Seyyid Ahmed b. Seyyid Zeynî Dahlân: Hayatı, Eserleri Ve “Hulâsatü’l-Kelâm Fî Beyâni Ümerâi’l-Beledi’l-Harâm” Adlı Eserinde Tevessül Hakkındaki Görüşleri

Year 2021, Issue: 11, 161 - 196, 30.12.2021

Mesut Yiğit

https://doi.org/10.46231/sufiyye.1017002

Abstract

Seyyid Ahmed b. Seyyid Zeynî Dahlân (öl. 1303/1886) Osmanlı’nın son döneminde Mekke-i Mükerreme’de doğan önemli âlim ve sûfîlerden biridir. Çok sayıda hocadan ders alan Seyyid Dahlân iyi bir eğitim sürecinden geçmiştir. Ancak ders aldığı hocaları içerisinde en çok istifade ettiği kişi Şeyh Osman b. Hasan ed-Dimyâtî eş-Şâfiî el-Ezherî el-Mekkî (öl. 1265/1849) olmuştur. Hocası ed-Dimyâtî’den zâhiri ilimlerin yanında Halvetiyye, Ayderûsiyye, Kâdiriyye, Nakşibendiyye ve Şâzeliyye tarikatlarının icâzetini de almıştır. Seyyid Dahlân; Mekke Şâfiî müftülüğü, şeyhu’l-ulemâ/reîsu’l-ulemâ’lık gibi önemli vazifelere getirilmiş ve bu görevleri titizlikle yürütmüştür. Eğitime çok önem veren Seyyid Dahlân pek çok talebe yetiştirmiş ve bu uğurda büyük çabalar sarf etmiştir. Seyyid Dahlân’ın yaşadığı dönemde Vehhâbî hareketi Arap yarımadasında siyasi olarak güçlenmiş, akîdevî konularda halkı baskı altına almıştır. Seyyid Dahlân, Vehhâbiler ve diğer oluşumlarla ilmî ve fikrî mücadele içine girerek Ehl-i Sünnet akidesinin önemli savunucularından olmuştur. Tasavvuf, akaid, siyer, tarih ve gramer gibi birçok alanda irili ufaklı pek çok eser telif eden Seyyid Dahlân, kitaplarında tevessül konusunu da işlemiştir. Tevessülün çeşitleri arasında en çok tartışılanı Yüce Allah’a yakın olduğu düşünülen şahıslarla tevessül yapılıp yapılmayacağı mevzuudur. Seyyid Dahlân eserlerinde tevessülün tüm çeşitlerinin caiz olduğunu delilleriyle işlemiş, Müslümanları tevessül inancı üzerinden tekfir edenlerin vahim bir hataya düştüklerini belirtmiştir. Bu çalışmada Seyyid Dahlân’ın hayatı ve eserleri hakkında bilgi verilmiş, daha sonra onun önemli eserlerinden biri olan Hulâsatü’l-kelâm fî beyâni ümerâi’l-beledi’l-harâm’da ele aldığı tevessül konusu incelenmiştir.

Keywords

Seyyid Dahlân, Hulâsatu’l-kelâm, Tevessül, Tarikat, Vehhâbilik

Sayyid Ahmad ibn Sayyid Zaynī Dahlān: His Life, His Books And His Opinions On Tawassul in The Book Titled “Hulāsat al-Kalām Fī Bayān ‘Umarā’ al-Balad al-Harām”

