Transformation of the State Device: Hybrid Centralization

Year 2021, Volume: 2 Issue: 1, 48 - 58, 22.06.2021

Havin Öner Gören

Abstract

Sermaye birikimi sürecinde ekonomik ve toplumsal alanın yeniden yapılandırılması devlet aygıtının dönüşümüne yol açmıştır. Devletin nasıl dönüştüğü sorusu farklı bakış açıları ve yaklaşımlar yoluyla analiz edilmiştir. Bu makale devletin dönüşümünü, devlette güç olgusunu egemenlik kavramıyla ilişkilendirerek gücün kaçınılmaz olarak bir noktada yoğunlaştığını varsayarak, tartışmayı amaçlamaktadır. Bu eğilim, yeni sağ hakim anlayışı çerçevesinde, 1980 sonrasında yürütmenin artan oranda güçlendirilme eğiliminde olması savıyla ilişkilendirilmektedir. Yürütmede güç yoğunlaşması olarak ele alınan bu süreç aynı zamanda merkezileşme olgusunu da yeni bir forma kavuşturmuştur. Siyasi ve idari merkezileşme kavramlarının bir arada olmasını anlatan yeni merkezileşme/hibrit merkezileşme çalışmanın ana çerçevesini oluşturmaktadır. Kamu yönetimi literatüründe birçok çalışmanın konusu olan “devletin dönüşümü olgusunun”, gücün bir noktada yoğunlaşmasıyla /merkezileşmesiyle bağlantılı olduğu, çalışmanın temel varsayımını oluşturmaktadır. Bu kapsamda, 1980 sonrası artan oranda yürütmede güç yoğunlaşmasının kamu yönetiminin örgütlenmesinde ve işleyişinde ortaya çıkan yeni bir tür merkezileşme- hibrit merkezileşme- ile ele alınabileceği ileri sürülmektedir. Türkiye’de kamu yönetiminde hibrit merkezileşmeye örnek olarak, 2007 yılında yapılan referandumla cumhurbaşkanının halk tarafından seçilmesi örnek olarak verilebilir. Bu bağlamda, siyasal ve yönetsel alanın iç içe geçtiği, yürütmede siyasal ve yönetsel alan ayrımlarının farklı bir forma kavuştuğu söylenebilir. Makalede sonuç olarak; kamu yönetiminde dönüşümün yaşandığını ancak esas dönüşenin devlet aygıtının kendisi olduğu iddia edilmektedir.

Keywords

state transformation, concentration of power, centralization in public administration, hybrid centralization

DEVLET AYGITININ DÖNÜŞÜMÜ: HİBRİT MERKEZİLEŞME

Abstract

Sermaye birikimi sürecinde ekonomik ve toplumsal alanın yeniden yapılandırılması devlet aygıtının dönüşümüne yol açmıştır. Devletin nasıl dönüştüğü sorusu farklı bakış açıları ve yaklaşımlar yoluyla analiz edilmiştir. Bu makale devletin dönüşümünü, devlette güç olgusunu egemenlik kavramıyla ilişkilendirerek gücün kaçınılmaz olarak bir noktada yoğunlaştığını varsayarak, tartışmayı amaçlamaktadır. Bu eğilim, yeni sağ hakim anlayışı çerçevesinde, 1980 sonrasında yürütmenin artan oranda güçlendirilme eğiliminde olması savıyla ilişkilendirilmektedir. Yürütmede güç yoğunlaşması olarak ele alınan bu süreç aynı zamanda merkezileşme olgusunu da yeni bir forma kavuşturmuştur. Siyasi ve idari merkezileşme kavramlarının bir arada olmasını anlatan yeni merkezileşme/hibrit merkezileşme çalışmanın ana çerçevesini oluşturmaktadır. Kamu yönetimi literatüründe birçok çalışmanın konusu olan “devletin dönüşümü olgusunun”, gücün bir noktada yoğunlaşmasıyla /merkezileşmesiyle bağlantılı olduğu, çalışmanın temel varsayımını oluşturmaktadır. Bu kapsamda, 1980 sonrası artan oranda yürütmede güç yoğunlaşmasının kamu yönetiminin örgütlenmesinde ve işleyişinde ortaya çıkan yeni bir tür merkezileşme- hibrit merkezileşme- ile ele alınabileceği ileri sürülmektedir. Türkiye’de kamu yönetiminde hibrit merkezileşmeye örnek olarak, 2007 yılında yapılan referandumla cumhurbaşkanının halk tarafından seçilmesi örnek olarak verilebilir. Bu bağlamda, siyasal ve yönetsel alanın iç içe geçtiği, yürütmede siyasal ve yönetsel alan ayrımlarının farklı bir forma kavuştuğu söylenebilir. Makalede sonuç olarak; kamu yönetiminde dönüşümün yaşandığını ancak esas dönüşenin devlet aygıtının kendisi olduğu iddia edilmektedir.

