Saïd Boutagine, çağdaş Cezayir edebiyat sahnesinin en önde gelen yaratıcı seslerinden biridir. Yazıları, onları incelenmeye ve analiz edilmeye değer bir edebi fenomen haline getiren benzersiz bir özgüllükle karakterize edilir. Bu nedenle, geleneksel biçimleri aşan ve çoklu seviyeleri ve örtüşen dokuları ile anlatı yazımında yeni bir vizyon oluşturan, ciddiyet ve ironiyi, gerçekçilik ve sembolizmi birleştiren, bilinçli ve derin bir okuma gerektiren karmaşık bir metin dokusu yaratan modernist bir yazı modelini temsil ettikleri için metinlerini tanımlamak ve incelemek önemlidir. Bu makale, Cezayirli yazar Saïd Boutagine'in metinlerindeki ironiyi incelemeyi ve ironinin teknik ve anlamsal boyutlarını analiz ederken, ironinin kullanım mekanizmalarını ve metinlerindeki çeşitli tezahürlerini ortaya çıkarmayı amaçlamaktadır. Ayrıca ironinin yazarın edebi söyleminde yerine getirdiği eleştirel ve toplumsal işlevleri tespit etmeyi ve ironinin kültürel ve toplumsal bağlamla ilişkisini analiz etmeyi amaçlamaktadır. Bu amaçlara ulaşmak için ironi kavramını ve edebi metinlerdeki biçimlerini tanımlayarak başladık. Retorik bir araç olarak ironi, görünen ve içsel olan arasındaki çelişkiyi göstermeye dayanır ve paradoks, iki durum veya durum arasındaki çelişkiye atıfta bulunan, görünen anlamla çelişen örtük bir anlam yaratan ve paradoksun ironik anlamı üretmek için bir mekanizma görevi gördüğü ironi ve paradoks arasında tamamlayıcı bir ilişki üreten eleştirel bir terimdir. Bu nedenle, bu çalışmada iki öykü derlemesinde ironinin retorik kullanımı analiz edilmiştir: Cehenneme Bir Nokta ve Ölü Bir Adamın Ölümü adlı iki öykü derlemesinde ironinin retorik kullanımı, hicivsel metnin inşasında merkezi bir retorik araç olarak ironiye odaklanılarak incelenmiştir: İlk eksen, iki öykü derlemesinin başlıklarını analiz etmekti: Boutagine'in iki koleksiyonun başlıklarını formüle ederken ironiyi nasıl kullandığını ve görünen anlam ile derin anlam arasında nasıl bir çelişki yarattığını, sosyal gerçekliğe yönelik eleştirel ve hicivsel bir vizyon oluşturan bir çelişkiyi araştırdık. İkinci tema, paradoksların iki düzeyde tezahür ettiği karakterlerle ilgilidir: - İçsel paradokslar: Bunlar karakterlerin kendi benlikleriyle olan psikolojik çatışmalarını yansıtır. Dış paradokslar: İroni, utandırma ve eleştiri için bir araç ve yazarın eleştirel alaycılık kullanımı yoluyla toplumdaki çelişkileri ve krizleri ortaya çıkarmanın bir yoluydu. Üçüncü temaya gelince, araştırma dil düzeyinde dilsel paradoks veya paradoksa odaklandı ve paradoks yaratmak için kullanılan retorik araçları ortaya çıkardı: benzer kelimelerin ve farklı anlamların manipülasyonu, çift anlamlı ifadelerin kullanımı ve gerçek hayattaki çelişkileri vurgulamak için sözel çelişkilerin kullanımı. Paradoksun anlatı metinlerinde eleştirel şoka neden olmak ve okuyucunun hikâyenin temalarını anlamasını derinleştirmek için nasıl kullanıldığını vurguladık. Ayrıca, öykü derlemesindeki başlıkların çağrışımlarının nasıl ironi ile yüklü olduğunu gösterdik ve anlamların manipülasyonunu vurguladık ve iki öykü derlemesinin başlıklarındaki ironi alanlarını izledik ve kullanım tekniklerini analiz ettik. Metinleri incelemek ve içlerindeki ironi yöntemlerini analiz etmek için analitik yaklaşıma ve bu ironinin üretildiği bağlamı ve sosyal ve kültürel çağrışımlarını anlamak için kültürel eleştirel yaklaşıma dayanarak çalışma örnekleminde ironi ile ilişkili üslup fenomenlerini izledik. Sonuç olarak araştırmayı, Butaghini'nin metninde ironinin çok sayıda tezahürünün olduğu ve yazarın, kelime dağarcığını manipüle etmesine ve okuyucunun beklenti ufkunu kıran zıt anlamlara göre düzenlemesine olanak tanıyan dil ustalığına sahip olduğu için bu yöntemleri kullanmadaki ustalığını ortaya koyan bir dizi bulguyla sonuçlandırdık. İroniyi çeşitli biçimleriyle kullanması, derin olanla görünen arasındaki sürekli gerilimin ve kendini sadeliğe ve gülmeye borçlu olan yaratıcı güzelliğin önemini vurgular. Butaginian'ın metinlerinde ironinin birden fazla rolü yerine getirdiği sonucuna vardık; bir yandan ideolojik bilincin ve sistemin sorunlarının aşılmasına katkıda bulunurken, diğer yandan yazarın ironisi kapsamlı bir dünya ve benlik vizyonuyla ilişkili olduğundan, özgün yaratıcı metinler üreten benliğin aşılması içinde özgürleşmiştir.
