DÜNYA TİCARET ÖRGÜTÜ TARIM ANLAŞMASI ÇERÇEVESİNDE İLERİ TARIM MÜZAKERELERİNDEKİ GELİŞMELER VE TÜRKİYE TARIMI ÜZERİNE ETKİLERİ

Year 2014, Volume: 20 Issue: 1 ve 2, 29 - 39, 01.06.2014

Burhan Özalp M Necat Ören

Abstract

Bu çalışmanın amacı, DTÖ Tarım Anlaşması’nın kapsamını ve İleri Tarım Müzakerelerindeki gelişmeleri ortaya koymak ve müzakereler sonucu pazara giriş, ihracat sübvansiyonları ve iç destekler olmak üzere üç temel konuda alınan son kararların Türkiye tarımına olası etkilerini yine aynı açılardan değerlendirmektir. Tarım Anlaşması ile pazara giriş, ihracat sübvansiyonları ve iç destekler konularında yeni düzenlemeler yapılmıştır. Tarım Anlaşması kapsamında Türkiye yükümlülüklerini büyük ölçüde yerine getirmiş ve ilave bir yükümlülüğü bulunmamaktadır. GÜ’ler ile GOÜ’ler arasında yaşanan sorunlar nedeniyle İleri Tarım Müzakereleri genel olarak tıkanmış olmakla birlikte, DTÖ üyeleri Bali Konferansında müzakereleri canlandırmaya çalışmıştır. Müzakerelerin başarılı bir şekilde sonuçlanmasının büyük ölçüde GOÜ’lerin taleplerinin karşılanmasına bağlı olduğu söylenebilir. Türkiye, İleri Tarım Müzakerelerinde pazara giriş konusuna ağırlık vermiştir. Müzakerelerdeki gelişmelerin Türkiye tarımına etkisi özellikle pazara giriş konusunda olması beklendiği için, tarife indirimlerinden olumsuz etkilenecek ürünlerin hassas ve özel ürün kapsamına dahil edilmesi yönünde çaba gösterilmesinde yarar görülmektedir. Türkiye’nin iç destekler konusunda “de minimis” sınırını aşmadığından dolayı herhangi bir yükümlülüğü olmamasına karşın, GÜ’lerin iç desteklerini önemli miktarda azaltmaları Türkiye’ye uluslararası rekabette fırsatlar yaratabilir. GÜ’lerin ihracat sübvansiyonlarını kaldırmaları, Türkiye’nin ithalatçı olduğu ürünlerde kısa dönemde ithalat giderlerini artıracağı, uzun dönemde ise bu durumun yurtiçi üretimi olumlu etkileyeceği söylenebilir. Gelişmeler dünya tarım ticaretinin DTÖ öncülüğünde serbestleşmesi yönündedir. Bu nedenle, Türkiye’nin İleri Tarım Müzakerelerinde AB’ye bağlı bir pozisyon yerine DTÖ gerçeğini görerek pazara girişte ayrıcalık elde etmeye çalışması, GÜ’lerin iç desteklerini azaltmaları ve ihracat sübvansiyonlarını kaldırmaları konusunda ısrarcı olması gerektiği söylenebilir

Keywords

DTÖ, Tarım Anlaşması, İleri Tarım Müzakereleri, Türkiye

DEVELOPMENTS IN FURTHER NEGOTIATIONS ON AGRICULTURE IN FRAMEWORK OF WORLD TRADE ORGANİZATİON AGREEMENT ON AGRICULTURE AND EFFETCS ON AGRICULTURE OF TURKEY

Abstract

The aim of this study is to introduce the scope of WTO Agreement on Agriculture and developments in further negotiations on agriculture and to evaluate possible effects on agriculture of Turkey in terms of recent decisions taken in three main issues (market access, export subsidies, domestic supports). WTO Agreement on Agricultural brings some new regulations on market access, export subsidies and domestic supports. Turkey has fulfilled her obligations substantially and there are no additional obligations for Turkey. Because of issues arisen between developed and developing countries, agriculture negotiations had been choked. However some members of WTO tried to revive negotiations in Bali Conference. It can be said that successful conclusion of negotiations depends on meeting the demands of developing countries. Turkey has concentrated her efforts on market access. There are some products that would be adversely affected from tariff reductions. Turkey would better strive towards incorporating them into sensitive and special products category. Since Turkey has not exceeding “de minimis” limit, there is not any obligation about domestic supports but substantial decreases of domestic supports provided by developed countries can create opportunities for Turkey in international competition. It can be said that outlays of Turkey’s import products would increase in the short run and this would favorably affect domestic production of Turkey in the long run, if developed countries abolish export subsidies. There is a trend towards liberalization in world agricultural trade under the leadership of WTO. It was concluded that Turkey should try to acquire privileges on market access and insist on that developed countries should decrease domestic supports and abolish export subsidies, recognizing WTO reality instead of having a position tied to EU

