Converted Ladies who Have Translated the Qur'an

Year 2023, Volume: 8 Issue: 3, 1327 - 1351, 30.09.2023

Hidayet Aydar

https://doi.org/10.30622/tarr.1333889

Abstract

The Quran-based work of women has been a topic of discussion since the time of the Prophet Muhammad. Exegesis (Tafsir) studies, which we can initiate with Hz. Aisha, have continued with new ladies working in this field since the last quarter of the 20th century. Today, there is a significant increase in the number of women interpreting the Quran. As for women translating the Quran, we witness a lady translating the Quran in the mid-19th century. Starting from the mid-20th century, just like the number of women engaged in exegesis, the number of women translating the Quran has also increased. Today, there are a considerable number of women in various countries involved in translating the Quran. This study focuses on women who have converted to Islam and their translations. These women, whom Allah has guided, come from various nations, including Russian, American, British, Hungarian, and others. Their encounters with the Quran vary, and each has a unique conversion story. Previously published work has examined Quran translations by women who were born into Muslim families and grew up in Islamic environments. Here, we will focus on women who were not Muslim before but later embraced Islam and their translations. There are also women who have translated the Quran without converting to Islam. Combining the translations of women who converted with those of non-Muslim women in a single study would exceed the scope of this article, so we plan to examine the Quran translations by non-Muslim women in a separate work. In this study, we provide brief information about the lives and translations of converted Muslim women whom we can identify as Quran translators. We also discuss their translation methods. Furthermore, we discuss the sources of their translations, the impact they have had on their communities and the broader Muslim public, and the reactions they have generated. While we do not delve into the content of their translations and specific examples in detail (as it would expand the article's size), we provide a few examples. We also touch upon the motivations that led these women to translate the Quran. Some of the converted women translated the Quran individually, while others did so collectively. This study also highlights this aspect and attempts to determine the contributions of these women in these translations. While some of the converted women translated the entire Quran, others preferred to translate specific sections, chapters, or even selected verses. Here, we only focus on those who translated the entire Quran. The ordering in this study is chronological based on the dates the translations were made.

