Cumhuriyet Döneminde Türkiye’nin Afganistan’a Verdiği Askeri, Sağlık ve Eğitim Alanındaki Destekler

Year 2023, Issue: 12, 289 - 302, 01.02.2023

Fahri Yetim

Abstract

Türk-Afgan ilişkilerinin oldukça eskilere dayanan bir geçmişi vardır. Türk tarihinin Orta Asya’dan başlayan macerasında Ön Asya güzergâhı üzerinde bulunan Afganistan, tarih boyunca yoğun siyasi, askeri ve ekonomik gelişmelere sahne olmuştur. Tarihi ipek yolu döneminden modern dönemlere uzanan çizgide iki ülke, Asya ile Batı dünyası arasındaki gelişmelerde Türkiye ve Afganistan çoğu zaman kilit konumunda bulunmuştur. İki ülke arasındaki ilişkilerin, özellikle Türklerin İslâmiyeti kabulünden Osmanlı Devleti’nin sonlarına kadar uzanan devirlere dayanan zengin bir tarihsel arka planı vardır. Bu potansiyele dayanan ilişkilerdeki yoğunluk, Türk Milli Mücadelesi ve sonrasında kurulan Türkiye Cumhuriyeti döneminde de artarak devam etmiştir. Nitekim Afganistan, Milli Mücadele döneminde Türkiye’yi en erken tanıyan ülkelerden biri olmuştur. Modern dönemler içinde sömürgecilik ve Soğuk Savaş dönemlerinde Büyük Güçlerin hegemonya kurma alanı içinde yer alan Afganistan, uzun zaman büyük siyasi istikrarsızlıklar, ekonomik ve sosyal sorunlar yaşamıştır. Bu süreçte Afganistan’ın en büyük destekçilerinden biri Türkiye olmuştur. Türkiye, kuruluşundan itibaren Afganistan’a eğitim, kültür, sağlık ve diğer alanlarda sürekli destek sağlayarak bu ülkenin istikrarına ve modernleşmesine katkıda bulunmuştur. Başbakanlık Cumhuriyet Arşivinde bulunan çok sayıda belge bunun örneklerine işaret etektedir.
Bu çalışmada iki ülke arasında geliştirilen ilişkiler çerçevesinde Türkiye’nin Afganistan’a sözü edilen alanlarda verdiği desteğin bir değerlendirilmesi yapılacaktır.

Keywords

Türkiye, Afganistan, Milli Mücadele, Destek

MILITARY, HEALTH AND EDUCATION SUPPORT OF TURKEY TO AFGHANISTAN IN THE REPUBLIC PERIOD

Abstract

Turkish-Afghan relations have a long history. Afghanistan, on the route of Asia Minor in the adventure of Turkish history starting from Central Asia, has witnessed intense political, military and economic developments throughout history. Turkey and Afghanistan have often been essential in the effects between the two countries, Asia and the Western world, on the line stretching from the historical silk road to modern times. The relations between the two countries have a rich historical background, dating back to the periods, especially from the acceptance of Islam by the Turks to the end of the Ottoman Empire. The intensity of the relations based on this potential continued to increase during the Turkish National Struggle and the Republic of Turkey established after it. As a matter of fact, Afghanistan was one of the countries that recognized Turkey as the earliest during the National Struggle. Afghanistan, which was in the hegemony area of the Great Powers during the colonialism and Cold War periods in modern times, has experienced great political instability, and economic and social problems for a long time. In this process, one of the biggest supporters of Afghanistan has been Turkey. Since its establishment, Turkey has contributed to Afghanistan's stability and modernization by providing continuous support in education, culture, health and other fields. Numerous documents in the Prime Ministry Republic Archive point to examples of this.
In this study, an evaluation of Turkey's support to Afghanistan in the mentioned areas will be made within the framework of the relations developed between the two countries

Keywords

Türkiye, Afghanistan, National Struggle, Support

References

• CÖHÇE, Salim, “Atatürk Döneminde Türk-Afgan Münasebetleri”, Afganistan Üzerine Araştırmalar, (Yay. Haz. Ali Ahmetbeyoğlu), İstanbul 2002
• KORKMAZ, Özlem, “Afganistan’a Türk Yardımı (1920-1960)”, Afganistan Üzerine Araştırmalar, (Yay. Haz. Ali Ahmetbeyoğlu), İstanbul 2002.
• Geçmişten Günümüze Türk-Afgan İlişkileri, Ankara 2009.
• SARAY, Mehmet, Rus İşgali Devrinde Osmanlı Devleti ile Türkistan Hanlıkları Arasındaki Münasebetler (1775-1875), Ankara 1994.
• SARIHAN, Zeki Sarıhan, Kurtuluş Savaşımız’da Türk-Afgan İlişkileri, İstanbul 2002.
• SOYSAL, İsmail, Türkiye’nin Siyasal Andlaşmaları,C.1 (1920-1945), Ankara 1983.
• ŞİMŞİR, Bilal N., Atatürk ve Afganistan, Ankara 2002.