يُعد السعيد بوطاجين من أبرز الأصوات الإبداعية في المشهد الأدبي الجزائري المعاصر، حيث تميزت كتاباته بخصوصية فريدة جعلت منها ظاهرة أدبية تستحقّ الدّراسة والتحليل لذا كان من الأهمية الوقوف على نصوصه ودراستها، كونها تمثل نموذجاً للكتابة الحداثية التي تتجاوز الأشكال التقليدية، وتؤسّس لرؤية جديدة في الكتابة السردية بتعدّد مستوياتها وتداخل أنساقها، إذ تجمع بين الجدية والسخرية، وبين الواقعية والرمزية، مما يخلق نسيجاً نصياً معقّداً يتطلب قراءة واعية وعميقة. يهدف هذا المقال، إلى دراسة السخرية في نصوص الكاتب الجزائري السعيد بوطاجين وتحليل أبعادها الفنية والدلالية، مع الكشف عن آليات توظيفها وتجلياتها المختلفة في نصوصه. كما يهدف إلى تبيان الوظائف النقدية والاجتماعية التي تؤديها السخرية في خطابه الأدبي، وتحليل علاقتها بالسياق الثقافي والاجتماعي.
منهجية الدراسة: لتحقيق هذه الأهداف، انطلقنا من تحديد مفهوم السخرية وأشكالها في النص الأدبي فالسخرية بوصفها أداة سردية تقوم على إظهار التناقض بين الظّاهر والباطن، والمفارقة كمصطلح نقدي يشير إلى التّعارض بين موقفين أو حالتين، مما يخلق معنى ضمنياً يناقض المعنى الظاهر وتنتج علاقة تكاملية بين السّخرية والمفارقة، حيث تعمل المفارقة كآلية لإنتاج المعنى السّاخر. وعليه، تناولت هذه الدراسة بالتّحليل، توظيف مفارقة السّخرية في المجموعتين القصصيّتين: نقطة إلى الجحيم ووفاة الرّجل الميّت، حيث ركّزت بشكل خاص، على المفارقة كأداة محورية في بناء النص السّاخر وقد اعتمدت الدّراسة في التحليل على ثلاثة محاور رئيسة: تمثّل المحور الاوّل في تحليل عناوين المجموعتين القصصيّتين حيث: استكشفنا كيفية توظيف بوطاجين للمفارقة في صياغة عناوين المجموعتين، وكيف خلق تناقضاً بين المعنى الظاهري والمعنى العميق، هذا التناقض الذي يؤسس لرؤية نقدية ساخرة تجاه الواقع الاجتماعي. أمّا المحور الثاني فتناولنا فيه الشخصيات التي تجلت فيها المفارقات على مستويين: - المفارقات الداخلية : التي تعكس الصراع النفسي للشخصيات مع ذواتها- المفارقات الخارجية : التي تجسد تصادم الشخصيات مع واقعها الاجتماعي فكانت السّخرية أداة للإحراج والنقد وطريقة لفضح التناقضات والأزمات في المجتمع من خلال استخدام الكاتب للتّهكم النقدي. وأمّا المحور الثالث فوقف فيه البحث على المفارقة اللّغوية أوالمفارقة على مستوى اللغة وكشف عن الأدوات البلاغية المستخدمة في خلق المفارقة: كالتّلاعب بتشابه الألفاظ واختلاف المعاني، واستخدام التعبيرات ذات المعاني المزدوجة وتوظيف المتناقضات اللفظية لإبراز التناقضات الواقعية وأبرزنا كيف تُوظّف المفارقة في النصوص السردية لإحداث الصّدمة النقدية وتعميق فهم القارئ لموضوعات القصة. كما بيّننا كيف أنّ دلالات العناوين في المجموعة القصصيّة كانت مشحونة بالسخرية، وأبرزت التلاعب بالمعاني ورصدنا مواطن السخرية فيها وقدّمنا تحليلا لتقنيات توظيفها.