Keywords

Tafsir, Qur, Qur, Female Qur, Features of Translations

Kur’an’ı Tercüme Etmiş Olan Mühtedi Hanımlar

Abstract

Kadınların Kur’an eksenli çalışmaları Hz. Peygamber döneminden itibaren söz konusudur. Hz. Aişe ile başlatabileceğimiz tefsir çalışmaları yirminci yüzyılın son çeyreğinden itibaren bu alanda çalışma yapan yeni hanımlarla devam etmiştir. Günümüzde Kur’an’ı tefsir eden hanımların sayısında önemli bir artış söz konusudur. Kur’an tercümesi yapan hanımlara gelince, ondokuzuncu asrın ortalarında bir hanımın Kur’an’ı tercüme ettiğine şahit oluyoruz. Yirminci yüzyılın ortalarından itibaren –tefsir yapan hanımların sayısı gibi- Kur’an’ı tercüme eden hanımların sayısı da artmıştır. Bugün muhtelif ülkelerde Kur’an’ı tercüme faaliyeti içinde bulunan sayıları dikkat çekecek kadar çok hanım bulunmaktadır. Çalışmada bu hanımlardan ihtida ederek Müslüman olanlar ve yapmış oldukları tercümeler üzerinde durulmaktadır. Allah’ın hidayet nasip ettiği bu kadınlar muhtelif milletlere mensupturlar. Aralarında Rus, Amerikalı, İngiliz, Macar veya başka ülkelerden olanlar vardır. Bunların Kur’an’la tanışmaları farklı farklı olduğu gibi her birinin ihtida hikayesi de kendine özgüdür. Daha önce yayımlanan bir çalışmada Müslüman bir ailede doğup İslâmî bir çevre içinde büyüyen hanımların yapmış olduğu Kur’an tercümeleri işlenmiş idi. Burada ondan farklı olarak daha önce Müslüman değilken sonra İslam’la şereflenen hanımlar ve onların tercümeleri ele alınmaktadır. Kur’an’ı tercüme ettiği halde Müslüman olmayan hanımlar da vardır. İhtida etmiş hanımlar ile gayrimüslim hanımların yapmış oldukları Kur’an tercümelerine tek bir çalışmada yer vermek, makalenin sınırlarını aşacağından gayrimüslim hanımların Kur’an tercümelerini başka bir çalışmada incelemek düşüncesindeyiz. Burada yalnızca Kur’an’ı tercüme ettiğini tespit edebildiğimiz mühtedi Müslüman hanımların hayatları ve tercümeleri hakkında kısa bazı bilgiler verilmekte; tercüme yöntemlerine işaret edilmektedir. Ayrıca tercümelerinin kaynakları, çevrelerinde ve genel olarak Müslüman kamuoyunda meydana getirdikleri etkiler; bunlara dair oluşan tepkiler de beyan edilmektedir. Tercümelerinin muhtevası ve yaptıkları çevirilere dair örnekler üzerinde –makalenin hacmini büyüteceğinden- yoğunlaşılmamaktadır. Bununla birlikte bazı tercümelerden birkaç örnek verilmektedir. Bu hanımları Kur’an tercüme etmeye sürükleyen saiklere de değinilmektedir. Kur’an’ı tercüme eden mühtedi hanımların bir kısmı bunu tek başına yapmışken, bazıları da ortaklaşa yapmışlardır. Çalışmada bu noktaya da dikkat çekilmekte ve hanımların bu tercümelerdeki payları tespit edilmeye çalışılmaktadır. Mühtedi hanımlardan bazıları Kur’an’ın tamamını çevirirken bir kısmı da Kur’an’ın bazı cüzlerini, bazı surelerini, hatta seçilmiş bazı ayetlerini tercüme etmeyi tercih etmişlerdir. Burada sadece Kur’an’ın tamamını tercüme etmiş olanlar üzerinde durulmaktadır. Çalışmada sıralama, tercümelerin yapıldığı tarihe göre kronolojik olarak verilmektedir.

Keywords

Tefsir, Kur’an, Kur’an Tercümeleri, Hanım Kur’an Mütercimleri, Tercümelerin Özellikleri

