"MİLLİ MÜCADELE DÖNEMİNDE KAZIM KARABEKİR PAŞA’NIN ENVER PAŞA HAKKINDAKİ DÜŞÜNCELERİ VE İSTİHBARAT ÇALIŞMALARI"

Yıl 2019, Cilt: 1 Sayı: 47, 125 - 138, 30.08.2019

Nevzat Artuç

https://doi.org/10.35237/sufesosbil.559919

Öz

Milli
Mücadele Dönemi’nde Enver Paşa ve arkadaşlarının faaliyetleri ve niyetleri
hakkında Kazım Karabekir tarafından verilen bilgiler büyük önem taşımaktadır.
Kazım Karabekir, daha önce İttihat ve Terakki Cemiyeti çatısı altında birlikte
mücadele ettiği Enver Paşa’yı en iyi tanıyan isimlerin başında yer almaktadır.
II. Meşrutiyet Dönemi öncesi Osmanlı Hürriyet Cemiyeti’nin Manastır şubesini
bizzat Enver Paşa ile birlikte kurmuşlardır. II. Meşrutiyet’in ilanından sonra,
birlikte İttihat ve Terakki Cemiyeti’nin İstanbul teşkilatının kurulmasında
mühim rol oynamıştır. Ancak II. Meşrutiyet’in ilanından sonra Enver Paşa hızla
yükselmiş, Kazım Karabekir ise siyasetten mümkün mertebe uzak kalmıştır. Bu
tarihten ikili arasındaki fikir ayrılıkları belirgin olarak ortaya çıkmaya
başlamıştır. Dolayısıyla esaslı bir İttihatçı olan Kazım Karabekir’in, bir
dönem yakın arkadaşı olan Enver Paşa hakkında yapmış olduğu değerlendirmeler
büyük önem arz etmektedir.

Kazım Karabekir Paşa,
Milli Mücadele sırasında Mustafa Kemal Paşa tarafında yer almış, Birinci Dünya
Savaşı’nın başlıca sorumlusu olmakla, Ankara Hükümeti’ni arkadan vurmakla ve
hayalcilikle itham ettiği Enver Paşa ve arkadaşlarına karşı açıkça cephe
almıştır. Karabekir, bu düşüncelerini ilk kez 5 Mayıs 1920’de TBMM Riyaseti’ne yazmış
olduğu raporda gerekçeleriyle birlikte dile getirmiştir. Konuya ilişkin bir
kısım  . Nevzat ARTUÇMEüzerindeki etkileri
lacaktır.rlikte Karabekir'açıklanmaya öuhtaç bir konudur.a yer almış, Enver
Paşa ve arkadabelge, Karabekir’in İstiklal
Harbimizde İttihat ve Terakki ve Enver Paşa ile İstiklal Harbimiz adlı eserlerinde yayınlanmıştır. Ancak
Karabekir’in Enver Paşa hakkında Mustafa Kemal Paşa’ya gönderdiği ve oldukça
katı bir üslupla kaleme aldığı bir kısım raporlar ise bugüne kadar yayınlanmamıştır.
Karabekir’in Enver Paşa hakkında mümkün olan en sert tedbirlerin alınmasını
isteyen söz konusu raporları oldukça dikkat çekicidir. Karabekir’in eski dava
arkadaşı Enver Paşa hakkında bu denli nefret duyguları içerisinde olması
tarihçiler açısından elbette açıklanmaya muhtaç bir konudur. Çalışmada söz
konusu raporların içeriği ile
birlikte Karabekir’in Enver Paşa’ya karşı izlemiş olduğu olumsuz tutumunun
nedenleri üzerinde durulacaktır. Bu sayede konu akademik bir bakış açısıyla
aydınlatılmaya çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Kazım Karabekir, Enver Paşa, Mustafa Kemal Paşa, Milli Mücadele

Kaynakça

• ARTUÇ, Nevzat, 2008. Cemal Paşa (Askeri ve Siyasi Hayatı), TTK Yay., Ankara.
• AYDEMİR, Ş. Süreyya, 1992. Makedonya’dan Orta Asya’ya Enver Paşa, C.III, Remzi Kitabevi, İstanbul.
• KARABEKİR, Kazım, 1993. İstiklal Harbimiz, (Yayına Haz. Faruk Özerengin), C. II, Emre Yay., İstanbul.
• , Kazım, 2000a. İttihat ve Terakki Cemiyeti (1896-1909), (Yayına Haz. Faruk Özerengin), Emre Yay., İstanbul.
• KARABEKİR, Kazım, 2000b. Hayatım, (Yayına Haz. Faruk Özerengin), Emre Yay., İstanbul.
• KARABEKİR, Kazım, 2000c. Birinci Cihan Harbine Neden Girdik?, (Yayına Haz. Faruk Özerengin), C.I, Emre Yay., İstanbul.
• KARABEKİR, Kazım, 2000d. Birinci Cihan Harbini Nasıl İdare Ettik?, C.III, (Yayına Haz. Faruk Özerengin), C.I, Emre Yay., İstanbul.
• KARABEKİR, Kazım, 2001. İstiklâl Harbimizde İttihat ve Terakki ve Enver Paşa, ( Yayına Haz. Orhan Hülagü), C.I ve II, Emre Yay., İstanbul.
• KÜÇÜK, Cevdet, 2002. “Kazım Karabekir”, mad., Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C. 25, İstanbul, s. 150-153.
• TAŞKIRAN, Cemalettin. Milli Mücadele’de Kazım Karabekir Paşa, Atatürk Araştırma Merkezi Yay., Ankara 1999.
• Cumhurbaşkanlığı Arşivi A-III-7, D-18, A-7-a, D-19, A-III-A, D-19, , A-III-19-a, D-37.