Abstract

Sayyid Ahmad ibn Sayyid Zaynī Dahlān (d. 1303/1886) is one of the most important scholars and Sufīs who was born in Mecca in the last period of the Ottoman Empire. Sayyid Dahlān, who took lessons from many teachers, went through a good education process. However, the person he was most influenced by among the teachers he took lessons from was Sheikh Osman ibn Hasan al-Dimyātī al-Shāfiī al-Azharī al-Makkī (d. 1265/1849). He learned the religious sciences from al-Dimyātī, and also received the ratification of the Halvatiyya, Aidarūsiyya, Qādiriyya, Naqshbandiyah and Shādhiliyya sects from him. Sayyid Dahlān was appointed to important duties such as the Shāfiī Mufti of Mecca and the chief of scholars, and he carried out these duties meticulously. Sayyid Dahlān, who attaches great importance to education, trained many students and made great efforts for this purpose. During the time of Sayyid Dahlān, the Wahhābī movement became politically stronger in the Arabian peninsula and put pressure on the people on issues related to creed. Sayyid Dahlān entered into a scientific and intellectual struggle with the Wahhābīs and other groups, and became one of the important defenders of the Ahl al-Sunnah creed. Seyyid Dahlān, who wrote many books, large and small, in many fields such as Sufīsm, Aqaid, al-Sirah al-Nabawiyyah, history and grammar, also dealt with the subject of tawassul in his books. Among the types of tawassul, the most debated issue is whether to make tawassul with righteous people who are thought to be close to Allah. Sayyid Dahlān, in his works, stated that tawassul is permissible with proofs, and stated that those who declare Muslims an unbeliever based on the belief of tawassul are making a big mistake. In this study, information about life and books of Seyyid Dahlān was given, and the subject of tawassul mentioned in one of his important books, Hulāsat al-Kalām Fī Bayān ‘Umarā’ al-Balad al-Harām”, was investigated.