References

• A Universal Message Interpreted from the Holy Qur’an. (2020, Ağustos 19). Amazon.Com.
• Ahmadiyya na Suécia. (t.y.). Stringfixer.com. https://stringfixer.com/pt/Ahmadiyya_in_Sweden Ahmadiyya Translations of the Qur’an. (t.y.). Wikipedia. https://201708010.azurewebsites.net/index.php?q=oKipp7eAc2SWr3HmtNTZ4JzJqsRgwuHce-fP2bV-rdmkpLzDr-LMzru5p9upnpbktNTR1sDY19K1sbLOcqrXmaA
• Ahmed, H. S. E. (2017). Pragmatic Dimensions of Select English Translations of The Holy Quran [Doktora Tezi]. Aligarh Muslim University.
• Ali, A. Y. (t.y.). The Meaning of the Holy Qur’an Paperback – September 5, 2008. Amazon. https://www.amazon.com/Meaning-Holy-Quran-Abdullah-Yusuf/dp/0915957329
• Atamov, M. (2013). Rus Di̇li̇nde Yayınlanan Kur’ân-ı Keri̇m Çevi̇ri̇leri̇ni̇ni̇n Çevi̇ri̇bi̇li̇m Açısından İncelenmesi̇ (Başarılı Bir Rusça Kur’an Çevirisinin Oluşturulmasına Katkı) [Doktora Tezi]. Ankara Üniversitesi.
• Aydar, H. (2015). Hanım Müfessirler (1. bs). Ensar Neşriyat.
• Aydar, H. (2022a). Dünya Dillerindeki Kur’ân Tercümeleri Üzerine Istatistiksel Bir Değerlendirme. Tafsir Dergisi, 2(1), 15-84.
• Aydar, H. (2022b). Kur’an-ı Kerim’i Tercüme Eden Bir Cariye: Fatma Zaida (v. 1861’den Sonra) ve “L’Alkoran Le Livre Par Excellence” Adlı Eseri. FSM İlmî Araştırmalar İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi, 20, 291-330.
• Aydar, H. (2022c). Kur’an’ı Tercüme Etmiş Olan Müslüman Hanımlar. Dicle İlahiyat Dergisi, 25(2), 280-322.
• Aydar, H., & Atalay, M. (2014). Female Scholars of Quranic Exegesis In the History of Islam. Bülent Ecevit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 1(2), 1-34.
• Ayta, A. b. es-Seyyid. (1423). Havle tercemeti maânî’l-Kur’âni’l-Kerîm ile’l-luğati’r-Rûsiyye. İçinde Nedvetu Tercemeti Maânî’l-Kur’âni’l-Kerîm Takvîmun li’l-Mâdî, ve Tahtîtun li’l-Mustakbal (1. bs, s. 19). Mucammau’l-Melik Fehd li Tibâati’l-Mushafi’ş- Şerîf.
• Azîz, T. R. (2018). Mülâhezât havle ba’di’t-tercemât er-Rusiyye li’l-Kur’âni’l-Kerîm. alnoor.se. http://www.alnoor.se/article.asp?id=332682
• Bakhtiar, L. (1999). Hz. Muhammed’in Ashabı (N. Şentürk, Çev.; 1. bs). İnsan Yayınları.
• Bakhtiar, L. (2002). Bir Melek Olmak: Amerikalı Sufi Kadınlar (O. Düz, Çev.; 1. bs). Gelenek Yayıncılık.
• Bakhtiar, L. (2007). Sufi-Tasavvufi Arayışın Dışavurumu (M. Temelli, Çev.). İz Yayınları.
• Bakhtiar, L. (2009a). The Sublime Quran English Translation Revised Edition (6. bs). Kazi Publications.
• Bakhtiar, L. (2009b). The Sublime Quran Original Arabic and English Translation. Kazi Publications.
• Bayraktutan, O., & Demirkol, N. (2018). Türki̇ye’deki̇ Bazı Kadınların Tefsi̇r Çalışmaları. Içinde Uluslararası İslam ve Kadın Çalıştayı 9 Haziran 2018 Iğdır Üniversitesi İlahiyat Fakültesi (1. bs, s. : 593-605). Iğdır Üniversitesi.
• Bulut, F. (t.y.-a). Kur’an’ın Kadınca Yorumu. Radikal.com.tr. http://www.radikal.com.tr/ek_haber.php?ek=ktp&haberno=6490
• Bulut, F. (t.y.-b). Kur’an’ın Kadınca Yorumu. Radikal.com.tr. http://www.radikal.com.tr/ek_haber.php?ek=ktp&haberno=6490
• Davary, B. (2016). REVIEW ESSAY The Study Quran: A New Translation and Commentary. Edited by Seyyed Hossein Nasr. New York: Harper One, 2015. Lx + 1, 988 pages. $ 59.99. Horizons, 43, 397-401.
