Klasik Türk Edebiyatı Roman Kapaklarında Başlık ile Görsel İmge Arasındaki İlişki (Gösterge Çözümlemesi)

Year 2025, Volume: 4 Issue: 2, 193 - 210, 29.11.2025

Nezihe Kara

Abstract

Diğer sosyal bilim alanlarında olduğu gibi edebiyatta da imgenin belirgin ve belirleyici bir işlevi vardır. İşlevsel bir gösterge olan görsel imge roman kapaklarında görülebilen ilk dikkat çekici işarettir. Yazınsal tür olarak romanın kapağını oluşturan dilsel ve görsel imgeleri doğru okumak gerekir. Bu çalışmada Türk edebiyatına ait klasik roman kapaklarında başlık ile görsel imge arasındaki ilişki dilbilim ve göstergebilim bağlamında incelenecektir. Bir imge çözümlemesi olarak çalışmanın temel amacı, öncelikle çalışmanın birinci aşamasında klasik Türk romanları itina ile seçilecek ve örnek teşkil eden bu emsal roman kapakları değer ve işlevleri bakımından farklı sınıflara ayrılacaktır. Daha sonra, ikinci aşamada klasik Türk romanları arasında belirginlik ve çeşitlilik ilkeleri gözetilerek başlık ve resimler, gösterge ve imge açısından anlamları çözümlenerek analitik olarak yorumlanmaya çalışılacaktır. Çalışmanın bir diğer amacı da roman kapaklarındaki başlık ile resimler arasındaki ilişkinin tutarlı ya da uyumlu olup olmadığına bakmaktır. Böylece edebî imgenin tam olarak ne ifade ettiğini sorgulayarak -iletişim bağlamında- hem romanın içeriği açısından hem de okurların nazarındaki etkisi ve gücü ortaya konulacaktır. Sonuç olarak, “tamlayan-tamlanan” ilişkisi bağlamında başlık ile görsel imgenin roman ile bütünleşik olarak (en az romanın içeriği kadar) önemli göstergesel ve göndergesel değer ve işleve sahip olduğu somut roman kapağı örnekleri üzerinden gözlemlenmiştir. Araştırmanın kuramsal ve yöntemsel çerçevesine gelince, daha ziyade Barthes (1979), Eco (1988) ile Joly (2011) ve Wirth (2013) gibi Fransız Dilbilim - Göstergebilim ilişkili kuram ve yöntemlerinden yararlanılacaktır.

Keywords

Başlık , Görsel İmge , Göstergebilim , Klasik Roman Kapakları , Türk Edebiyatı

The Relationship Between Title and Visual Image in Novel Covers of Classical Turkish Literature (Semiotic Analysis)

Abstract

As in other social science fields, the image has an evident and decisive function in literature. As a functional indicator, the visual image is the first striking sign that can be seen on novel covers. As a literary genre, it is necessary to read the linguistic and visual images that make up the covers of novels correctly. In this article, the relationship between title and visual image on the covers of classical novels of Turkish Literature will be analyzed in the context of linguistics and semiotics. As an image analysis, the main purpose of the study is to carefully select classical Turkish novels in the first stage of the study, and these exemplary precedent novel covers will be divided into different classes in terms of their value and functions. Then, in the second stage, by observing the principles of clarity and diversity among the classical Turkish novels, titles and pictures will be analytically interpreted by analyzing their meanings in terms of sign and image. Another aim of the study is to analyze whether the relationship between titles and pictures on novel covers is consistent or coherent. Thus, by questioning what exactly the literary image expresses in the context of communication, both in terms of the content of the novel and its effect and power in the eyes of the readers will be revealed. As a result, in the context of “complement-completed” relationship, it has been observed through concrete novel cover examples that the title and visual image have important semiotic and referential values and functions integrated with the novel (at least as much as the content). As for the theoretical and methodological framework of the research, the theories and methods of French Linguistics and Semiotics such as Barthes (1979), Eco (1988) and Joly (2011) and Wirth (2013) will be utilized.

Keywords

Classical Novel Covers , Semiotics , Title , Turkish Literature , Visual image

References

• Bally, Ch. (1972). Cours de linguistique générale. Paris: Éditions Payot.
• Barthes, R. (1979). Göstergebilim ilkeleri (Çev. B. Vardar). Multilingual.
• Benveniste, E. (1967). Problèmes de linguistique générale. Paris: Éditions Gallimard.
• Benveniste, E. (1995). Genel dilbilim sorunları (Çev. E. Öztokat). Yapı Kredi Yayınları.
• Chomsky, N. (2011). Dil ve zihin (Çev. A. Kocaman) (3. bs.). Bilgesu Yayınları.
• Chomsky, N. (2011). Le langage et la pensée (Çev. L.-J. Calvet). Coll. Petite Bibliothèque Payot. Payot.
• Culioli, A. (1990). Pour une linguistique de l’énonciation (Tome 1). Ophrys.
• Dupriez, B. (2003). Gradus: Les procédés littéraires. Coll. Poche. Hachette.
• Eco, U. (1988). Le signe, histoire et analyse d’un concept. Éditions Labor.
• Greimas, A. J. (1976). Maupassant – La sémiotique du texte: Exercices et pratiques. Seuil.
• İmer, K., Kocaman, A. & Sumru, Ö. (2013). Dilbilim sözlüğü. Boğaziçi Üniversitesi Yayınları.
• Jakobson, R. (1963). Essais de linguistique générale (Çev. N. Ruwet). Éditions de Minuit.
• Joly, M. (2011). L’image et les signes. Armand Colin.
• Joly, M. (2015). Introduction à l’analyse de l’image. Armand Colin.
• Maingueneau, D. (1994). L’énonciation en linguistique française. Hachette.
• Peirce, Ch. S. (1978). Écrits sur le signe. Les Éditions du Seuil.
• Saussure, F. (1985). Genel dilbilim dersleri (Çev. B. Vardar). Birey–Toplum Yayınları.
• Saussure, F. (1991). Cours de linguistique générale (Coll. Grande Bibliothèque Payot; 1. bs. 1915). Éditions Payot.
• Vardar, B. (2002). Açıklamalı dilbilim terimleri sözlüğü. Multilingual.
• Wirth, J. (2013). Qu’est-ce qu’une image? Éditions Librairie Droz S.A.