SOSYAL BİLGİLER DERSİNDE ALTERNATİF BİR MODEL KULLANMAK: HAREZMİ EĞİTİM MODELİ

Year 2023, Volume: 13 Issue: 2, 286 - 325, 10.09.2023

Ahmet Tokmak Ali Yılmaz Mustafa Şeker

https://doi.org/10.19126/suje.1268001

Cited By: 2

Abstract

Araştırmada sosyal bilgiler dersinde Harezmi eğitim modelinin kullanılmasının öğrenciler üzerinde oluşturacağı etki akademik başarı, kalıcı öğrenme, üstbilişsel farkındalık ve öğrenci görüşleri açısından incelenmiştir. Araştırma karma yöntem şeklinde çeşitleme (paralel- yakınsayan) desen ile gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın nicel boyutunda yarı deneysel ön test -son test kontrol gruplu desen kullanılmıştır. Araştırmada nitel boyut durum çalışması ile yürütülmüş, bütüncül tek durum deseni kullanılmıştır. Çalışma grubu toplam 54 ortaokul yedinci sınıf öğrencisinden oluşmaktadır. Nicel boyutta elde edilen veriler akademik başarı testi, üstbilişsel farkındalık ölçeği ile toplanmıştır. Nitel veriler ise öğrenci görüşme formları, uygulama öz değerlendirme formu ve Harezmi öğrenci etkinlik günlüğü ile elde edilmiştir. Nicel verilerin analizinde Mann Whitney U testi, Wilcoxon işaretli sıralar testi ve Friedman testi istatistikleri kullanılmıştır. Nitel veriler ise betimsel analiz ve içerik analizi teknikleri kullanılarak analiz edilmiştir. Analizler sonucunda tablolar oluşturulmuş ve istatistik bilgileri sunulmuş ve bazı öğrenci görüşlerine yer verilmiştir. Çalışma sonunda sosyal bilgiler dersi kapsamında Harezmi eğitim modelinin kullanılmasının öğrencilerin akademik başarı ve üstbilişsel farkındalıklarına olumlu açıdan anlamlı bir etkisinin olduğu belirlenmiştir. Kalıcı öğrenme üzerinde ise Harezmi eğitim modelinin istatistiksel olarak anlamlı bir etkisinin olmadığı tespit edilmiştir. Öğrencilerin Harezmi eğitim modeli ile yürütülen sosyal bilgiler derslerini akılda kalıcı, eğlenceli, şaşırtıcı ve faydalı olarak nitelendirdikleri tespit edilmiştir. Elde edilen sonuçlar doğrultusunda Harezmi eğitim modelinin yaygınlaştırılması ve farklı konular üzerine uygulama çalışmalarının yapılması konusunda önerilerde bulunulmuştur.

Keywords

Sosyal Bilgiler Eğitimi, Harezmi Eğitim Modeli, Alternatif Eğitim, Bilim Teknoloji ve Toplum

Using an Alternative Model in Social Studies Course: Harezmi Education Model

Abstract

The Harezmi education model is a teaching model that was designed to equip students with various types of skills about various subjects or problem situations in an interdisciplinary manner. The research examined the students’ views and the effects of using the Harezmi Education Model for teaching the social studies course on the students in terms of academic achievement, permanent learning, meta-cognitive awareness. The research was carried out using the diversification of (parallel-convergent design) mixed methods. The quantitative dimension of the research was conducted using a quasi-experimental pre-test/post-test control group design. Qualitative research was carried out with case study using a holistic single case design. The study group consists of a total of 54 students studying in the seventh grade of secondary school. Quantitative research data were collected with an Academic Achievement Test and the Junior Meta cognitive Awareness Inventory (Jr.MAI). Qualitative data were collected with student interview forms, self-evaluation forms and Harezmi student activity diaries. Mann Whitney U test, Wilcoxon signed-rank test and Friedman test statistics were used for the analysis of quantitative data. Qualitative data were analyzed using descriptive and content analysis techniques. As a result of the analysis, tables were prepared, and statistical information and some student opinions were presented. It was concluded that using the Harezmi Education Model for the purpose of teaching the social studies course had a significant positive effect on the academic achievement and meta cognitive awareness of the students. However no statistically significant effect of the Harezmi Education Model could be determined on permanent learning. The students described the social studies lessons taught using the Harezmi Education Model as catchy, entertaining, surprising, and useful. In line with the results, suggestions were presented about the dissemination of the Harezmi Education Model and the implementation of the model on different courses.