• Derîd, M. A. A. (2016). Hareketu’t-tercemti’r-Rusiyye li maânî’l-Kur’âni’l-Kerîm (1. bs). Merkezu’t-Tefsîr li’d-dirâsât el-Kur’âniyye.
• Dursun, S. (2016, Ocak 4). İslam’ın Macar Hali. Gerçek Hayat. http://www.gercekhayat.com.tr/aktuel/islamin-macar-hali/
• Ebû Lihye, N. (2020). İrân…ve’l-Kur’ân Cuhûdu’l-İrâniyyîn fî hidmeti’l-Kur’âni’l-Kerîm ve ulûmihi kable’s-sevre ve ba’dehâ (1. bs). Dâru’l-Envâr li’n-neşr ve’t-tevzî’.
• Editor. (2014, Aralık 31). Dreaming My Way to Islam. Muslim American. https://muslimamerican.com/dreaming-way-islam/
• Eggen, N. S. (2019). On the Preiphery Translations of the Qur’ân in Sweden, Denmark and Norway. Içinde S. Hanna, H. Farahaty, & A.-W. Khalifa (Ed.), Routledge Handbook of Arabic Translations (1. bs, ss. 65-80). Routledge.
• Ethem, M. (2016). Rusça Kur’an Çevi̇ri̇leri̇ni̇n Tanıtımı ve Çevi̇ri̇bi̇li̇m Açısından İncelenmesi̇ -I (Arapçadan Rusçaya Yapılan Kur’an Çevi̇ri̇leri̇). Akademi̇k Bakış Dergi̇si̇, 57, 264-279.
• Eva-Maria El-Shabassy. (2020, Temmuz 17). everybodywiki.com. https://de.everybodywiki.com/Eva-Maria_El-Shabassy
• Eva-Maria El-Shabassy (75), ZMD’de uzun yıllara dayanan bağlılık ve aktif bağlılık için bir ödül aldı. (2021). islam.de. https://islam.de/33347
• Fatima Grimm. (t.y.). Wikipedia. Geliş tarihi 03 Temmuz 2023, gönderen https://en.wikipedia.org/wiki/Fatima_Grimm
• Gökkır, N. (2016). Kitabiyat/Book Reviews The Study Quran: A New Translation and Commentary, Seyyed Hossein Nasr v.dğr., New York: HarperCollins Publishers, 2015, 1988 sayfa. İslâm Araştırmaları Dergisi, 36, 179-182.
• Halima Krausen. (2022, Mart 17). Wikipedia. https://de.wikipedia.org/wiki/Halima_Krausen
• Haroun, Y. (2022). When women and men collaborate to translate the Qur’an: An ‘interactive’ approach”. Paralléles, 34(1), 180-192.
• Hasan, A. F. (2013). Târîhu tercemti’l-Kur’âni’l-Kerîm ile’l-luğati’r-Rûsiyye. Mecelletu’l-elsin li’t-terceme, 11, 105-110.
• Hassen, R. (2011). English Translation of the Quran by Women: The Challenges of ‘Gender Balance’ in and Through Language. MonTI. Monografías de Traducción e Interpretación, 3, 211-230.
• Hassen, R. (2012). English Translations of the Quran by Women: Different or Derived? [Doktora Tezi]. University of Warwick.
• Hassen, R. (2018). From a Slave to a Translator: Conflicts and Mediation in Fatma-Zaïda’s Translation of the Quran. Içinde D. Roig-Sanz & R. Meylaerts (Ed.), Literary Translation and Cultural Mediators in “Peripheral” Cultures (ss. 211-234). Springer International Publishing. https://doi.org/10.1007/978-3-319-78114-3_8
• Hassen, R., & Şerban, A. (2018). Translation of Religious Writings. Içinde C. Sin-Wai (Ed.), An Encyclopedia of Practical Translation and Interpteting (1. bs, C. 1, ss. 325-350). The Chinese University of Hong Kong.
• Humeyd, A. A. (2007). Min cuhûdi’l-mer’ati fî tefsîri’l-Kur’âni’l-Kerîm fi’l-asri’l-hadîs. Mecelletu kulliyyeti’ş-şerîa ve’d-dirâsât el-İslâmiyye, 25, 165-232.
• In the Name of God, the Merciful, the Compassionate. (t.y.). The Sublime Quran. Geliş tarihi 11 Haziran 2022, gönderen https://www.sublimequran.org/