وقد استندنا في ذلك إلى آلية التحليل لدراسة النصوص، وقراءة أساليب السخرية فيها، والمنهج النقدي الثقافي لفهم السياق الذي تنتج فيه هذه السخرية ودلالاتها الاجتماعية والثقافية لرصد الظواهر الأسلوبية المرتبطة بالسخرية في عيّنة الدّراسة. وفي الأخير ختمنا البحث بمجموعة من النّتائج التي توصّلنا من خلالها، إلى أنّ مظاهر السخرية تعدّدّت في النص البوطاجيني وكشفت عن براعته في توظيف هذه الأساليب فالكاتب يملك ناصية اللغة، ما سمح له بالتّلاعب بمفرداتها وترتيبها وفق تضاد معاني تكسر أفق توقّع القارئ. كما أنّ توظيفه للمفارقة بأشكالها المختلفة، خلق توتّرا بين المعنى العميق والمعنى الظاهر، وبين الجمال الإبداعي الذي يتلاءم مع أوجه البساطة والضحك. وتوصّلنا إلى أنّ السخرية في النّصوص البوطاجينية حققت أدواراً متعددة، حيث إنّها من جهة أسهمت في تجاوز الوعي الإيديولوجي ومشاكل النظام وتحرّرّت من جهة أخرى ضمن سمو ذات أنتجت نصوصا إبداعية متميّزة، إذ تتصل سخرية الكاتب برؤية شاملة للعالم والذّات.
Saïd Boutagine is one of the most prominent creative voices on the contemporary Algerian literary scene. His writings are characterized by a unique specificity that makes them a literary phenomenon worthy of study and analysis. It is therefore important to identify and study their texts as they represent a modernist model of writing that transcends traditional forms and constitutes a new vision in narrative writing with its multiple levels and overlapping textures, combining seriousness and irony, realism and symbolism, creating a complex textual texture that requires a conscious and deep reading. This article aims to examine irony in the texts of the Algerian writer Saïd Boutagine and to reveal the mechanisms of its use and its various manifestations in his texts, while analyzing the technical and semantic dimensions of irony. It also aims to identify the critical and social functions that irony performs in the author's literary discourse and to analyze its relationship with the cultural and social context. To achieve these aims, we started by defining the concept of irony and its forms in literary texts. Irony as a rhetorical device is based on showing the contradiction between the apparent and the intrinsic, and paradox is a critical term that refers to the contradiction between two states or situations, creating an implicit meaning that contradicts the apparent meaning and producing a complementary relationship between irony and paradox, where paradox acts as a mechanism to produce ironic meaning. Therefore, this study analyzes the rhetorical use of irony in two collections of short stories: A Point to Hell and Death of a Dead Man, focusing on irony as a central rhetorical device in the construction of the satirical text: External paradoxes: Irony was a tool for shaming and criticism and a way of revealing contradictions and crises in society through the author's use of critical sarcasm. As for the third theme, the research focused on linguistic paradox or paradox at the linguistic level, revealing the rhetorical devices used to create paradox: the manipulation of similar words and different meanings, the use of double entendres, and the use of verbal contradictions to highlight real-life contradictions. We highlighted how paradox is used in narrative texts to cause critical shock and deepen the reader's understanding of the story's themes. We also showed how the connotations of the titles in the story collection are loaded with irony and highlighted the manipulation of meanings and traced the sites of irony in the titles of the two story collections and analyzed the techniques of their use. We traced the stylistic phenomena associated with irony in the study sample, relying on the analytical approach to examine the texts and analyze the methods of irony in them, and the cultural critical approach to understand the context in which this irony is produced and its social and cultural connotations. The first axis was to analyze the titles of the two collections of stories: We explored how Boutagine uses irony in formulating the titles of the two collections and how it creates a contradiction between apparent meaning and deep meaning, a contradiction that constitutes a critical and satirical vision of social reality. The second theme concerns characters in which paradoxes are manifested on two levels: - Inner paradoxes: These reflect the characters' psychological conflicts with their own selves. Consequently, we concluded the research with a series of findings that reveal that there are numerous manifestations of irony in Butaghini's text and the author's mastery in using these methods, as he possesses a mastery of language that allows him to manipulate vocabulary and organize it according to contrasting meanings that break the reader's horizon of expectation. His use of irony in its various forms emphasizes the importance of the constant tension between the profound and the apparent, and the creative beauty that lends itself to simplicity and laughter. We conclude that irony in Butaginian's texts fulfills more than one role: on the one hand, it contributes to the transcendence of ideological consciousness and the problems of the system, and on the other hand, since the author's irony is related to a comprehensive vision of the world and the self, it is liberated in the transcendence of the self that produces original creative texts.
Primary Language | Arabic |
---|---|
Subjects | Arabic Language, Literature and Culture |
Journal Section | Articles |
Authors | |
Early Pub Date | March 21, 2025 |
Publication Date | March 20, 2025 |
Submission Date | February 23, 2025 |
Acceptance Date | March 20, 2025 |
Published in Issue | Year 2025 Volume: 10 Issue: 1 |