Keywords

Sayyid Dahlan, Tasawwuf, Tariqah, Hulasat al-kalam, Tawassul, al-Wahhabiyyah

References

• Akyüz, Hüseyin. "Ebû Reyye’nin Tevessül Hadisi Konusundaki Görüşlerinin Tahlili". Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi 11 / 1 (Şubat 2011): 35-72.
• Askalânî, İmam Ahmed b. Hacer el-. Fethu’l-bârî bi şerhi sahîhi’l-Buhârî. thk. Muhibbüddîn el-Hatîb. Beyrut: Dârü’l-marife, ts.
• Ataç, Ali. Kelâm ve Tasavvuf Açısından Tevessül. İstanbul: Marmara Üniversitesi, Doktora Tezi, 1993.
• Aycan, İrfan. “Dahlân, Ahmed b. Zeynî”. Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi. 8/416-417. İstanbul: TDV Yayınları, 1993.
• Bağdâdî, İsmail Paşa el-. Hediyyetü’l-ârifîn esmâü’l-müellifîn ve âsârü’l-müsannifîn. 2 Cilt. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, 1951.
• Bardakçı, Mehmet Necmettin. “Tasavvufî Bir Terim Olarak Tevessül ve Vesîle”. Tasavvuf: İlmî ve Akademik Araştırma Dergisi 1/2 (1999), 33-48.
• Bârûnî, Ömer Ali el-. “Risâletün fi’l-Mebniyyât”. Mecelletü Şemâ el-Cenûb, 9 (Haziran 2017), 7-26.
• Baytâr, Abdürrezzak el-. Hilyetü’l-beşer fî tarîhi’l-karni’s-sâlisi aşer. 3 Cilt thk. Muhammed Behcet el-Baytâr. Beyrut: Dâru Sâdır, 2. Basım, 1993.
• Beyhakî, Ebû Bekr Ahmed b. Hüseyin b. Ali. el-Câmiu‘ li Şuabi’l-İman. 14 Cilt. thk. Muhtar Ahmed Nedvî. Riyad: Mektebetü’r-Rüşd, 2003.
• Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmâîl b. İbrâhîm el-Cu‘fî el-. Sâhîhu’l-Buhârî. thk. Ebu Suheyb el-Kermî. Riyad: Beytü’l-Efkâr ed-Devliyye, 1998.
• Cebecioğlu, Ethem. Tasavvuf Terimleri ve Deyimleri Sözlüğü. İstanbul: Ağaç Kitabevi Yayınları, 5. Basım, 2009.
• Ceyhan, Semih. “Harirîzâde'ye Göre Şeyh Şabân-ı Veli ve Şa'baniyye Yolu” Hoca Ahmed Yesevî’den Şeyh Şabân-ı Velî ve Sonrası Türk Düşünce Hayatı. 251-267. Kastamonu: Kültür Konseyi, 2018.
• Cürcânî, Ebü’l-Hasen Alî b. Muhammed b. Alî es-Seyyid eş-Şerîf el-. Mu’cemü’t-tarîfât. thk. Muhammed Sıddîk el-Minşâvî. Kahire: Dârü’l-Fadîle. 2004.
• Çeker, Orhan. Tasavvufî Meselelere Fıkhî Bakış. İstanbul: Rıhle Kitap, 2. Basım, 2020.
• Dahlân, Seyyid Ahmed b. Seyyid Zeynî. Risâletün fî cevâzi’t-tevessül. İstanbul: Hakikat Kitabevi, 1435/2014.
• Dahlân, Seyyid Ahmed b. Seyyid Zeynî. ed-Devletu’l-Usmâniyye mine’l-cüz’i’s-sânî min kitâb el-Futûhâtü’l-İslâmiyye. İstanbul: Hakikat Kitabevi, 2012.
• Dahlân, Seyyid Ahmed b. Seyyid Zeynî. ed-Dürerü’s-seniyye fi’r-reddi ʿale’l-Vehhâbiyye. Kahire: Matbaatü’l-Behiyye, 1299/1882.
• Dahlân, Seyyid Ahmed b. Seyyid Zeynî. el-Âsâr fi’l-İstimtâr. Mısır: Matbaatü Medresete Validete Abbâsi’l-Evvel, 1329/1911.
• Dahlân, Seyyid Ahmed b. Seyyid Zeynî. el-Ezhârü’z-Zeyniyye fî şerhi metni’l-Elfiyye. Mekke: Matbaatü’l-Mîriyye, 1892.