• Interview with Laleh Bakhtiar on The First English Translation of the Qur’an by an American Woman. (2007). The American Muslim (TAM). http://www.theamericanmuslim.org/tam.php/features/articles/interview_with_laleh_bakhtiar_on_the_first_english_translation_of_the_quran/
• İsrafilova, F. (2015). Rusça Kur’an Çevi̇ri̇leri̇ne Karşılaştırmalı Bi̇r Bakış [Doktora Tezi]. Erciyes Üniversitesi.
• İttihâd, S. (2019, Eylül 3). El-Alime er-Rûsiyye İmân Valiria Porohova: El-İslâm.. Selam. Sahîfetu’l-İttihâd. https://www.alittihad.ae/article/51574/2019/العالمة-الروسية-إيمان-فاليريا-بوروخوفا:-الإسلام-سلام
• Jacobsen, B. A., Larsson, G., & Sorgenfrei, S. (2015). The Ahmadiyya Mission to the Nordic Countries. Içinde J. L. Rewis & I. B. Tollefsen (Ed.), Handbook of Nordic New Religions (ss. 359-373). Brill.
• Karl Wolff. (t.y.). Wikipedi. Geliş tarihi 03 Temmuz 2023, gönderen https://tr.wikipedia.org/wiki/Karl_Wolff
• Kazzâz, M. A. A. H. (2014). Hareketu’l-istişrâk er-Rûsi ve tercemetu maânî elfâzi’l-Kur’âni’l-Kerîm. Dirâsât İstişrâkiyye, 1, 231-282.
• Khan, S. (2023, Mayıs 19). Qur’an Translation Of The Week #157: Feminist? Qur’anist? Perennialist? Aḥmadi? Or Sufi Mystic? Harmonizing The Multiple Identities Of Laleh Bakhtiar In Her Translation Of The Sublime Quran. GloQur The Global Qur’an. https://gloqur.de/quran-translation-of-the-week-156-from-glorieuze-to-heilige-the-distribution-of-dutch-quran-translations/
• Khan, S. A., Jahantab, Z., Nazir, N., & Siddiq, A. (2021). Women Contributions in Translating Islamic Books: A Criticaltextual Translational Analysis. Palarch’s Journal Of Archaeology Of Egypt/Egyptology, 18(8), 5004-5018. Khatib, A. (2018). Lost in Translation: The Ideological Effects of the Translator and the Interpreter on the Qur’ānic Text. Aligrah Journal of Quraniq Studies, 1(1), 1-21.
• Kubo, C. (2017). Interview with Sheikha Halima Krausen ″Women do the real work!″. Qantara.de. https://en.qantara.de/content/interview-with-sheikha-halima-krausen-women-do-the-real-work Kuran çevirilerinin listesi. (t.y.). Stringfixer. Geliş tarihi 16 Haziran 2022, gönderen http://stringfixer.com/tr/Gerrans,_S
• Kur’ân ve Kânûnu’l-Muhammediyyîn: Târîhu tercemeti’l-Kur’âni ile’l-luğati’r-Rûsiyye. (t.y.). İslam-Russia. Geliş tarihi 11 Haziran 2022, gönderen https://islam-russia.com/kultura/alqran-aw-qanwn-almhmdyyn-tarykh-trjmat-alqran-aly-allght-alrwsyt/
• Külünk, S. Ü. (2022). The uncharted experience of women translators of the Qur’an in Turkey. Paralléles, 34(1), 141-151.
• Laleh Bakhtiar. (2022). Içinde Wikipedia. https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Laleh_Bakhtiar&oldid=1081603769
• Lamya Kaddor. (2023, Mart 17). Wikipedia. https://en.wikipedia.org/wiki/Lamya_Kaddor Lamya Kaddor, Rabeya Müller: Der Koran. Für Kinder und Eltern. (t.y.). Socialnet. Geliş tarihi 05 Temmuz 2023, gönderen https://www.socialnet.de/rezensionen/6115.php
• Lawrence, B. B. (2016). The Study Quran: A New Translation and Commentary. Hartford Seminary The Muslim World, 1-2, 1-5.
• Linda ilham Barto. (2020). Everybodywiki. https://en.everybodywiki.com/Linda_iLham_Barto