Keywords

Social Studies Education, Harezmi Education Model, Alternative Education, STEM Education, Science-Technology and Society (STS) Approach

References

• Acar, D., (2018). FeTeMM eğitiminin ilkokul 4. sınıf öğrencilerinin akademik başarı, eleştirel düşünme ve problem çözme becerisi üzerine etkisi [Yayınlanmamış doktora tezi]. Gazi Üniversitesi.
• Akdağ, F.T., (2017). STEM uygulamalarının öğrencilerin akademik başarı, bilimsel süreç ve yaşam becerileri üzerine etkisi [Yayınlanmamış doktora tezi]. Ondokuz Mayıs Üniversitesi.
• Akın, A., Cayvarlı, A., Kölemen, Ö., Akad, İ., Aşanok, D. & Göksal, B., (2019), Sınıf Ortamında Olumsuz Fiziksel Koşulların Öğrenmeye Etkisi, Ortam olay, öğrenmek Kolay. Harezmi Eğitim Şenliği, Bildiri.
• Alan, S. (2017). Problem Genişletme Etkinliklerinin Problem Çözme ve Üstbilişe Etkisi [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Ordu Üniversitesi
• Arslan, A., (2021). Türkçe öğretim programında iş birlikli öğretim yönteminin akademik başarıya, öğrenme motivasyonuna, tutum ve kalıcılığa etkisi [Yayınlanmamış doktora tezi]. Atatürk Üniversitesi.
• Badat, T., Usgu, G., Dinler, E., Bayramlar, K. & Yakut, Y. (2020). Çoktan Seçmeli Sınavlarda Kullanılan Ölçme ve Değerlendirme Sisteminin Uygulanması: Madde Analiz Örneği. Hacettepe University Faculty of Health Sciences Journal, 7 (3), 285-295.
• Baltacı, M. & Akpınar, B. (2011). Web Tabanlı Öğretimin Öğrenenlerin Üstbiliş Farkındalık Düzeyine Etkisi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8 (16) , 319-333 .
• Baysal, Z. N. (2005). Hayat Bilgisi/Sosyal Bilgiler Öğretiminde Probleme Dayalı Öğrenme İçin Problem Durumları Oluşturma. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 3 (4), 471-485.
• Bender, M. T. (2005). John Dewey’nin Eğitime Bakışı Üzerine Yeni Bir Yorum. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 6 (1), 13-19.
• Benli, S.R., (2021). Ortaokul öğrencilerinin üstbilişsel öğrenme stratejileri ile fen öğrenme becerileri arasındaki ilişki [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Adıyaman Üniversitesi.
• Benninga, J. S., Berkowitz, M. W., Kuehn, P. & Smith, K. (2006). Character and academics: What good schools do? Phi Delta Kappan, 87 (6), 448-452. https://doi.org/10.1177/003172170608700610
• Biçer, A., (2019). STEM yaklaşımına dayalı elektrik devre elemanları konusu öğretiminin 5. sınıf özel öğrenme güçlüğü olan öğrencilerin akademik başarılarına ve kalıcılığına etkisi [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Aksaray Üniversitesi.
• Bingöl, P., (2019). Sosyal bilgiler öğretiminde proje tabanlı öğrenmenin ders başarısı ve eleştirel düşünmeye etkisi. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Atatürk Üniversitesi.
• Brown, A. L. (1978). Knowing When, where, and how to remember: A problem of metacognition. In R. Glasser (Ed.), Advances in instructional psychology. Hillsdale, NJ: Lawrence Erbaum.
• Bülbül, Y. & Yılmaz, A. (2019). Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Çevre, Çevre Eğitim ve Çevresel Vatandaşlık Kavramlarına İlişkin Görüşleri. Uluslararası Sosyal Bilimler Eğitimi Dergisi, 5 (2), 165-183.
• Büyüköztürk, Ş. (2011). Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı- İstatistik, Araştırma Deseni, SPSS Uygulamaları ve Yorum (15. Baskı). Pegem Akademi
• Ceylan, Ö., Öğten, M., Tüfekçi, V. & Özsevimli Yurttaş, M. (2020). Öğrencilerin Harezmi eğitim modeline yönelik metaforik algılarının belirlenmesi. Milli Eğitim Dergisi, Cilt: 49, Sayı: 225, 227-251.
• Chen, C. C., & Huang, P. H. (2023). The effects of STEAM-based mobile learning on learning achievement and cognitive load. Interactive Learning Environments, 31(1), 100-116.
