تحقيق خبرات و تصور اإلمامة الخطبية لدى طالب ثانوية األئمة و الخطباء األناضول

Yıl 2019, Cilt: 3 Sayı: 1, 103 - 130, 01.12.2019

Vedat Terlemez Yusuf Alpaydın

https://doi.org/10.37344/talim.2020.9

Öz

تهدف هذه الدراسة إلى تحقيق خبرات و تصور اإلمامة الخطبية لدى طالب ثانوية األئمة و الخطباء األناضول.
تم إجراء البحث في نطاق العمل التطوعي مع 02 طالبا, تم أختيارهم من الصفوف العاشر و الحادي عشر و
الثاني عشر من خمسة ثانوية األئمة و الخطباء األناضول التابعة لمديرية التعليم الديني بوزارة التربية و التعليم في منطقة مالتيبة في اسطنبول في العام الدراسي 8102-9102 .تم أستخدام أسلوب البحث النوعي و علم الظواهر
في الدراسة. ضمن نطاق البحث, تم إجراء مراجعة لألدبيات, و تم طرح سبعة أسئلة مفتوحة لعشرون طالبا و تم
إجراؤها باستخدام طريقة مقابلة شبه منظمة. في تحليل البيانات التي تم الحصول عليها نتيجة الدراسة, تم تحديد
رموز بما يتماشى مع االراء المرجعية للطالب, و تم إنشاء المواضيع العامة و الفرعية. و كانت نتيجة البحث كالتالي
: عندما تم تقييم وجهات نظر و أفكار طالب ثانوية األئمة و الخطباء تجاه مدارسهم, لوحظ أن جودة البرامج التعليمية
و جودة البيئات التعليمية و البيئات االجتماعية و الثقافية و الخريجين تلبي توقعات الطالب على مستوى أعلى من
المدارس األخرى. عندما تم تحقيق تصورات الطالب لمدارسهم و مكاسبهم التي تؤثر على هويتهم اإلمامية, لوحظ
أن أدوارهم و مسؤولياتهم االجتماعية, و خصائصهم الشخصية و االجتماعية و تصورهم للدين جاءت في المقدمة
و ساهمت في بناء هويتهم مع الخبرات التي اكتسبوها في هذه المجاالت. في الحاالت األخرى تبين أن الطالب
يواجهون في الغالب سلوكيات التحيز و االستخفاف.

Anahtar Kelimeler

ثانوية األئمة و الخطباء, تصور اإلمامة الخطيبة, هوية اإلمامة الخطيبة, خبرات اإلمامة الخطيبة

Imam Hatip School Student’s Perception And Experience Of Being An Imam Hatip Student

Öz

The purpose of this research is to investigate the imam hatip high school student’s perception
and experience of being an imam hatip student. The research has been carried out among 10th,
11th, and 12th grade students from 5 different anatolian imam hatip high schools in Maltepe,
İstanbul, affiliated to General Directorate of Religious Education (Ministry of Education), based
on voluntariness. In the study, qualitative research design and phenomenology method have been
used. Within the context of the study, literature review has been done, 20 students have been asked
7 open-ended questions and interviewed face to face through semi-structured interview method. In
the analysis of the outcome, codes have been designated in accordance with the students’ reference
opinions and themes/subthemes have been created. The outcome of the study is as follows: When
imam hatip high school students’ perception and thoughts about their school have been evaluated,
it has been seen that, not only the quality of education and training programs applied but also the
socio-cultural environment at school have met the expectations of the students on a higher level
compared to those graduated from other schools. In addition to this, when the students’ perception
of school and the achievements affecting the formation of their imam hatip identities are analysed it
has primarily been found out that social roles and responsibilities, followed by personal and social
characteristics together with piety are the most outstanding features that contributed the formation
of this identity. In some cases, students have reported that they are facing prejudice and insultation
in the relationship with others.