Keywords

devletin dönüşümü, gücün bir noktada yoğunlaşması, kamu yönetiminde merkezileşme, hibrit merkezileşme

References

• Ağaoğulları, M. A.(1991). Demokratik Mitoslar: Halk-Ulus Egemenliği ve Siyasal Temsil. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 46(1), 21-30.
• Ağaoğulları, M. A., Akal, C. B. ve Köker, L. (1994). Kral-Devlet ya da Ölümlü Tanrı. Ankara: İmge Yayınları.
• Aron, R.(2010). Sosyolojik Düşüncenin Evreleri. İstanbul: Kırmızı Yayınları.
• Angın, C., Övgün, B., (2020). Kamu Yönetiminde Yeni Bir Eğilim: Hibrit Merkezileşme, Hacettepe Üniversitesi İİBF Dergisi, C.38, S.4, s.633-654.
• Beriş, H. E. (2008). Egemenlik Kavramının Tarihsel Gelişimi ve Geleceği Üzerine Bir Değerlendirme. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 63(1) , 55-80.
• Bezci, B. (2006). Carl Schmitt’in Politik Felsefesi, Modern Devletin Müdafaası. İstanbul: Paradigma Yayıncılık.
• Canetti, E .(2014). Kitle ve İktidar. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Çevik, H. H. (2001). Türkiye’de Kamu Yönetimi Sorunları. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Demirkıran, N. (2015). Güç Mesafesi Yüksekse Eşitsizlik Mi İstenir?. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 70(2), 317-344.
• D’Entreves, P. (2000). Devlet Kavramı. (Çev. B. Baysal). Devlet Kuramı. (Der. C. B. Akal). Ankara: Dost Yayınları, 193-211.
• Dikmen, A. A. (2010). Prof Dr.Kurthan Fişek için Yönetim Üzerine, (Yay. Haz. İ. Ö. Sayan), Ankara: KAYAUM.
• Duguit, L. (2000). Egemenlik ve Özgürlük. (Çev.D. Köse ve S. Koç). Devlet Kuramı. (Der. C. B. Akal). Ankara: Dost Yayınları, 379-395.
• Eroğul, Cem. (1990). Devlet Nedir?. İstanbul: İmge Kitabevi.
• Eryılmaz, B. (2013). Kamu Yönetimi (Düşünceler-Yapılar-Fonksiyonlar-Politikalar). Kocaeli: Umuttepe Yayınları.
• Eryılmaz,B., Eken,M., Şen, M. L.,(2007). Kamu yönetimi Yazıları, Ankara: Nobel Yayınları.
• Fişek, K. (2011). Yönetim. İstanbul: Kilit Yayınları.
• Fedai, R.(2015). AKP Nasıl Yönetti? (2002-2015), Barış Övgün (Der), Ankara: Nika Yayınevi
• Heywood, A. (2007). Siyaset, Ankara: Adres Yayınları.
• Gallagher,M., (2008). Foucault, Power and Participation, International Journal of Children’s Rights, 16, s. 395–406.
• Giddens, A. (2000). Sosyoloji. Ankara: Ayraç Yayınevi.
• Gözübüyük, Ş. (2004). Anayasa Hukuku. Ankara: Turhan Kitabevi Yayınları.
• Gözübüyük, Ş. (2004). Türkiye’nin Yönetim Yapısı. Ankara: Turhan Kitabevi.
• Güler, B. A. (2013). Türkiye’nin Yönetimi: Yapı. Ankara: İmge Yayınevi.