• Dahlân, Seyyid Ahmed b. Seyyid Zeynî. el-Fetḥu’l-mübîn fî fezâili’l-ḫulefâi’r-râşidîn. Mısır: y.y., 1304/1885.
• Dahlân, Seyyid Ahmed b. Seyyid Zeynî. el-Fütûḥâtü’l-İslâmiyye baʿde muḍiyyi’l-fütûḥâti’n-nebeviyye. Mısır: Matbaatü’s-Seâde, 1330/1912.
• Dahlân, Seyyid Ahmed b. Seyyid Zeynî. Esne’l-metâlib fî necâti Ebî Tâlib. thk. Hasan b. Ali es-Sekkâf. Amman: Dârü’l-İmâm en-Nevevî, 1428/2007.
• Dahlân, Seyyid Ahmed b. Seyyid Zeynî. Esne’l-metâlib fî necâti Ebî Tâlib. thk. Hasan b. Ali es-Sekkâf. Amman: Dârü’l-İmâm en-Nevevî, 1428/2007.
• Dahlân, Seyyid Ahmed b. Seyyid Zeynî. es-Sîretü’n-nebeviyye ve’l-âsârü’l-Muḥammediyye. Mısır: Matbaatü’l-Vehbiyye, 1293/1876.
• Dahlân, Seyyid Ahmed b. Seyyid Zeynî. Fethu’l-cevâdi’l-Mennân ʿale’l-ʿakîdeti’l-müsemmâti bifeyzi’r-Rahmân. Hudeyde: Dârü’l-Eşâireti li’n-Neşri ve’t-Tevzi’, 1438/2017.
• Dahlân, Seyyid Ahmed b. Seyyid Zeynî. Fitnetü’l-Vehhâbiyye. İstanbul: Işık Kitabevi, 1978.
• Dahlân, Seyyid Ahmed b. Seyyid Zeynî. Hulâsatü’l-kelâm fî beyâni ümerâi’l-beledi’l-harâm. Mısır: Matbaatü’l-Hayriyye, 1305/1887.
• Dahlân, Seyyid Ahmed b. Seyyid Zeynî. Hulâsatü’l-kelâm fî beyâni ümerâi’l-beledi’l-harâm. thk. Ebû Abdillah Muhammed el-Mısrî-Re’fet Abdulaziz. Pakistan: el-Mektebetü’ş-Şâzeliyye, ts.
• Dahlân, Seyyid Ahmed b. Seyyid Zeynî. Hulâsatü’l-kelâm fî beyâni ümerâi’l-beledi’l-harâm. thk. Ebû Abdillah Muhammed el-Mısrî-Re’fet Abdulaziz. Pakistan: el-Mektebetü’ş-Şâzeliyye, ts. Dahlân, Seyyid Ahmed b. Seyyid Zeynî. Mecmûu hamsi resâil. Mısır: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2009.
• Dahlân, Seyyid Ahmed b. Seyyid Zeynî. Mecmûun müştemilün alâ erbai resâil. Mekke: el-Matbaatü’l-Mîriyye, 1311/1893.
• Dahlân, Seyyid Ahmed b. Seyyid Zeynî. Mecmûun müştemilün alâ erbai resâil. Beyrut: el-Mektebetü’s_Sekâfiyye, ts.
• Dahlân, Seyyid Ahmed b. Seyyid Zeynî. Menhelü’l-ʿatşân ʿalâ Fethi’r-Rahmân fî tecvîdi’l-Kurʾân. Mısır: Matbaatü’ş-Şerefiyye, 1298/1881.
• Dahlân, Seyyid Ahmed b. Seyyid Zeynî. Merviyyât ve icâzât Ahmed b. Zeynî Dahlân. Riyad: Riyad Üniversitesi Yazma eserler Bölümü, 2231, 1a-7a.
• Dahlân, Seyyid Ahmed b. Seyyid Zeynî. Risâletü’n-nasr fî ẕikri vaḳti salâti’l-ʿasr. Mısır: Matbaatü’l-Meymeniyye, 1396/1976.
• Dahlân, Seyyid Ahmed b. Seyyid Zeynî. Risâletün bürrizet ʿale’l-aʿyân fî ebhâ hulle müteʿallikatün bi fenni’l-cebri ve’l-mukâbele. Riyad: Riyad Üniversitesi, Yazma eserler Bölümü, 1577, 1a-24b.
• Dahlân, Seyyid Ahmed b. Seyyid Zeynî. Risâletün fî fenni’l-vadʿ. Riyad: Riyad Üniversitesi, Yazma eserler Bölümü, 1578, 1a-8b.
• Dahlân, Seyyid Ahmed b. Seyyid Zeynî. Risâletün fî keyfiyyeti’l-münâẓarati maʿa’ş-Şîʿa ve’r-reddi ʿaleyhim. Mısır: Matbaatü’s-Seâde, 1323/1905.