• Çakar Özkan, E. & Talu Bümen, N. (2014). Fen ve Teknoloji Dersinde Araştırmaya Dayalı Öğrenmenin Öğrencilerin Erişilerine, Kavram Öğrenmelerine, Üstbiliş Farkındalıklarına ve Fen ve Teknoloji Dersine Yönelik Tutumlarına Etkisi. Ege Eğitim Dergisi, 15 (1), 251-278. https://doi.org/10.12984/eed.57325
• Çakıroğlu, A., (2007) Üstbilişsel strateji kullanımının okuduğunu anlama düzeyi düşük öğrencilerde erişi artırımına etkisi, [Yayınlanmamış doktora tezi]. Gazi Üniversitesi.
• Çeli̇kkaya, T & Kürümlüoğlu, M. (2018). Yenilenen Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programına Yönelik Öğretmen Görüşleri. Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, (11), 104-120
• Çimşir, S., Dünya Polat, R., Çaça, Ş. & Kocaman, H. (2022). İlkokul 3. Sınıf Öğrencilerinin ve Velilerinin Hârezmî Eğitim Modeli’ne İlişkin Görüşlerinin İncelenmesi. Edebiyat Dilbilim Eğitim ve Bilimsel Araştırmalar Dergisi, 1 (1), 131-144.
• Damopolii, I., Lumembang, T., & İlhan, G. O. (2021). Digital Comics in Online Learning During COVID-19: Its Effect on Student Cognitive Learning Outcomes. International Journal of Interactive Mobile Technologies (iJIM), 15 (19), pp. 33–47. https://doi.org/10.3991/ijim.v15i19.23395
• Doğan, N., Özaltan, K.S., Çelebi, K., Hıyamlıoğlu, F.Y. & Karadağ, A., (2019). Türkiye' de pilot uygulama süresinde olan Harezmi eğitim modelinin 5 zemin ışığında okulöncesi dönem çocuklarına etkisi. Harezmi Eğitim Şenliği, İstanbul
• Duman, İ., (2019). Etkinlik temelli öğrenmeye dayalı ters yüz edilmiş sınıf modelinin öğrencilerin akademik başarı ve öğrenme motivasyonlarına etkisi [Yayınlanmamış doktora tezi]. Sakarya Üniversitesi.
• Elfeky, A. I. M., Alharbi, S. M., & Ahmed, E. S. A. H. (2022). The Effect Of Project-Based Learning In Enhancing Creativity And Skills Of Arts Among Kindergarten Student Teachers. Journal of Positive School Psychology, 6(8), 2182-2191.
• Emir, A.Z., (2021). Değerlerin STEM eğitimine entegrasyonu: Değerler temelli STEM eğitiminin ilkokul öğrencilerinin fen bilimleri dersi akademik başarılarına ve STEM tutumlarına etkisi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi.
• Erçetin, E.E., (2021). STEM odaklı matematik öğretiminin öğrencilerin akademik başarılarına, derse yönelik tutumlarına ve STEM mesleklerine olan ilgilerine etkisi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Fırat Üniversitesi.
• Eroğlu, S., (2018). Atom ve periyodik sistem ünitesindeki STEM uygulamalarının akademik başarı, bilimsel Özgünlük ve bilimin doğasına yönelik düşünceler üzerine etkisi [Yayınlanmamış doktora tezi]. Erciyes Üniversitesi.
• Evcimik, S. (2023). Proje Tabanlı Öğrenme Yaklaşımının Sınıf Dışı Uygulamalarına İlişkin Katılımcı Görüşleri. İnönü Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 10 (19), 72-81 https://doi.org/10.29129/inujgse.1232938
• Fan, S. & Ritz, J. (2014). International views of STEM education. PATT-28 Research into Technological and Engineering Literacy Core Connections (ss. 7-14). Orlando: International Technology and Engineering Educators Association
• Gökçe, Y., (2019). Fen bilimleri dersi güneş sistemi ve ötesi ünitesinde STEM uygulamalarının akademik başarıya ve kalıcılığa etkisi [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Bayburt Üniversitesi.
• Güler, K., (2019). 6. sınıf sosyal bilgiler dersinde öğrencilerin üstbilişsel becerilerinin geliştirilmesi: Bir eylem araştırması [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Marmara Üniversitesi.
• Güven, H., (2022). STEM ve STEM temelli robotik etkinliklerinin ortaokul öğrencilerinin problem çözme ve üstbiliş becerilerine etkisi [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Binali Yıldırım Üniversitesi.
