Ortaöğretim Biyoloji Ders Kitaplarında Değerlerin Analizi

Year 2020, Volume: 10 Issue: 2, 336 - 349, 30.08.2020

Bilge Acar Melek Yaman Kasap

https://doi.org/10.19126/suje.674502

Cited By: 4

Abstract

Bu çalışmada ortaöğretim biyoloji ders kitaplarında yer alan değer ifadelerinin incelenmesi amaçlanmıştır. Bu doğrultuda 9, 10, 11 ve 12. sınıf biyoloji ders kitaplarında yer alan tüm metin ve görseller incelenmiş ve kök değerlerden hangilerinin aktarıldığı, aktarılan değerlerin konu, ünite ve sınıf düzeyine göre dağılımı tespit edilmiştir. Araştırmada 2018-2019 öğretim yılından itibaren Milli Eğitim Bakanlığı tarafından ders kitabı olarak kabul edilen dört kitap incelenmiştir. Veriler döküman incelemesi yoluyla elde edilerek, içerik analizi yöntemi ile çözümlenmiştir. Elde edilen sonuçlara göre biyoloji ders kitaplarında en fazla yer alan değerlerin sırasıyla yardımseverlik, sorumluluk ve vatanseverlik olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca ortaöğretim biyoloji ders kitaplarının öğretim programında yer alan on kök değerin tümünü içermediği, aktarılan değerlerin sınıflara ve ünitelere göre orantılı bir dağılım göstermediği ve değerlerle ilgili içeriklerin genellikle telkin ve tavsiye niteliğinde olduğu görülmüştür. Araştırmadan elde edilen sonuçlar olası sebepleri açısından tartışılmış ve değer kavramlarının biyoloji kitaplarında daha fazla yer bulabilmesi için öneriler sunulmuştur.

Keywords

Değer, Değerler Eğitimi, Biyoloji Dersi, Biyoloji Ders Kitabı

Review of the Values in Biology Textbooks of Secondary Education

Abstract

In this study, it is aimed to examine the value expressions in secondary school biology textbooks. Accordingly, all texts and visuals in the 9th, 10th, 11th and 12th grade biology textbooks were examined, it was determined which root values were conveyed in these textbooks, and the distribution of values conveyed according to subject, unit and grade level were determined. In this research, four books which are accepted as textbooks since the 2018-2019 academic year have been examined. The data were obtained through document examination and analyzed by content analysis method. According to the results obtained, the values in biology textbooks were found to include philanthropy, responsibility and patriotism respectively. Furthermore, it was observed that biology textbooks of secondary education did not contain all ten root values specified in the curriculum, that conveyed values did not show a proportional distribution as per grades and units, and that contents related to values are generally in the form of indoctrination and advice. Results of the research were discussed in terms of possible causes, and recommendations were presented so that value concepts could find more space in biology and science textbooks.

