Turunçgil Sektörünün Gereksinim Duyduğu Yeni Çeşitlerin Geliştirilmesi

Year 2013, Issue: 2 - Year: 2013 Issue: 2, 127 - 132, 01.07.2013

Turgut Yeşiloğlu Berken Çimen Meral İncesu Bilge Yılmaz Yıldız Aka Kaçar Özhan Şimşek

Abstract

Dünyada turunçgil ihracatında 2.sırada olan Türkiye, turunçgil ihracatının yaklaşık %94’nü tüketici refleksleri henüz tam
gelişmemiş olan Doğu Avrupa pazarlarına (özellikle Rusya, Ukrayna, Romanya, Polonya, Bulgaristan vd.) ve bazı Ortadoğu
ülkelerine (Irak, Suudi Arabistan, İran, vd.) yapmaktadır. Dolayısıyla son yıllarda olduğu gibi, Ülkemizin pazar kayıpları yaşama
riski giderek artmaktadır. Bu çalışmada, riskli pazarlarda tutunabilmek; daha istikrarlı ve iyi bir ithalatçı olan Batı Avrupa
pazarlarına yeniden girmek ve yeni pazarlar bulabilmek için yeni çeşitlerin geliştirilmesi amaçlanmıştır. Mutasyon ıslahı yolu ile
orta-geç yeni mandarin; erkenci ve geççi göbekli portakal; erkenci ve Uçkurutan hastalığına dayanıklı yeni limon çeşitlerinin
geliştirilmesi için Ankara Atom Enerjisi kurumunda Co60 kaynağı kullanılarak akut gamma ışını uygulanan 13 portakal,
mandarin ve limonun aşı kalemleri turunç anacına aşılanarak M1V1 aşaması bitkileri elde edilmiş; daha sonra M1V1’ler
aşılanarak M1V2 aşamasına geçilmiştir. Ayrıca Orta-geç yeni mandarin çeşitlerinin melezleme ıslahı yolu ile geliştirilmesi için
37 melezleme kombinasyonu gerçekleştirilmiş, melez tohumlar ekilmiş ve binlerce melez bitki elde edilmiştir.

Keywords

Turunçgil, çeşit, mutasyon, melezleme

Improving New Varieties For Citrus Sectoral Needs

Abstract

Turkey, which is in the second rate of the world citrus exporters, exports 94% of the total citrus export to East Europe markets (esp. Russian, Ukraine, Romania, Poland, Bulgarian etc.) and some Middle East countries (Iraq, Saudi Arabia, Persia, etc.). The consumer reflexes have not fully expanded in those countries yet. Therefore, the risk of losing export markets is increasing in recent years. This study aims to develop new citrus varieties in order to hold on in the risky export market; re-enter a stable and better importer markets of Western Europe; and find new markets. In order to improve mid-late ripening mandarins; early and late ripening Navel oranges; early ripening and resistant Mal secco resistant lemon varieties by mutation breeding; 13 orange, mandarin and lemon scions were irradiated with Co60 sourced gamma ray in Ankara Atomic Energy Institute. After irradiation buds on scions were grafted to sour orange. After M1V1 scions were re-grafted to obtain M1V2 step. Besides 37 combinations were crossed in order to improve mid-late ripening new mandarin varieties. Seeds obtained from crossing were germinated and the population with hybrids were established

Keywords

Citrus, variety, mutation, cross breeding