• Dahlân, Seyyid Ahmed b. Seyyid Zeynî. Risâletün fi’l-belâğeti. Riyad: Riyad Üniversitesi, Yazma eserler Bölümü, 2322, 1a-5b.
• Dahlân, Seyyid Ahmed b. Seyyid Zeynî. Şerḥu’l-Âcurrûmiyye. Beyrut: Şirketu Dârü’l-Meşâri’, 1435/2014.
• Dahlân, Seyyid Ahmed b. Seyyid Zeynî. Tarîhu eşrâfi’l-Hicâz. thk. Muhammed Emîn Tevfîk. Beyrut: Dâru’s-Sâkî, 1993.
• Dahlân, Seyyid Ahmed b. Seyyid Zeynî. Târîhu’d-düveli’l-İslâmiyye bi’l-cedâvili’l-mardiyye. Kahire: Matbaatü’l-Behiyye, 1306/1888.
• Dahlân, Seyyid Ahmed b. Seyyid Zeynî. Tenbîhü’l-gâfilîn muhtasarü Minhâci’l-ʿâbidîn. Riyad: Riyad Üniversitesi, Yazma eserler Bölümü, 1313, 1a-90b.
• Dahlân, Seyyid Ahmed b. Seyyid Zeynî. Teysîru’l-usûl ve teshîlü’l-vüsûl li mârifeti’r-Rabbi ve’r-Resûl. Mısır: Matbaatü Mustafa el-Bâbî el-Halebî ve Evlâduhu. 1349/1930.
• Dahlân, Seyyid Ahmed b. Seyyid Zeynî. Ukûdu’d-dürer fî tahkiki’l-kavli bi’l-Mehdiyyi’l-müntazar. Riyad: Riyad Üniversitesi, Yazma eserler Bölümü, 843, 1a-5b.
• Dârimî, Ebû Muhammed Abdullah ed-. Sünenu’d-Dârimî. thk. Hüseyin Selim Esed ed-Dârânî. Riyad: Dârü’l-muğnî, 2000.
• Demirdaş, Öncel. "Çerkeşî Mustafa Efendi ve Çerkeşiyye Tarikatı". Süleyman Demirel Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi / 42 (Haziran 2019): 135-158.
• Dimyâtî, Allâme Ebî Bekr Şettâ ed-. Nefhatü’r-Rahmân fî menâkibi seyyid Ahmed Zeynî Dahlân. thk. İbn Harcû el-Câvî. b.y.: Mektebetu İbn Harcû, 2016.
• Dönmez, İbrahim Kâfi. “Sedd-i Zerâi‘”. Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi. 36/277. İstanbul: TDV Yayınları, 2009.
• Ebû Dâvûd, Süleymân es-Sicistânî. Sunen-u Ebi Dâvûd. Riyad: Beytü’l-Efkâri’d-Devliyye, ts.
• Elmusatafa, Muhammed. Tevhid ve Şirk Açısından Kelâmcılara Göre Tevessül. Van: Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2020.
• Gözün, Abdulvehhab. "İbn Teymiyye'nin Tevessül Anlayışına Eleştirel Bir Yaklaşım". Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi / 13 (Haziran 2018), 15-42.
• Gül, Halim. “Halveti-Şâbânî Şeyhi Mustafa Kemâleddîn Bekrî Ve Hediyyetül-Ahbâb Adlı Eseri”. I. Uluslararası Şeyh Şa’ban-ı Velî Sempozyumu. ed. Burhan Baltacı- Ahmet Özdemir. 2/255-274. Kastamonu: Kastamonu Üniversitesi Yayınları, 2012.
• Güler, Zekeriya. “Vesile ve Tevessül Hadislerinin Kaynak Değeri (Tahric ve Değerlendirme)”. İLAM Araştırma Dergisi 2/1 (1997): 83-132.
• Güler, Zekeriya. “Vesîle ve Tevessül Hadislerinin Kaynak Değeri”. Tasavvuf: İlmî ve Akademik Araştırma Dergisi. 4/10 (2003), 45-98.
• Hâkim, İmam Ebî Abdillah Muhammed el-. el-Müstedrek ala’s-sahihayn. thk. Mustafa Abdulkadir Atâ. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2002.
• Hanbel İmam Ahmed bin. Müsned. thk: Şuayb el-Arnaût vd. Beyrut: Müessesetü’r-risâle, 1995.