• Long, L. (2011). Women translators of Sacred Texts—Female vocies in translation. Içinde O. Palusci (Ed.), Traduttrici Female Vocies across Languages (1. bs, ss. 47-58). Tangram Edizioni Scienfiche.
• Mahmûd, H. M. (2021). Ebrezu cuhûdi’n-nisâi fî tefsîri’l-Kur’âni’l-Kerîm munzu’l-karni’r-râbi’ aşer el-hicrî (1. bs). Karimeknes79 nâşirûn.
• Mehrizi, M. (2006). Cinsiyet ve terceme-i Kur’an-ı Kerim. Beyyinât, 49-50, 33-41.
• Memoirs of a Hillbilly Muslim. (2011, Haziran 15). Amazon.Com. Mistik dışavurumun ’ne’si, ’niçin’i, ’nasıl’ı. (2007, Haziran 6). [Text]. Yeni Şafak; Yeni Şafak. https://www.yenisafak.com/hayat/mistik-disavurumun-nesi-nicini-nasili-53872
• Nassimi, D. M. (2008). A thematic comparative review of some English translations of the Qur’an [Doktora Tezi]. University of Birmingham.
• Nederlandse vertalingen van de Koran: Een bibliografisch overzicht - latere Nederlandse vertalingen. (t.y.). Webspace. Geliş tarihi 16 Haziran 2022, gönderen https://webspace.science.uu.nl/~gent0113/islam/koran_vertalingen_2.htm
• Orunbekov, Ş. (2017). Ыйык Куранды Орус Тилине Которгон Эң Алгачкы Мусулман Аял: Иман Валерия Порохова (Iyık Kur’andı Orus tilinekotorgon en algaçkı musulman ayal: İman Valeriya Prohova). Uluslararası Türk Lehçe Araştırmaları Dergisi (Türklad), 1(2), 120-127. https://doi.org/10.30563/turklad.356611
• Palanci̇, M. (2017). İngilizce Kur’an Çevirilerinde Eşdeğerlilik Sorunu: M.A.S. Abdel Haleem ve Tarik Khalidi Örneği [Yüksek Lisans Tezi]. Ankara Üniversitesi.
• Parray, T. A. (2018). ‘K. A. Nizami Centre for Quranic Studies’ and 21st Century Quranic Studies in English. Aligarh Journal Of Quranic Studies, 1(1), 99-109.
• Pink, J. (2020). Qur’an Translation Of The Week #29: The Qur’an For Children And Adults By Lamya Kaddor And Rabeya Müller. GloQur The Global Qur’an. https://gloqur.de/quran-translation-of-the-week-29-the-quran-for-children-and-adults-by-lamya-kaddor-and-rabeya-muller/
• Pink, J. (2021, Şubat 15). Mary statt Maryam? GloQur The Global Qur’an. https://gloqur.de/wp-content/uploads/2021/02/FAZ_Pink_Koranuebersetzungen_2021.pdf
• Rabeya Müller. (2022, Aralık 30). Wikipedia. https://de.wikipedia.org/wiki/Rabeya_M%C3%BCller
• Sadiqa, Q. (2018). Den Heliga Qur’anen Arabisk Text Med Svensk Översättning. Islam International Publications Ltd.
• Saipova, S. (2006). İgnatiy Yulianoviç Kuraçkovskiy ve İman Valeriya Porohova’nın Rusça Kur’an Tercümeleri [Yüksek Lisans Tezi]. Ankara Üniversitesi.
• Sancaktar, A. (2007). “İslam” kelimesini mealden çıkardı! (World). Uluslararası Kur’an Haber Ajansı; iqna.ir. https://iqna.ir/tr/news/1533578
• Schäfers, V. B. (2014). Islamunterricht an deutschen Schulen Der Streit um das Kopftuch bei Lehrerinnen. deutschlandfunk. https://www.deutschlandfunk.de/islamunterricht-an-deutschen-schulen-der-streit-um-das-100.html
• Shabab, O. A. S. (2017). Linguistic Interpretation: The interpretive frame first person domain. King Fahd National Library Cataloging-in-Publication Data.
• Shabab, O. S. (1423). The Evolution of Translation Culture: Translating the Holy Quran into French. Journal of King Saud University Languages and Translation, 15, 21-48.