• Hişmi, E., (2022). STEM etkinliklerinin ilkokul öğrencilerindeki STEM' e ilişkin tutumlar, akademik başarı, problem çözme ve sosyal becerileri geliştirme süreci açısından incelenmesi [Yayınlanmamış doktora tezi]. Çukurova Üniversitesi.
• Kara, İ. & İnanoğlu, A. (2022). T.C İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük Dersine Yönelik Program Geliştirme Çalışması. S. Paksoy ve H. Çiftçi (Ed.). Sosyal Bilimlerde Seçme Konular- 7 (s.545-559) İKSAD Publishing House.
• Kara, İ., & Özdemir, N. (2020). Hazard Perception and Disaster Information of Turkish Secondary School Students. J. Educ. Black Sea Region, 6(1), 62-78. https://doi.org/10.31578/jebs.v6i1.220
• Karadeniz, H., (2019). STEM uygulamalarının öğrencilerin STEM farkındalıkları üzerine ve "Üçgenler" ünitesindeki başarılarının kalıcılık düzeyine etkisi [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Bayburt Üniversitesi.
• Karakelle, s. & Saraç, S. (2007). Çocuklar İçin Üst Bilişsel Farkındalık Ölçeği (ÜBFÖ-Ç) A ve B Formları: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Türk Psikoloji Yazıları. 10 (20), 87-103.
• Karakelle, s. & Saraç, S. (2010). Üstbiliş Hakkında Bir Gözden Geçirme. Üstbiliş Çalışmaları Mı Yoksa Üstbilişsel Yaklaşım mı? Türk Psikoloji Yazıları. 13 (26), 45-60.
• Kartal Taşoğlu, A. & Bakaç, M. (2023). Probleme Dayalı Öğrenme Yaklaşımının Öğrencilerin Akademik Başarı ve Eleştirel Düşünme Becerilerine Etkisi. Milli Eğitim Dergisi, 52 (238), 855-884. https://doi.org/10.37669/milliegitim.1086365
• Kayan-Fadlelmula, F., Sellami, A., Abdelkader, N., & Umer, S. (2022). A systematic review of STEM education research in the GCC countries: Trends, gaps and barriers. International Journal of STEM Education, 9(1), 1-24.
• Keser, K. Ş., (2008). Proje tabanlı öğrenme yaklaşımının fen bilgisi dersinde başarı, tutum ve kalıcı öğrenmeye etkisi [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Osmangazi Üniversitesi.
• Kıvanç Contuk, T., & Atay, D. (2021). Harezmi Eğitim Modeli ile Öğretmen Meslek Gelişimi. Uluslararası Öğretme, Eğitim ve Öğrenim Konferansı (TEL) Konferans Tutanakları, 1 (1), 30–45.
• Koçoğlu, E. (2018). Türkiye’de pilot uygulama sürecinde olan Harezmi eğitim modelinin alan uzmanlarının görüşleri doğrultusunda analizi. Turkish Studies Educational Sciences, 13 (19), 1187-1200. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.14050
• Koran, N. (2017). Sınıflarda katılım hakkı: okul öncesi öğretmenlerinin çocuk katılımını desteklemeye yönelik anlayışları ve geliştirilmesi. [Yayınlanmamış doktora tezi]. Gazi Üniversitesi.
• Kundakçı, M., (2021). STEM etkinliklerinin fen bilimleri dersinde akademik başarı ve derse yönelik tutuma etkisi: Sistematik inceleme ve meta-analiz çalışması [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Cumhuriyet Üniversitesi.
• Lovat, T., Clement, N., Dally, K., ve Toomey, R. (2011). The impact of values education on school ambience and academic diligence. International Journal of Educational Research. 50(3), 166-170. https://doi.org/10.1016/j.ijer.2011.07.008
• MEB (2016) Zihinden Makineye Bilgisayar Bilimleri ve Disiplinlerarası Eğitim 1. Pilot Uygulama Raporu, İstanbul.
• Miles, M, B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded Sourcebook. (2nd ed). Thousand Oaks, CA: Sage.
• Mystakidis, S., Christopoulos, A., & Pellas, N. (2022). A systematic mapping review of augmented reality applications to support STEM learning in higher education. Education and Information Technologies, 27(2), 1883-1927.
• Olivarez, N. (2012). The Impact of a STEM program on academic achievement of eighth grade students in a south texas middle school. [Doctoral Thesis]. Texas A & M University.
