Peyami Safa'nın Şimşek Romanı İle Necip Fazıl Kısakürek'in “Bir Yalnızlık Gecesinin Vehimleri” Hikâyesinde Ölümün Yankıları

Yıl 2022, Sayı: 56, 1 - 9, 02.09.2022

Fikri Kula

https://doi.org/10.35237/sufesosbil.1124920

Öz

Evrensel mahiyetteki ölüm konusu, dünya edebiyatlarında çeşitli şekillerde mevzu edildiği gibi Türk edebiyatında da sıkça işlenir. Batılılaşma dönemi öncesi genel itibarıyla İslamî düşünce etrafında ele alınan ölüm, korkulacak değil aksine sevinçle karşılanıp huzur bulunacak bir son olarak değerlendirilir. Tanzimat sonrası Türk edebiyatında değişen zihin dünyasını yansıtan ölüm konusu, İslamî değerlerin etkisinin yanı sıra bireyin psikolojisi ve varoluşu üzerindeki etkileriyle de işlenir. Geçmişte daha ziyade İslamî bakış açısıyla ve munis yönleriyle ele alınan ölüm, metafizik derinlikle birlikte bazı eserlerde yerini korkuya, hiçlik düşüncesine ve yokluk endişesine bırakır. Cumhuriyet döneminde ise bazı sanatçılar tarafından gelenekteki anlayışla irdelenen ölüm hususu genel itibarıyla modern bakış açısıyla değerlendirilir. Türk edebiyatının önemli şahsiyetlerinden Peyami Safa ve Necip Fazıl Kısakürek eserlerinde ölüm temasını sıkça kullanan isimlerdir. Her iki ismin de hayatlarının ilk yıllarında yaşadıkları ölüm hadiseleri fikir, düşünce ve sanatlarına etki ederek edebî eserlerinde vazgeçemedikleri temalardan olmuştur. Yaşadığı olumsuz tecrübeler ve hastalıklar dolayısıyla eserlerinde ölümü menfi yönleriyle ele alan Safa’nın Şimşek romanında ölümün korkutucu yönü yansıtılır. Kısakürek’in “Bir Yalnızlık Gecesinin Vehimleri” hikâyesinde ise ölümün soğuk yüzünün yanı sıra kaybedilen sevdiklere kavuşturacak munis tarafına vurgu yapılır. Bu çalışmada, Peyami Safa’nın Şimşek romanı ile Necip Fazıl Kısakürek’in “Bir Yalnızlık Gecesinin Vehimleri” hikâyesi yazarların hayatlarından ve ölüme bakışlarından hareketle değerlendirilecektir.

Anahtar Kelimeler

Peyami Safa, Necip Fazıl Kısakürek, roman, hikâye, ölüm

Kaynakça

• Aslan B. (2020). Necip Fazıl Kısakürek’in iki hikâyesinde otobiyografinin terapötik fonksiyonu. Turkish Studies. 15(7), s. 3259-3267. https://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.42015.
• Aydemir, M. (2013). Tanzimat Dönemi Türk Şiirinde Ölüm Algısı. Turkish Studies. International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic. Volume 8/4. Ankara. S. 233-253.
• Ayvazoğlu, B. (2017). Peyami: Hayatı Sanatı Felsefesi Dramı, İstanbul: Kapı.
• Çonoğlu, S. (2007). Cumhuriyet Dönemi Türk Şiirinde Ölüm, Ankara: Akçağ.
• Döner, N. (2019). Peyami Safa’nın Romanlarında İstanbul. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi/Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, İstanbul.
• Genç, A. (1990). Peyami Safa’nın Eserlerinde Hastalık ve Ölüm, Millî Kültür, Ekim, S. 77, s. 43-45.
• Gürkan, S. L. (2007). Ölüm. TDV İslâm Ansiklopedisi, İstanbul 2007, C. 34, s. 32-34.
• Kaya, O. (2002). Edebiyat ve Ölüm. Ölüm Kitabı, İstanbul: Ark. s. 39-42.
• Kısakürek, N. F. (2008). Bir Yalnızlık Gecesinin Vehimleri. Hikâyelerim, İstanbul: Büyük Doğu.
• Kısakürek, N. F. (2009). O ve Ben, İstanbul: Büyük Doğu.
• Kısakürek, N. F. (2021). Çile, İstanbul: Büyük Doğu.
• Kukul, M. H. (2013). Necip Fâzıl’ın Şiirlerinde Ölüm. Çilenin Sultanı, Samsun: Özyurt. s. 182-200.
• Okay, M. O. (2014). Necip Fazıl: Sıcak Yarada Kezzap, İstanbul: Dergâh.
• Ökten, K. H. (2010). Ölüm Kitabı, İstanbul: Agora.
• Özkan, S. (2017). Ölüm Felsefesi, İstanbul: Ötüken.
• Safa, P. (1999). Şimşek, İstanbul: Ötüken.
• Sevinç, C. (2017). “Peyami Safa’nın Romanlarında Metafor Olarak Hastalık”, Hece (Peyami Safa Özel Sayısı), 19, s. 94-103.
• Şahin, B. (2015). Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türk Romanında Ölüm (1872-1923). (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Tan, M. (2016). Necip Fazıl’ın Hikâyelerinde Kaçınılmaz Son: Ölüm . RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi , (5) , 64-75 . DOI: 10.29000/rumelide.336478
• Tarancı, C. S. (1940). Peyami Safa: Hayatı ve Eserleri, İstanbul: Semih Lütfi.
• Tekin, M. (1999). Romancı Yönüyle Peyami Safa, İstanbul: Ötüken.
• Tosun, N. (2013). Necip Fazıl Kısakürek’in Hikâyeleri, Türk Dili, S. 737, s. 85-87.