Anahtar Kelimeler

İmam Hatip High Schools, Perception Of Being A Student At Imam Hatip High School, The Identity Of Imam Hatip, Experiences Of Imam Hatip School Students

İmam Hatip Lisesi Öğrencilerinin İmam Hatiplik Algısı ve Deneyimlerinin İncelenmesi

Öz

Bu çalışmada Anadolu imam hatip liselerinde öğrenim gören öğrencilerin imam hatiplilik algısı
ve deneyimlerinin araştırılması amaçlanmıştır. Araştırma, 2018-2019 eğitim öğretim yılında Milli
Eğitim Bakanlığı Din Öğretimi Genel Müdürlüğüne bağlı İstanbul ili Maltepe ilçesinde bulunan 5
Anadolu imam hatip lisesinde öğrenim gören 10, 11 ve 12. sınıf seviyesinden seçilen toplamda 20
öğrenci ile gönüllülük kapsamında yapılmıştır. Çalışmada nitel araştırma deseni ve fenomenoloji
(olgubilim) yöntemi kullanılmıştır. Araştırma kapsamında literatür taraması yapılmış, 20 öğrenciye
7 açık uçlu soru yöneltilmiş ve yüz yüze yarı yapılandırılmış görüşme yöntemi kullanılarak
gerçekleştirilmiştir. Çalışma sonucunda elde edilen verilerin analizinde öğrenci referans görüşleri
doğrultusunda kodlar belirlenmiş, temalar ve alt temalar oluşturulmuştur. Araştırma sonucunda:
İmam hatip lisesi öğrencilerinin okullarına yönelik bakış ve düşünceleri değerlendirildiğinde,
eğitim öğretim programlarının niteliği ile eğitim ortamlarının niteliği, sosyokültürel ortamlar
ve mezunlarının diğer okullara nazaran öğrencilerin beklentilerini daha üst düzeylerde
karşıladığı görülmüştür. Öğrencilerin okullarını algılama durumları ile imam hatiplilik kimliklerine
etki eden kazanımlarına bakıldığında ise, öncelikli olarak toplumsal rol ve sorumlulukları, kişisel
ve sosyal özellikler ile dindarlık algılarının öne çıktığı ve bu konularda edindikleri deneyimlerle
kimliklerine katkı sağladıkları görülmüştür. Bunun dışındaki durumlarda öğrencilerin daha çok ön
yargı ve devamında küçümsenme davranışlarıyla karşılaştıkları ortaya çıkmıştır.

Anahtar Kelimeler

İmam hatip liseleri, İmam hatiplilik algısı, İmam hatiplilik kimliği, İmam hatiplilik deneyimleri