• Shovkhalov, İ. (2006). Kur’an-ı Kerim’in Rusça Tercümeleri (Mana Doğruluk Bakımından Değerlendirilmesi) [Yüksek Lisans Tezi]. Ankara Üniversitesi.
• Svanberg, I. (1999). The Nordic Countries. Içinde D. Westerlund & I. Svanberg (Ed.), Islam Outside the Arap World (1. bs, ss. 379-401). Routledge.
• Şerban, A., & Hassen, R. (2022). Introduction: Women translators of religious texts. Paralléles, 34(1), 3-9. Tercemetu maâni’l-Kur’ân ile’r-Rûsiyye – Mevkiu makâlâti’l-İslâmweb. (2016). Islamweb. https://www.islamweb.net/ar/article/37906/%D8%AA%D8%B1%D8%AC%D9%85%D8%A9-%D9%85%D8%B9%D8%A7%D9%86%D9%8A-%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86-%D8%A5%D9%84%D9%89-%D8%A7%D9%84%D8%B1%D9%88%D8%B3%D9%8A%D8%A9
• Tercemetu maânî’l-Kur’âni’l-Kerîm ile’r-Rûsiyye... Rihletu’s-siâb ve’l-ikâbât ve eseruhâ fi’t-târîhi’s-sakâfe er-Rûsiyye. (2019). Rusiya bi’l-Arabiyye. https://russiarab.com/archives/17352/
• The First English Translation of the Quran (Koran) by an American Woman How does this translation of the Sublime Quran by Laleh Bakhtiar, Ph. D., differ from other English translations? (t.y.-a). islam matters now. http://www.islammattersnow.com/islammattersnow.com/DR._LALEH_BAKHTIAR.html
• The First English Translation of the Quran (Koran) by an American Woman How does this translation of the Sublime Quran by Laleh Bakhtiar, Ph. D., differ from other English translations? (t.y.-b). islam matters now. http://www.islammattersnow.com/islammattersnow.com/DR._LALEH_BAKHTIAR.html
• The History of Ahmadiyya in Sweden. (t.y.). Ahmadiyya Factcheckblog. https://ahmadiyyafactcheckblog.com/2021/09/19/the-history-of-ahmadiyya-in-sweden/
• The Sublime Quran Pocket Size (Laleh Bakhtiar). (2009). Islamicbookstore.Com. https://www.islamicbookstore.com/b10880.html
• Umm Muhammad, E. A., Bantley, A. J., & Kennedy, M. J. (1997). The Qur’an Arabic Text with Corresponding English Meaning (1. bs). Abulqasim Publishing.
• Verse in Koran on beating wife gets a new translation. (2007, Mart 25). The New York Times. https://www.nytimes.com/2007/03/25/world/americas/25iht-koran.4.5017346.html
• Von Denffer, A. (2007). History of the Translation of the Meanings of the Qur’an in Germany up to the Year 2000 A Bibliographic Survey. Mecelletu’l-buhûs ve’d-dirâsâti’l-Kur’âniyye, 3, 5-62.
• Yakubovych, M. (2020). Qur’an Translation Of The Week #02: Koran Perevod Smyslov. GloQur The Global Qur’an. https://gloqur.de/quran-translation-of-the-week-02-koran-perevod-smyslov/
• Zaida, F. (1861). L’Alkoran! Le Livre par excellence Traduction textuelle de l’arabe (1. bs). Imprimerie dela Societe typographique Franco-Portugaise.
• Zaidan, A., & Zaidan, D. (ts.). Mokhtaser Sahih el-Bukhari Text and Translation (1. bs, C. 1). Islamic Inc. Publishing and Distribution.
• Zavadski, K. (2017, Mart 26). ‘This Is Going to Hurt’ Is the Best New TV Show of the Summer. The Daily Beast. https://www.thedailybeast.com/this-is-going-to-hurt-is-the-best-new-tv-show-of-the-summer
• Zeyûb, A. A. (2020). Cuhûdu’l-mer’ati’l-muâsire fî tefsîri’l-Kur’âni’l-Kerîm. Dirâsât ulûmu’ş-şerîa ve’l-kânûn, 47(2), 97-115.