionary of Human Geography, (Ed. D. Gregory-R. Johnston-G. Pratt-M. Watts-S. Whatmore), Wiley Blackwell, New York, 2009, s. 446-448.
• ÖZGÜR, E. M.-AYDIN, O., “Türkiye’de Evlilik Göçünün Mekânsal Veri Analizi Teknikleriyle Değerlendirilmesi”, Coğrafi Bilimler Dergisi, 9.1, 2011, s. 29-40.
• PLUMMER, Lawrence A., “Spatial Dependence in Entrepreneurship Research Challenges and Methods”, Organizational Research Methods, 13.1, 2010, s. 146-175.
• PORTER, Jeremy R.-HOWELL, Frank M., Geographical Sociology: Theoretical Foundations and Methodological Applications in the Sociology of Location, Vol. CV, Springer Science & Business Media, 2012.
• RYTKÖNEN, Mika JP., “Not All Maps Are Equal: GIS and Spatial Analysis in Epidemiology”, International Journal of Circumpolar Health, 63.1, 2004, s. 9-24.
• SARGIN, Sevil-TEMURÇIN, Kadir, Türkiye’nin Suç Coğrafyası, Polis Akademisi Yayınları, Ankara, 2011.
• SAXENIAN, AnnaLee, Regional Advantage, Harvard University Press, 1996.
• SCHELHAAS, Bruno-HÖNSCH, Ingrid, “History of German Geography: Worldwide Reputation and Strategies of Nationalisation and Institutionalisation”, Geography: Discipline, Profession and Subject since 1870: An International Survey, (Ed. Gary S. Dunbar), Vol. LXII, Springer Science & Business Media, Netherlands, 2001, s. 9-44.
• SCHUURMAN, Nadine, “Trouble in the Heartland: GIS and its Critics in the 1990s”, Progress in Human Geography, 24.4, 2000, s. 569-590.
• SCHUURMAN, Nadine, “Formalization Matters: Critical GIS and Ontology Research”, Annals of the Association of American Geographers, 96.4, 2006, s. 726-739.
• SOJA, Edward W., “Borders Unbound: Globalization, Regionalism, and the Postmetropolitan Transition”, B/ordering Space, (Ed. Doris Wasti-Walter), Ashgate, Burlington VT, 2005, s. 33-46,
• TAŞ, Barış-AKÇA, Fatih, “Coğrafi Bakış Açısıyla Ödemiş Şehrinde Kişiye Karşı İşlenen Suçlar”, Türk Coğrafya Dergisi, 64, 2015, s. 61-68.
• TEMURÇİN, Kadir-ŞENOL, Pervin, “Kırsal Alanda Kamusal Hizmet Sunumlarındaki Dönüşümün Mekânsal Etkileri: Isparta İli Örneği”, Süleyman Demirel Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 18, 2008, s. 195-214.