Hititçe Çivi Yazılı Metinler Işığında Tanrı Akni

Year 2025, Volume: 4 Issue: 2, 184 - 192, 29.11.2025

Gözde Demirci Karaoğlu

Abstract

Bu çalışma, Hitit çivi yazılı kehanet ve ritüel metinlerinde adı geçen Tanrı Akni’nin temsil biçimlerini ve dini bağlam içindeki işlevini incelemeyi amaçlamaktadır. Hititler’in çok tanrılı inanç sisteminde nadiren anılan bu tanrının, mevcut yazılı belgelerde çoğunlukla ölüm, yıkım ve felaket gibi olumsuz kavramlarla ilişkilendirildiği görülmektedir. Akni, bazı metinlerde doğrudan “yeme, tüketme, yok etme” fiilleriyle anılarak, toplumun uğradığı kriz anlarında bir tehdit unsuru olarak betimlenmektedir. Bununla birlikte, bazı ritüel metinlerde onun adına sunular yapıldığı, kendisine hitap edildiği ve bu şekilde felaketlerin önlenmeye çalışıldığı da görülmektedir. Bu durum, Akni’nin yalnızca bir yıkım sembolü değil, aynı zamanda ritüel aracılığıyla etkisi denetim altına alınmaya çalışılan bir tanrısal figür olduğunu göstermektedir.
Araştırmada yöntem olarak, Hititçe orijinal metinlerin transliterasyonları yerine, güvenilir filolojik yorumlara ve ikincil kaynaklardaki çevirilere dayanan betimsel analiz yaklaşımı benimsenmiştir. Çalışma, yalnızca kehanet ve ritüel metinleriyle sınırlı tutulmuştur. Literatürde Akni’nin Mezopotamya’daki yeraltı tanrısı Nergal ya da Hint-Aryan geleneğindeki ateş tanrısı Agni ile ilişkisi sıklıkla tartışılmış olsa da çalışmanın amacı doğrultusunda Akni’nin Hitit inancı içindeki bağlamsal ve işlevsel temsiline odaklanılmıştır.

Keywords

Akni , Hititçe , Kehanet , Ritüel , Tanrı

God Akni in The Light of Hittite Cuneiform Texts

Abstract

This study aims to examine the forms of representation and the function within the religious context of the god Akni, who is mentioned in Hittite cuneiform oracle and ritual texts. In the polytheistic belief system of the Hittites, this god, who is rarely mentioned, appears to be mostly associated with negative concepts such as death, destruction, and disaster in the existing written documents. Akni is referred to in some texts directly with the verbs "to eat, to consume, to destroy," and is depicted as a threat during times of crisis faced by society. However, it is also seen in some ritual texts that offerings were made to him, he was addressed directly, and in this way, attempts were made to prevent disasters. This situation shows that Akni was not only a symbol of destruction but also a divine figure whose influence was attempted to be brought under control through ritual.
As a method, a descriptive analysis approach based on reliable philological interpretations and translations in secondary sources was adopted instead of the transliterations of the original Hittite texts. The study is limited solely to oracle and ritual texts. Although in the literature Akni's relationship with the Mesopotamian underworld god Nergal or the fire god Agni in the Indo-Aryan tradition is frequently discussed, in line with the aim of the study, focus has been placed on Akni’s contextual and functional representation within Hittite belief.

Keywords

Akni , God , Hittite , Omen , Ritual

References

• Álvarez, J. & Núñez, P. (2016). The terrible mouth of Agni: A comparison between a ritual formula in Hittite and Vedic. İçinde W. Meid (Ed.), Studia Linguistica in Honorem Johannis Tischler Septuagenarii Dedicata (ss. 1–5). Anatolica et Indogermanica.
• Bozgun, Ş. (2021). Hititlerde ateş kültü ve Tanrı dPahhur. Colloquium Anatolicum, 20, 51–81.
• Cesur, S. Ç. (2017). Hitit büyü ritüelleri üzerine bir değerlendirme. Tarih Okulu Dergisi, 32, 777–813.
• Dardano, P. (2013). Lingua omerica e fraseologia anatolica: Vecchie questioni e nuove prospettive. İçinde Le lingue del Mediterraneo antico (ss. 124–150). Carocci Editore.
• Dardano, P. (2016). Heth. pe/iškattalla- “geber” oder “lieferer”? İçinde S. Erkut & Ö. S. Gavaz (Ed.), Ahmet Ünal Armağanı (ss. 105–122). Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
• Dardano, P. (2017). Homeric and Hittite phraseology compared: Introducing the soliloquy in the Homeric and Near Eastern epic. İçinde F. Logozzo vd. (Ed.), Ancient Greek Linguistics (ss. 791–809). Berlin–Boston.
• Gessel, B. H. L. van. (1998). Onomasticon of the Hittite Pantheon (Cilt 1–2, HdO I/33). Leiden–New York–Köln.
• Hoffner, H. A. (1967). An English–Hittite Glossary. Revue Hittite et Asianique, Paris.
• Hronzý, F. (1921). Un dieu hittite Ak/g niš. Revue d’Assyriologie et d’Archéologie Orientale, 18(1), 34–36.
• Johannes, F. & Kammenhuber, A. (1975). Hethitisches Wörterbuch. Carl Winter Universitätsverlag.
• Kitazumi, T. (2020). Drei indo-arische Personnennamen und der Gott Akni in CTH 13. İçinde M. Fritz vd. (Ed.), Festschrift für Michael Meier-Brügger zum 70. Geburtstag (ss. 90–98). Beech Stave Press.
• Kloekhorst, A. (2008). Etymological Dictionary of the Hittite Inherited Lexicon. BRILL.
• Laroche, E. (1946). Recherches sur les noms des dieux hittites. Revue Hittite et Asianique, 46.
• Oettinger, N. (2016). Altindisch Agní-, “Feuergott” und hethitisch dAgni/dAkni-. İçinde A. M. Byred vd. (Ed.), Studies in Honor of Jared S. Klein on the Occasion of His Seventieth Birthday (ss. 228–235). Beech Stave Press.
• Otten, H. & Mayrhofer, M. (1965). Der Gott Akni in den hethitischen Texten und seine indoarische Herkunft. Orientalistische Literaturzeitung, 60(11–12), 545–552.
• Petrosyan, A. (2018). Aryan traces in the onomastics of Hayaşa. Iran & the Caucasus, 22(2), 177–180. BRILL.
• Riemschneider, K. K. (1970). Babylonische Geburtsomina in hethitischer Übersetzung (StBoT 9). Otto Harrassowitz.
• Riemschneider, K. K. (2004). Die Akkadischen und Hethitischen Omentexte aus Boğazköy (DBH 12). Verlag der TU Dresden.
• Tischler, J. (2001). Hethitisches Handwörterbuch. Wolfgang Meid (Ed.). Innsbruck.
• Torri, G. & Barsacchi, F. (2018). Hethitische Texte in Transkription KBo 13 (DBH 51). Harrassowitz Verlag.
• Ünal, A. (1996). The Hittite Ritual of Ḫantitaššu from the City of Ḫurma Against Troublesome Years. Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Ünal, A. (2007). Hititçe Çok Dilli El Sözlüğü (Cilt I: A–M). Verlag Dr. Kovač.
• Ünal, A. (2016). Hititçe–Türkçe Büyük Sözlük. Bilgin Kültür Sanat Yayınları.
• Yiğit, T. (2005). Hurrilere ilişkin Hititçe çivi yazılı belgelerdeki ilk kayıtlar. Tarih Araştırmaları Dergisi, 24(38), 55–69.