Kaynakça

• Akşit, B. ve Coşkun, M. K. (2004). Türkiye’nin Modernleşmesi Bağlamında İmam- Hatip Okulları, Pdf, (Erişim tarihi: 04.03.2019).
• Arı, A. (2002). Tevhid-i Tedrisat ve Laik Eğitim. G.Ü. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22 (2), 181– 192.
• Arvasi, S. A. (1983). Türk-İslam Ülküsü III. Ocak Yayınları, Ankara 1983. İstanbul: DEM. Yayınları.
• Aşlamacı, İ. (2014). Pakistan Medreseleri’ne Bir Model Olarak İmam Hatip Okulları. İstanbul: DEM. Yayınları.
• ...(2017). Paydaşlarına Göre İmam-Hatip Ortaokullarında Din Eğitimi. İstanbul: DEM. Yayınları.
• Aydemir, M. A. (2016) Türkiye’de İmam Hatipli Olmak, Bir Kimliğin Algılanışı ve İnşası Üzerine Genel Değerlendirme. UDAKB Sempozyumu Bildiri Kitabı içinde (s. 357-368). Bosna Hersek, TİMAV.
• Ayhan, H. (1999). Türkiye’de Din Eğitimi. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları.
• Berkes, N. (2012). Türkiye’de Çağdaşlaşma. İstanbul: Yapı Kredi Yay.
• Bilgin, N. (2001). İnsan İlişkileri ve Kimlik. İstanbul: 2. Basım, Sistem Yayıncılık.
• Bilgiseven, K. A. (1982). Genel Sosyoloji: Kavramlar-Nazariyeler Bünye (Türkiye’de Sosyal Tabakalaşma) Değişme Ve Sosyal Gelişme. İstanbul: Divan Yayınları
• Bozan, İ. (2007). Devlet ile Toplum Arasında Demokratikleşme – Bir Okul: İmam Hatip Liseleri, Bir Kurum: Diyanet İşleri Başkanlığı. İstanbul: TESEV Yayınları
• Brubaker, R.ve Frederick, Cr. (2000). İmam Hatip Liseleri: Efsaneler ve Gerçekler, İstanbul: TESEV Yayınları.
• Budak, S. (2005). Psikoloji Sözlüğü. 3. Basım, Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
• Creswell, J. W. (2013). Nitel Araştırma Yöntemleri. Mesut Bütün ve Selçuk Beşir Demir. (Çev.). Ankara: Siyasal
• Cüceloğlu, D. (1992). İnsan ve Davranışı. (3. Baskı). İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Çuhadaroğlu Ç. F, Canat S, Kılıç E ve ark. (2004). Ergen ve Ruhsal Sorunları: Durum Saptama Çalışması. Ankara: TUBİTAK Matbaası.
• Dinçer, N. (1998). 1913’den Günümüze İmam Hatip Okulları. İstanbul: Şule.
• Ergün, M. (2005). Medreseler ve İmam Hatip Liseleri, Ülkemizde Laik Eğitim Sisteminde Sosyal Bilim Olarak Sosyal-Bilim Kurultayı İçinde. Malatya: İnönü Matbaası.
• Erikson, E. H. (1968). Identity Youth and Crisi. W. Norton & Company Inc, New York.
• Ertan, H. (2016). Stratejik Algı Yönetimi: Telekomünikasyon Sektöründe Müşteri Deneyim Yönetimi Aracılığıyla Stratejik Algı Yönetimi Üzerine Bir Araştırma (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Bahçeşehir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Fındley, Carter V. (2012). Modern Türkiye Tarihi. 2. Basım, İstanbul: Timaş Yayınları.
• Goldenberg, S. (1987). Thinking Sociologically. California.
• Gordon, C. (1968). Self-Conceptions: Configurations on Content in The Self in Social Interaction. (Ed.) C. Gordon ve K. Gergen, Willey and Sons Publ, New York.
• Gökaçtı, M. A. (2005). Türkiye’de Din Eğitimi ve İmam Hatipliler. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Göle, N. (2011). İslamın Yeni Kamusal Yüzleri. İkinci Basım, İstanbul: Metis Yayınları.
• Hökelekli, H. (2002). Gençlik, Din ve Değerler Psikolojisi. Ankara Okulu Yay. Ankara,
• Kolukısa, Ş. (2015). Eğitim-Öğretim ve Bilim Araştırma Dergisi. Ankara
• Kotler, P. (2000). Kotler ve Pazarlama. İstanbul: Sistem Yayınları
• Köknel, Ö. (1986). İnsanı Anlamak. 1. Basım, İstanbul: Altın Kitaplar Yayınevi.
• ...(2015). Sosyal Medyada İmam Hatipli Temsilleri: Kollektif Bir Kimlik Söylemindeki Sosyal-
• Bilişsel İzdüşümler. Düzenleyen DEM. vd. Recep Kaymakcan vd. 100. Yılında İmam Hatip Liseleri, Uluslararası Sempozyumu. İstanbul: DEM.
• Marcia, James (1966). Development and Validation of Ego Identity Status. Journal of Personality and Social Psychology. 3(5), ss. 551-558.
• Merriam, B. S. (2013). Nitel Araştırma Desen ve Uygulama İçin Bir Rehber. Sabahattin Turan (Çev.). Ankara: Nobel Yay.
• Miller, M. ve BONNİE, (J.1993). The Human Web: Reflections on the State of Pastoral Theology. The Christian Century. v. 110, Apr. 7.
• ... (1998). Türkiye’de Din Eğitimi Ve Öğretim. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, C.7, S. 7.
• ...(2011). Osmanlıdan Günümüze Türkiye’de Din Eğitimi. İstanbul: Düşünce Kitabevi.
• Özarslan. M. Z. (2014). Kitleleri Harekete Geçirme Aracı Olarak Sosyal Algı Yönetimi (Basılmamış Yüksek Lisan Tezi). İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Özcan, F. (2012). Tüm Tartışmaların Odağı Okul: 4+4+4 İmam Hatip, Din Öğretiminde Toplumsal Uzlaşma, İstanbul: Toplumsal Yayıncılık.
• Peek, L. (2005). Becoming Muslim: The Development of a Religious Identity. Sociology of Religion. 66 (3), ss. 215-242.
• Soylu, Ö. (2013). Türkiye’de Din Eğitimi Ve İmam Hatip Liseleri (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kahramanmaraş.
• Toolan, D. (1992). The Male Agony. Commonweal. v. 119, Nov. 20.
• Türkdoğan, O. (1993). Türkiye’de Etnik Gruplar. Türk Dünyası Tarih Dergisi, s.78, Haziran.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2008). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. (6. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık
• Yörükoğlu, A. (1989). Gençlik Çağı: Ruh Sağlığı ve Sorunları. 6. Basım. İstanbul: Özgür Yayın Dağıtım.