Keywords

WTO, Agreement on Agriculture, Further Negotiation on Agriculture, Turkey

References

• ACAR, M., 2006. DTÖ ve AB Işığında Türk Tarımının Geleceği, Orion Yayınevi, Ankara, 278 s.
• AGGARWAL, R., 2005. Dynamics of Agriculture Negotiations in the World Trade Organization, Journal of World Trade 39(4): 741-761,
• İlişkiler-1Dairesi, 17 s.
• ARAN, B., 2013. Dünya Ticaret Örgütü Bali Konferansına İlişkin Beklentiler ve Türkiye, www.tepav.org.tr (Erişim Tarihi: 05.12.2013)
• AY, A., YAPAR, S. 2005. Dünya Ticaret Örgütü Tarım Anlaşması ve Türkiye Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Sayı 13, s. 57-80 .
• BARACUHY, B., 2011. Rising Powers, Reforming Challenges: Negotiating Agriculture in the WTO Doha Round from a Brazilian Perspective, 17 p. http://www.polis.cam.ac.uk/crp/research/workingpapers/ pdf/CRP_Working_Paper_1_Braz_Baracuhy_Rising_Po wers_Reforming_Challenges.pdf (Erişim Tarihi: 19.02.2013)
• BROWN, R., S., 2008. So Near and Yet So Far in Geneva, p. 59-63.http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/j.1468- 0270.2009.01869.x/pdf (Erişim Tarihi: 11.06.2013)
• BÜMKO, 2013. Merkezi Yönetim Bütçe Dengesi 2000-2013, http://www.bumko.gov.tr/TR,164/merkezi-yonetim- butce-dengesi-donusum-tablosu--2000-201-.html (Erişim Tarihi: 27.09.2013)
• BÜYÜKERŞEN, A., 2008. Dünya Ticaret Örgütü Anlaşmasının Sonuçları ve Türkiye Örneği. 198 s. www.yok.gov.tr (Erişim Tarihi: 23.07.2013)
• CLAPP, J., 2006. Developing Countries and the WTO Agriculture Negotiations, 30 p. http://dspace.cigilibrary.org/jspui/bitstream/123456789/1 0217/1/Developing%20Countries%20and%20the%20W TO%20Agriculture%20Negotiations.pdf?1 (Erişim Tarihi: 24.07.2013)
• ÇAKMAK, E., AKDER, H., 2005. 21. DTÖ ve AB’deki Gelişmeler Işığında 21. Yüzyılda Türkiye Tarımı, TUSİAD, Yayın No. TÜSİAD-T/2005-06/397, 175 s. http://www.tusiad.org.tr/__rsc/shared/file/tarim.pdf (Erişim Tarihi: 20.06.2013)
• ÇAKMAK, E. 2006. Hong Kong’da Ne Oldu? Tarımda Türkiye’nin Pozisyonu Ne?, 11s. http://www.iif.com.tr/index.php/iif/article/view/iif.2006. 240.5580/4505 (Erişim Tarihi: 22.08.2013)
• ÇEŞTEPE, H., 2006. Dünya Ticaret Örgütü’nün Son Dönemlerdeki Uygulamalarının Türkiye’ye Etkileri, Selçuk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 6(12), s. 155- 179
• DAĞDEMİR, E., 2009. Küresel Düzenlemeler ve Avrupa Birliği Politikaları Çerçevesinde Dünya Tarım Ürünleri Ticareti ve Gelişmekte Olan Ülkeler, Beta, İstanbul, 139 s.
• GÜN, S., KILIÇ, M., GİRAY, F., H., 2006. Hong Kong VI. Bakanlar Konferansı Sonuçlarının Türk Tarımına Olası Etkileri, s. 108-116, http://www.agri.ankara.edu.tr/economy/1189_12052402 96.pdf (Erişim Tarihi: 18.05.2013)
• FAO, 2013, http://www.fao.org, (Erişim Tarihi: 09.06.2013)
• FERGUSON, I., F., 2008. World Trade Organization Negotiations: The Doha Development Agenda, 26 p. http://www.dtic.mil/cgibin/GetTRDoc?Location=U2&do c=GetTRDoc.pdf&AD=ADA486294, (Erişim Tarihi: 12.06.2013)
• ICTSD, 2013. http://www.ictsd.org/ (Erişim Tarihi: 17.06.2013)
• IŞIN, F., 1998. Uluslararası Ticaretin Serbestleştirilmesi, Korumacılık Kavramı ve Tarım, Tarım Ekonomisi Derneği Dergisi, 1998-3, s. 38-48
• IŞIN, F., 2005. DTÖ Tarım Anlaşması, İleri Tarım Müzakereleri ve Türk Tarımı, s. 7-22, http://www.tarekoder.org/wp- content/uploads/2011/12/Calistay2004.pdf (Erişim Tarihi: 07.06.2013)