• Hasenî, Seyyid Muhammed b. Seyyid Alevî el-. Mefâhîm Yecibu en Tusahhah. Dubai: Dâiretü’l-Evkâfi ve’ş-Şuûni’l-İslâmiyye, 10. Basım, 1995.
• Heysemî Nureddîn Ali el-. Mecmeu’z-zevâid. thk. Husâmeddîn el-Kudsî. Kahire: Mektebetü’l-Kudsî, 1414/1994.
• Heytemî, Şihâbüddîn Ahmed b. Muhammed el-. es-Savâiku’l-muhrika alâ ehli’r-rafdi ve’d-dalâli ve’z-zendeka. thk. Abdurrahman b. Abdillah et-Türkî. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1997.
• Hüseynî, Muhammed Halil el-Murâd el-. Silkü’d-dürer fî a’yâni’l-karni’s-sâni aşer. 4 Cilt. b.y.: Dâru İbn Hazm, 1988.
• İbn Ebî Şeybe, Ebû Bekr Abdullah b. Muhammed. el-Kitâbu’l-musannef fi’l-ehâdîsi ve’l-âsâr. thk. Kemâl Yûsuf el-Hût. 7 Cilt. Beyrut: Dâru’t-tâc, 1989.
• İbn Kesîr, Ebü’l-Fidâ’ İmâdüddîn İsmâîl b. Şihâbiddîn Ömer. Tefsîrü’l-Kurâni’l-Azîm. thk. Sâmî b. Muhammed es-Selâme. 8 Cilt. Riyâd: Dâru Taybe li’n-Neşri ve’t-Tevzî’, 1999.
• İbrahim, İbrahim Muhammed Reşâd. “el-Menhecü’n-Nakdî İnde İmâmi’l-Haremeyn Ahmed b. Zeynî Dahlân”. Silsiletu Ebhâsi’l-Mu’temeri’s-Senevi’d-Devlî “Keyfe Nakreu’l-Felsefe”. 3/452-497. İskenderiyye: y.y., 2018.
• İsfahânî, Ebü’l-Kâsım Hüseyn b. Muhammed b. el-Mufaddal er-Râgıb el-. el-Müfredât fî garîbi’l-Kur’ân. thk. Muhammed Seyyid Keylânî. Beyrut: Dârü’l-Ma’rife, 1419/1998.
• Kazvînî, Ebû Abdillâh Muhammed b. Yezîd Mâce el-. Sünenü İbn Mace. thk. Muhammed Fuâd Abdülbâkî. Kahire: Îsâ el-Bâbî el-Halebî 1972.
• Kettânî, Muhammed Abdülhay b. Abdilkebîr b. Muhammed el-Hasenî el-İdrîsî el-. Fihrisü’l-fehâris ve’l-essbât ve muʿcemü’l-meâcim ve’l-meşîhât ve’l-müselselât. thk. İhsân Abbâs. Beyrut: Dârü’l-Garbi’l-İslâmî, 1982.
• Kurân Yolu. Erişim 18 Kasım 2021. https://kuran.diyanet.gov.tr/
• Kurtubî, Ebû Abdillah Muhammed b. Ahmed. el-. el-Câmiu li-ahkâmi’l-Kur’ân. thk. Abdullah b. Abdulmuhsin et-Türkî. 24 Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-risâle, 2006.
• Muallimî, Abdullah b. Abdurrahman el-. A’lâmü’l-Mekkiyyîn. 2 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Garbi’l-İslâmî, 1421/2000.
• Muslu, Ramazan. Mustafa Kemâleddîn Bekrî ve Tasavvufî Görüşleri. İstanbul: Erkam yayınları, 2005.
• Münâvî, Zeynüddîn Muhammed Abdürraûf b. Tâcil‘ârifîn b. Nûriddîn Alî el-. Feyzu’l-kadîr şerhu’l-Câmii’s-Sağîr. 6 Cilt. Beyrut: Dârul-Marife, 1972.
• Nebhânî, Yûsuf b. İsmâil en-. Şevâhidü’l-Hakk fî İstigaseti bi Seyyidi’l-halk. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 3. Basım, 2007.
• Nevevî, Ebû Zekeriyyâ Muhyiddîn b. Şeref en-. el-Mecmu′ Şerhu’l-mühezzeb. 20 Cilt. b.y.: Dârü’l-Fikr, ts.
• Nevevî, Ebû Zekeriyyâ Yahyâ b. Şeref b. Mürî en-. el-Ezkâr en-Nevevîyye. thk. Bessâm Abdülvehhâb el-Câbî. Beyrut: Dâru İbn Hazm.
