KURULUŞUNDAN ŞEMSÜ’L-MÜLÛK İSMAİL’İN ÖLÜMÜNE KADAR DIMAŞK ATABEGLİĞİ VE BÖLGEDE SURİYE-IRAK (MUSUL ATABEGLİĞİ) REKABETİ

Yıl 2017, Sayı: 42, 19 - 26, 29.12.2017

İlhan Erdem

Öz

Bugünkü
medeniyetimizin merkez kaynağı olan, Irak-Mezopotamya uygarlığının 3000 yıllık
insanlığa önderlik etmiş parlak ve muhteşem bir dönemin ardından, Suriye
bilhassa Geç Antikçağ’da dünyanın siyasi, ekonomik ve kültürel merkezi oldu.
Medeniyet unsurları dünyaya buradan yayıldı. Ortaçağ’ın başlamasıyla birlikte
bu coğrafyada derin bir sessizlik dönemine girerken sahip oldukları tüm
değişikleri adeta kaybettiler.

Miladi 11. Asrın
başlarında dünyada yaşanan büyük siyasi, askeri ve ekonomik değişim ve dönüşüm,
Suriye ve çevresinin bir kez daha tarihin ön saflarına geçmesine neden oldu.
Asya’da Selçuk, Ön Asya’da Selçuklu adıyla büyük bir Türk-İslam İmparatorluğu
kuran Oğuz Türkleri İran ve Anadolu ile birlikte Suriye’yi hâkimiyetlerine
alarak Akdeniz’in doğusuna hâkim oldular. Aynı dönemde Papalık liderliğinde
yeniden güçlenme sürecine giren Avrupa, Doğu hâkimiyetine giden yolda (II.
Roma) Suriye ve Filistin çok önemli idi. İlk hamle olarak I. Haçlı Seferi
esnasında isteklerine kısmen ulaşarak Urfa, Antakya, Trablus ve Kudüs’de
hâkimiyet kuran Avrupa Haçlılarına, Türklerin liderliğindeki Müslümanlar
bölgeye geniş ölçüde hâkim olma fırsatı vermediler ve istilalara direndiler.
Makalemizde Suriye’deki bu direncin ilk safhaları konu edilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Haçlı, Suriye Irak, Dımaşk, Tuğtegin, selçuklu

Kaynakça

• KAYNAKÇA Al-Bondari, Irak ve Horasan Selçukluları Tarihi, Çev. Kıvameddin Burslan, Ankara, 1999. Azımî, Azımî Tarihi (Selçuklular ile İlgili Bölümler (1038-1144), Çev. Ali Sevim, Ankara 1988. BEZER, Gülay Öğün, “Tuğteginliler”, DİA, C. 41, 2012, s.348-351. GIBB, H.A.R., The Damascus Chronicle of the Crusades, London, 1932. HARTMAN, R., “Şam”, İA, C. 11, İstanbul, 1979, s.298-310. HEYD, W. Yakın-Doğu Ticaret Tarihi, Çev. Enver Ziya Karal, Ankara, 2000. HILLENBRAND, Carole, Müslümanların Gözünden Haçlı Seferleri, çev. Nurettin Elhüseyni, İstanbul, 2015. HITTI, Philipp K., Siyasi ve Kültürel İslam Tarihi, Çev. Salih Tuğ, İstanbul, 1995. İbnü’l-Esir, el-Kâmil fi’t-Tarih, Çev. Abdülkerim Özaydın, C. 10, İstanbul, 1987. İbnü’l-Esir, el-Kâmil fi’t-Tarih, Çev. Abdülkerim Özaydın, C. 11, İstanbul, 1989. RUNCIMAN, Steven, Haçlı Seferleri Tarihi, C. II, Çev. Fikret Işıltan, Ankara, 1987. SEVİM, Ali, “Artuk oğlu İlgazi”, Belleten, XXVI/104, 1962, s. 628-670. SEVİM, Ali, “Tuğtegin”, İA, C. 12/2, İstanbul, 1988, s. 44-47. SEVİM, Ali, Suriye ve Filistin Selçukluları Tarihi, Ankara, 1989.