• Güran, S. (2003). İktidar ve Kamu Yönetimi Bağlamında İdarede Merkezileşme Olgusu, B. Aykaç, Ş. Durgun ve H Yayman (Ed.). Türkiye’de Kamu Yönetimi içinde. Ankara: Yargı Yayınevi.
• Kapani, M. (1998). Politika Bilimine Giriş. Ankara: Bilgi Yayınevi. Karasu, K. (2010). Bakanlar Kurulunun Örgütlenmesi:Bakanlar Kurulu Sekreterliği, Prof.Dr.Kurthan Fişek için Yönetim Üzerine, (Yayına Hazırlayan:İpek Özkal Sayan), Ankara: KAYAUM.
• İren, A. A., Gürkaynak, M. (2016). Mutlak Güç ya da Sınırsız Sorumluluk: Devlet Egemenliği ve Uluslararası Toplumun Koruma Sorumluluğu, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 24(2), s. 134-158.
• Nalbant, A. (1997). Üniter Devlet Bölgeselleşmeden Küreselleşmeye. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Negri, A. (2006). Avrupa ve İmparatorluk Kurucu Bir Süreç, Üzerine Düşünceler, (Çev. K. Atakay). İstanbul: Otonom Yayıncılık.
• Oppenheimer, F. (1984). Devlet. (Çev. A. Şenel ve Y. Sabuncu). İstanbul: Kaynak Yayınları.
• Özkan, D. (2012). Aristokratik Liberalizmde Merkezileşme, Medya ve Özgürlük. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14(2), 187-210.
• Övgün, B., Uğurlu, Hülya Ö. (2015). Kamu Yönetiminde Yeniden Merkezileşme Eğilimi: Avrupa Birliği Bakanlığı Üzerinden Bir İnceleme, (Prof.Dr. Oğuz Onaran’a Armağan Kitabı). Ankara: Kayaum.
• Raynaud, P., Rials S. (2003). Siyaset Felsefesi Sözlüğü. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Russell, B. (2011). Power, a New Social Analysis. https://ia800301.us.archive.org/1/items/poweranewsociala022256mbp/poweranewsociala022256mbp.pdf. Erişim Tarihi:03.05.2021
• Rousseau, J. J. (2016). Toplum Sözleşmesi, (Çev. V. Günyol). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Schmitt, C. (2014). Parlamenter Demokrasinin Krizi, (Çev. A. Emre Zeybekoğlu), Ankara: Dost Kitabevi Yayınları.
• Tanilli, S. (1993). Devlet ve Demokrasi /Anayasa Hukukuna Giriş, İstanbul: Cem Yayınevi.
• Tocqueville, A. (2016). Amerika’da Demokrasi. (Çev. S. S. Özdemir). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Turner, J. C. (2005). Explaining the Nature of Power: A Three-Process Theory. European Journal of Social Psychology, 35(1), 1-22.
• Yetiş, M. (2015). Tocqueville ve Merkeziyetçilik Sorunu. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 61(3), s. 279-308.
• Yetiş, M. (2014). Eşitlik Koşullarında Merkezileşme, Özgürlük ve Despotizm: Tocqueville Üzerine Bir İnceleme. Mülkiye Dergisi, 29(249), 189-204.
• Yetiş, M. (2005). Tocqueville, Demokratik Devrim ve Sivil Toplum. Ankara: GETA Tartışma Metinleri.
• Yetiş, M. (2014). Tocgueville, Restorasyon Liberalizmi ve Merkeziyetçilik. Mülkiye Dergisi, 30(253), 95-116.