• Râzî, Ebû Abdillâh Zeynüddîn Muhammed b. Ebî Bekr b. Abdilkâdir er-. Muhtâru’s-Sihâh. thk. Şihâbuddîn Ebû Amr. Beyrut: Dârü’l-Meşârî’, 3. Basım, 2009.
• Rifâî, Muhammed b. Nesîb b. Abdürrezzak er-. et-Tevassul ilâ hakîkati’t-tevessül. Beyrut: Dâru Lübnan li’t-Tabâeti ve’n-Neşr, 1979.
• Rüveyfiî, Ebü’l-Fazl Cemâlüddîn Muhammed b. Mükerrem b. Alî b. Ahmed el-Ensârî er-. Lisânu’l-Arab. 6 Cilt. thk. Abdullah Ali el-Kebîr. Kahire: Dârü’l-Maârif, ts.
• Sefâtûnî, Muhammed Masum b. Sâlim es-Semarrânî es-. Hâşiyetü Teşvîki’l-Hallân alâ Şerhi’l-Âcurûmiyyeti li’s-Seyyid Ahmed Zeynî Dahlân. Mısır: Matbaatü îsâ el-Bâbî el-Halebî ve Şurekâühü, 1303/1886.
• Semhûdî, Ebü’l-Hasen Nûrüddîn Alî b. Abdillâh b. Ahmed b. Alî el-Hasenî es-. Hulasati’l-vefâ bi ahbâri dâri’l-Mustafâ. 2 Cilt. Şam: el-Mektebetü’l-İlmiyye, 1973.
• Senûsî, Rızâ b. Muhammed Safiyuddîn es-. Devru ulemâi Mekkete’l-Mükeremete fî hidmeti’s-sünneti ve’s-sîreti’n-nebeviyye. Medine-i Münevvere: Mecmaü’l-Melik Fehd li Tabaati’l-Mushafi’ş-Şerîf, ts.
• Serkîs, Yusuf İlyân. Mu’cemü’l-matbûati’l-Arabiyyeti ve’l-muarrabe. 2 Cilt. Kahire: Mektebetü’s-Sekâfeti’d-Dîniyye, ts.
• Sıddîkī, Muhammed Alî b. Muhammed Allân el-Bekrî es-. el-Fütûhâtü’r-Rabbâniyye ale’l-Ezkâri’n-Neveviyye. 7 Cilt. Beyrut: Dâru İhyâi Turâsi’l-Arabî, ts.
• Sübkî, Takiyyuddîn Ali es-. Şifâʾu’s-sekâm fî ziyâreti hayri’l-enâm. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2008.
• Taberânî Ebu’l-Kâsım Süleymân et-. el-Mu’cemü’l-kebîr. thk. Hamdî Abdülmecid es-Selefî. Kahire: Mektebetu İbn Teymiyye, ts.
• Tirmizî, Ebû Îsâ Muhammed b. Îsâ b. Sevre et-. es-Sünen. Amman: Beytü’l-Efkâr ed-Devliyye li’n-Neşri ve’t-Tevzî’, ts.
• TİT, Terâcim İbere’t-Tarîh. “Ahmed Zeynî Dahlân”. Erişim 8 Eylül 2021. https://tarajm.com/people/11604.
• Uludağ, Süleyman. “Ayderûsiyye”. Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi. 4/234. İstanbul: TDV Yayınları, 1991.
• Uludağ, Süleyman. Tasavvuf Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Kabalcı Yayıncılık, 2. Basım, 2016.
• Yâfiî, Ebû Muhammed Afîfüddîn Abdullah b. Es‘ad b. Alî b. Süleymân el-. el- Mirʾâtü’l-cenân ve ibretü’l-yakzân fî maʿrifeti havâdisi’z-zamân. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1997.
• Yahsubî, Ebu’l-Fadl İyâz b. Mûsâ b. İyâz el-. eş-Şifâ bi ta'rîfi hukûki'l-Mustafâ. thk. Abduhu Ali Kûşek Dubai: Vahdeti’l-Buhûsi ve’d-Dirâsât, 2013.
• Yavuz, Yusuf Şevki. “Tevessül”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 41/6-8. İstanbul: TDV Yayınları, 2012.
• Yılmaz, Hasan Kamil. 300 Soruda Tasavvufî Hayat. İstanbul: Erkam Yayınları, 1431/2010.
• Zerkânî, Muhammed b. Abdulbâkî b. Yusûf ez-. Şerhu’z-Zerkânî alâ Muvattai’l-İmâm Mâlik. thk. Tâhâ Abdürraûf Sa’d. 4 Cilt. Kahire: Mektebetü’s-Sekâfeti’d-Diniyye, 2003.