• Öteleş, Ü.U., (2019). Sosyal bilgiler dersinde proje tabanlı öğrenme yönteminin öğrencilerin akademik başarısına, derse karşı tutumuna ve sınıf ortamına ilişkin demokratik tutumuna etkisi. [Yayınlanmamış doktora tezi]. Fırat Üniversitesi.
• Öztürk C., Yaman T. & Kara İ. (2020). Being a Teacher in the Digital Age: Examining Social Studeies Teachers' Experiences. ITEAC' 2020 Congress Book (s. 118-126).
• Öztürk, C. & Kafadar, T. (2020). 2018 Sosyal Bilgiler Öğretim Programının Değerlendirilmesi. Trakya Eğitim Dergisi, 10 (1), 112-126. https://doi.org/10.24315/tred.550508
• Özyıldırım, B., Çakmak E., Yamak E., Selçuk H. & Pamukçu, T. (2019). Günlük Hayatta Karşılaşılan Bazı Problemlerin Altında Yatan Unutkanlık Problemi, Önleyici ve Kolaylaştırıcı Çözümler: Eylem Araştırması. Harezmi Eğitim Şenliği, İstanbul
• Park, S.J. & Yoo, P.K. (2013). The Effects of the learning motive, interst and science process skills using the “Light” unit in science-based STEAM. Elementary Science Education, 32 (3): 225-238.
• Sarıcan, G., (2017). Bütünleşik STEM eğitiminin akademik başarıya, problem çözmeye yönelik yansıtıcı düşünme becerisine ve öğrenmede kalıcılığa etkisi [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Aydın Üniversitesi.
• Seçer, T., (2021) Harezmi eğitim modelini uygulayan öğretmenlerin model hakkındaki görüşlerinin belirlenmesi, [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Marmara Üniversitesi.
• Sperling, R. A., Howard, B. C. Miller, L. A. & Murphy, C. (2002). Measures of children’s knowledge and regulation of cognition. Contemporary Educational Psychology, (27), 51- 79.
• Tokmak, A., Yilmaz, A., & Seker, M. (2022). The Effect of Harezmi Education Model on the Computational Thinking Skills of Secondary School Students. Education Quarterly Reviews, 5 (2), 526-541. https://doi.org/10.31014/aior.1993.05.04.641
• Topal, M., (2020). Oyunlaştırma ile zenginleştirilmiş çevrimiçi öğrenmenin başarı, çevrimiçi bağlılık ve öğrenme motivasyonu üzerindeki etkisi [Yayınlanmamış doktora tezi]. Sakarya Üniversitesi.
• Uçan, R. (2019, Haziran 12). Harezmi Eğitim Modeli kapsamında uygulanan eğitimin öğrencilere sağladığı katkılara ilişkin velilerin görüşleri. [Konferans Bildiri Sunumu]. Harezmi Eğitim Şenliği, İstanbul.
• Uykun, Ö., (2021). Ortaokul öğrencilerinin öğrenme motivasyonunu etkileyen faktörler [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Adnan Menderes Üniversitesi.
• Varlı, B. & Sağır, Ş. U. (2019). Araştırma Sorgulamaya Dayalı Öğretimin Ortaokul Öğrencilerinin Fen Başarısı, Sorgulama Algısı ve Üstbiliş Farkındalığına Etkisi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 39 (2), 703-725. https://doi.org/10.17152/gefad.407417
• Varol, D.G., (2020). Tasarım temelli STEM eğitimi etkinliklerinin 7. sınıf öğrencilerinde akademik başarılara, STEM’e yönelik tutumlara ve STEM meslek ilgisine olan etkisinin belirlenmesi. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Fırat Üniversitesi.
• Wang, L. H., Chen, B., Hwang, G. J., Guan, J. Q., & Wang, Y. Q. (2022). Effects of digital game-based STEM education on students’ learning achievement: a meta-analysis. International Journal of STEM Education, 9(1), 1-13.
• Yavuz, O., Yavuz, Y., Özyürek, H. & Boral, D. (2019). Harezmi Eğitim Modeli’nin Özel Yetenekli Öğrencilerin Yaratıcılık Becerilerine Etkisi. In Congress Proceedıngs (p. 234).
• Yıldız, K. (2019, Haziran 12). Tüketim çılgınlığı konusunda ortaokul düzeyindeki öğrencilere farkındalık kazandırılması, [Konferans Bildiri Sunumu]. Harezmi Eğitim Şenliği, İstanbul
• Zen, Z., & Ariani, F. (2022). Academic achievement: the effect of project-based online learning method and student engagement. Heliyon, 8(11).