Keywords

Values, Values Education, Biology Lesson, Biology Textbooks

References

• Acarlı, D. & Acarlı H. (2018). Ortaöğretim Biyoloji 11 Ders Kitabı. Ankara: Kök Yayınları.
• Bikriç, S. (2018). Ortaöğretim Biyoloji 10 Ders Kitabı. Ankara: Berkay Yayınları.
• Braus, J. A. & Wood, D. (1993). Environmental education in the schools: Creating a Program that Works. Washington, D.C.: Peace Corps Information Collection and Exchange.
• Collins, C. M., Steg, L., & Koning, M. A. S. (2007). Customers’ values, beliefs on sustainable corporate performance, and buying behavior. Psychology & Marketing, 24(6), 555-577.
• Ersoy, F. & Şahin, T. (2012). Sosyal Bilgiler Ders Kitaplarının Değerler Eğitimi Yaklaşımları Açısından İncelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 12(2), 1535-1558.
• Gauld, L. & Gauld, M. (2002). The biggest job we’ll ever have: The hyde school program for character-based education and parentin. New York: Library of Congress Cataloging in Publication Data.
• Gül, M. (2017). Türkçe Ders Kitabındaki Metinlerin (5. Sınıf) Değerler Eğitimi Yaklaşımıyla İncelenmesi. Erciyes Eğitim Dergisi, 1(1), 59-78. Güngör, E. (1998). Ahlak psikolojisi ve sosyal ahlak. İstanbul: Ötüken Yayınevi.
• Kirschenbaum, H. (1995). Enhance Values and Morality. Boston: Allyn and Bacon.
• Kunduroğlu, T. (2010). 4. Sınıf Fen ve Teknoloji Öğretim Programıyla Bütünleştirilmiş Değerler Eğitimi Programının Etkililiği. Yüksek Lisans Tezi. Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Kupchenko, I., & Parsons, J. (1987). Ways of Teaching Values: An Outline of Six Values Approaches. Erişim: Educational Resources Information Center (ERIC) No: 288806. 20-01.2019.
• Kurt, F., Çukurova, F., Kurt, H. B., Dikkaya, S. & Altınpınar, S. (2018). Ortaöğretim Biyoloji 12 Ders Kitabı. Ankara: MEB Yayınları.
• Kuş, Z., Merey, Z. & Karatekin, K. (2013). İlköğretim 4. ve 5. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitaplarında Yer Alan Değerler. Değerler Eğitimi Dergisi, 11(25), 183-214.
• Laçin Şimşek, C. (2004). Fen Bilgisi Öğretim Programı ve Ders Kitaplarına Göre Çevre Eğitiminde Etik ve Estetik Değerler. Değerler Eğitimi Dergisi, 2(7-8), 127-146.
• Lickona, (1991). Educating for character. New York: Bantam Books.
• Loeser, J. (2008). Values, Character, and Moral Education. Research Starters Education (Online Edition). http://eds.b.ebscohost.com/eds/detail adresinden 21-17-2019 tarihinde erişildi.
• Lovat, T. & Toomey, R. (2009). Values Education and Quality Teaching: The Double Helix Effect. Sydney: Springer Science Business Media B. V.
• Mayring, P. (2000). Qualitative Inhaltsanalyse. Grundlagen und Techniken. Weinheim: Deutscher Studien Verlag.
• MEB. (2017). Biyoloji 9-12. sınıflar biyoloji dersi öğretim programı. Ankara.
• MEB. (2018). Biyoloji 9-12. sınıflar biyoloji dersi öğretim programı. Ankara.
• Mızıkacı, F. (2015). Değerler Eğitimi ve Eğitim Programları (Values Education and Curriculum). Eleştirel Pedagoji Dergisi (Journal of Critical Pedagogy) Issue 40.
• Rokeach, Milton. (1973). The Nature of Human Values, The Free Press, New York.
• Ryan, K., Bohlin, K. (1999). Building Character in Schools. California: Jossey-Bass İnc.
• Schwartz, S. H. ve Bilsky, W. (1987). Toward a universal psychological structure of human values. Journal of Personality and Social Psychology, 53, 550- 562.
• Suna, Ö. (2018). Ortaöğretim Biyoloji 9 Ders Kitabı. İstanbul: Netbil Yayınları.
• Talim Terbiye Kurulu Başkanlığı, (2010). İlk ders genelgesi, B.08.0.TTK.0.72.02.00, 08.09.2010.
• TDK, Türk Dil Kurumu. (2018). Büyük Türkçe Sözlük. Erişim: 21-10-2018 http://tdkterim.gov.tr/bts/
• Tezgel, R. (2006). Yeni ilköğretim sosyal bilgiler dersi öğretim programında insan hakları ve değer eğitimi. II. Uygulamalı Etik Kongresi Bildiri Kitabı, 637-645. Ankara: ODTÜ Yayınları.
• Thornberg, R. (2006). Hushing as a moral dilemma in the classroom. Journal of Moral Education, 35 (1), 89–104.
• Tulumcu, F. ve Tulumcu, F. M. (2015). İlköğretim İkinci KademeTürkçe Dersi Programlarında Yer Alan Değerler, Değerler Eğitimi Dergisi, 13(29), 535-560.
• Veugelers, W., & Vedder, P. (2003). Values in teaching. Teachers and Teaching: Theory and Practice, 9, 377-389.
• Yaman, E. (2012). Değerler Eğitimi. Ankara: Akçağ Kitabevi.
• Yaman, H., Taflan, S. & Çolak, S. (2009). İlköğretim i̇kinci kademe Türkçe ders kitaplarında yer alan değerler. Değerler Eğitimi Dergisi, 7(18), 197-120.
• Yazıcı, K. (2006). Değerler Eğitimine Genel Bir Bakış. Türklük Bilimi Araştırmaları, 19, 499-522.
• Yıllar, R. (2016). İlettiği Değerler Açısından İlkokul Türkçe Ders Kitaplarındaki Metinler Üzerinde İncelemeler. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(2), 490-506.
• YÖK (2019a). Biyoloji Öğretmenliği Lisans Programı, https://www.yok.gov.tr/Documents/Kurumsal/egitim_ogretim_dairesi/Yeni-Ogretmen-Yetistirme-Lisans-Programlari/Biyoloji_Ogretmenligi_Lisans_Programi.pdf adresinden 12.11.2019 tarihinde erişildi.
• YÖK (2019b). Fizik Öğretmenliği Lisans Programı, https://www.yok.gov.tr/Documents/Kurumsal/egitim_ogretim_dairesi/Yeni-Ogretmen-Yetistirme-Lisans-Programlari/Fizik_Ogretmenligi_Lisans_Programi.pdf adresinden 12.11.2019 tarihinde erişildi.
• YÖK (2019c). Kimya Öğretmenliği Lisans Programı, https://www.yok.gov.tr/Documents/Kurumsal/egitim_ogretim_dairesi/Yeni-Ogretmen-Yetistirme-Lisans-Programlari/Kimya_Ogretmenligi_Lisans_Programi.pdf adresinden 12.11.2019 tarihinde erişildi.
• Zengin, M. (2017). Bir Uygulama Modeli Olarak Avustralya’daki Okullarda Değerler Eğitimi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10 (52), 866-883.