• İMİR, M., 2008. DTÖ Tarım Müzakereleri, Türkiye’nin Tutumu ve Müzakere Sonuçlarının Türk Tarımına Olası Etkilerinin Nitel Bir Değerlendirmesi, Dünya Ticaret Örgütü Doha Turu Çok Taraflı Ticaret Müzakereleri ve Türkiye (Editörler: M. Sait AKMAN, Şahin YAMAN). Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı (TEPAV), 436s. http://www.tepav.org.tr/tr/yayin/s/151 (Erişim Tarihi: 15.02.2013)
• KIYMAZ, T., 2008. Dünya Tarım Piyasalarında Serbestleşmenin Türk Tarımına Fiyat ve Gelir Yönünden Yansıması,http://ekutup.dpt.gov.tr/tarim/kiymazt/politika .pdf (Erişim Tarihi: 19.08.2013)
• OECD, 2011. Türkiye’de Tarımsal Politika Reformlarının Değerlendirilmesi, 128 s.
• OECD, 2013. Producer and Consumer Support Estimates database, http://www.oecd.org/tad/agricultural- policies/producerandconsumersupportestimatesdatabase. htm (Erişim Tarihi: 09.10.2013)
• OLHAN, E., 2012. Türkiye’de Son 10 Yılda Tarımsal Destekler, s. 45-49 ., http://www.zmo.org.tr/resimler/ekler/5f352e642cb16f6_ ek.pdf?dergi=139 (Erişim Tarihi: 23.09.2013)
• ONGUN, T., 1996. GATT Nedir?, Tarım Haftası 96 Sempozymu, TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası, T.C. Ziraat Bankası Kültür Yayınları No: 30, s. 11-21
• ŞAHİNÖZ, A., 1996. GATT ve Tarım, Tarım Haftası 96 Sempozymu, TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası, T.C. Ziraat Bankası Kültür Yayınları No: 30, s. 29-51, http://www.zmo.org.tr/resimler/ekler/39bcb80c9b3d167_ ek.pdf (Erişim Tarihi: 04.12.2013)
• ŞAHİNÖZ, A., ÇAĞATAY, S., TEOMAN, Ö., 2007. Türkiye’de Tarımsal Destekleme Politika Aracı Olarak Fark Ödeme Sisteminin Uygulanabilirliğinin Tartışılması ve Sistemin İktisadi Bir Analizi, Tarımsal Ekonomi Araştırma Enstitüsü, Ankara, Yayın No: 155 ISBN 978– 975–407–226–6, 76 s. http://www.tepge.gov.tr/Dosyalar/Yayinlar/66f06631707 34ef5bca05355afa6e361.pdf (Erişim Tarihi: 20.06.2013)
• T.C. Ekonomi Bakanlığı, 2013. Ekonomi Bakanı Çağlayan:"Bali Paketi ile dünya ticaretinin önündeki engellerin kaldırılmasında önemli yol alındı" http://www.ekonomi.gov.tr/index.cfm?sayfa=bakanlikofi si, (Erişim Tarihi: 11.12.2013)
• TUİK, 2013. Bitkisel Üretim İstatistikleri, Çeşitli Yıllar, http://www.tuik.gov.tr/ (Erişim Tarihi: 09-10.07.2013)
• UĞUR, A., E., 2013. Bitkisel Yağ Sanayicileri Derneği 36. Olağan Genel Kurul Toplantısı, http://www.bysd.org.tr/RaporGoster.aspx?ID=435 (Erişim Tarihi: 06.09.2013)
• USDA, 2013. Cotton: World Markets and Trade, http://usda01.library.cornell.edu/usda/fas/cotton- market//2010s/2013/cotton-market-08-12-2013.pdf (Erişim Tarihi: 28.08.2013)
• WILKONSON, R., 2006. The WTO in Hong Kong: What it Really Means for the Doha Development Agenda, New Political Economy, Vol. 11, No. 2, June 2006, 291-304 s.
• WTO, 2001. WTO Negotations on Agriculture Proposal by Turkey, G/AG/NG/W/106 5 February 2001, www.wto.org, (Erişim Tarihi:19.06.2013)
• WTO, 2013/a., Days 3, 4 and 5: Round-the-clock consultations produce “BaliPackage”, http://www.wto.org/english/news_e/news13_e/mc9sum_ 07dec13_e.htm (Erişim Tarihi: 11.12.2013)
• WTO, 2013/b. World Tariff Profiles (2006,2008,2009,2010,2011,2012),http://www.wto.org/e nglish/res_e/reser_e/tariff_profiles_e.htm (Erişim Tarihi: 02.07.2013)
• WTO, 2013/c. US Notifications on domestic subsides, EU Notifications on domestic subsides, www.wto.org, (Erişim Tarihi: 01.10.2013)
• YILMAZ, Ş., E., 2010. Dış Ticaret Kuramlarının Evrimi, Efil Yayınevi, Ankara, 312 s.
• Sorumlu Yazar: Burhan ÖZALP [e-mail]
• Geliş Tarihi : 18/2/2014
• Kabul Tarihi : 23/12/2014