Determination of the impacts of organic and organomineral fertilizers developed from the organic materials of Afşin-Elbistan basin lignite pit on the yield and yield components of wheat and on some soil characteristics

Yıl 2019, Cilt: 7 Sayı: 1, 10 - 20, 22.07.2019

Ayten Namlı , Muhittin Onur Akça Hanife Akça

https://doi.org/10.33409/tbbbd.594998

Cited By: 7

Öz

In this study, a field experiment for
a period of one year was built in Haymana County of the city of Ankara for
Inner Anatolia Region representing the conditions of organomineral conditions
obtained via the combination of humic acid, organic soil conditioners obtained
from the organic materials with current contents defined at the site of Afşin-
Elbistan Lignite and chemical fertilizer combinations at different rates. The
effects of the applied materials on some properties of soil were determined.
Besides, in the experiment of Haymana, coincident 10 plants were picked from the
harvest plots, length of the spica were conducted, plots were harvested via
plot combine harvester, gluten, index, hectoliter, protein and moisture
analyses as indicators of wheat quality in grain were performed. Organic material application increased the plant height, as well as the
application of organic materials added to the soil alone and with chemical
fertilizers compared to the 20 kg da^-1 DAP application, which
is the traditional application of the region, increased the wheat yield
significantly. All of the applications
increased in soil pH, organic matter and exchangeable potassium in accordance
with the control of applications (p<0.05). As a result considering the characteristics that were determined as a
whole, it was determined that it was important for wheat growing to analyze the
organic materials found in significant numbers in Afşin-Elbistan Lignite Pit as
an organic soil conditioner by themselves through running content analyses, as
organomineral fertilizer, K-humate, and humic acid.

Anahtar Kelimeler

Organic soil conditioner, humic acid, gygja, wheat, soil

Afşin-Elbistan havzası linyit işletmesi organik materyallerinden geliştirilen organik ve organomineral gübrelerin buğday verimi ve verim bileşenleri ile bazı toprak özellikleri üzerine etkileri

Öz

Bu
çalışma kapsamında, Afşin Elbistan Linyit işletme sahasında mevcut içerikleri
tanımlanmış organik materyallerden elde edilen organik toprak düzenleyicisi
olarak humik asit ve bunların farklı oranlarda kimyasal gübrelerle
kombinasyonuyla elde edilen organomineral gübrelerin buğday bitkisi ve toprak
özellikleri üzerindeki etkinliklerinin belirlenmesi amacıyla, İç Anadolu Bölge
koşullarını temsilen Ankara ili Haymana ilçesinde bir yıl süreli tarla
denemesi kurulmuştur. Bu materyallerin toprağın bazı özelliklerine olan
etkileri ve haymana denemesinde hasat parsellerinden tesadüfi 10
buğday bitkisi toplanarak boyları ölçülmüş, biçerdöver ile parseller hasat
edilmiş ve dekara verim hesaplanmış, danede buğday kalitesinin göstergesi olan
gluten, indeks, hektolitre, protein ve rutubet analizleri yapılmıştır. Organik
materyal uygulaması bitki boyunu artırmış, yanısıra yörenin geleneksel
uygulaması olan tek başına 20 kg da^-1 DAP uygulamasına kıyasla
toprağa ilave edilen organik materyallerin tek başlarına ve kimyasal gübrelerle
birlikte uygulanması buğday verimini de önemli düzeyde artırmıştır. Tüm uygulamaların
kontrole göre toprağın pH, organik madde ve değişebilir K
değerini kontrole göre artırdığı (p<0.05)  belirlenmiştir. Sonuç olarak
incelenen özellikler birlikte değerlendirildiğinde; Afşin Elbistan Linyit
işletme sahasında önemli miktarlarda bulunan organik materyallerin içerik
analizlerinin yapılarak organik toprak düzenleyicisi, organomineral gübre,
K-humat ve humik asit şeklinde değerlendirilmesinin buğday yetiştiriciliğinde
önemli olduğu belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Organik toprak düzenleyici, humik asit, gidya, buğday, toprak

Kaynakça

• Alagöz Z, Yılmaz E, Öktüren F, 2006. Organik materyal ilavesinin bazı fiziksel ve kimyasal toprak özellikleri üzerine etkileri, Akdeniz Üniversitesi Zirat Fakültesi Dergisi 19(2):245-254.
• Atlı A, 1999. Buğday ve ürünleri kalitesi. Orta Anadolu’da Hububat Tarımının Sorunları ve Çözüm Yolları Sempozyumu, 498-506, 8-11 Haziran, Konya.
• Barber S, 1995. Soil nutrient bioavailability: A Mechanistic Approach. Wiley, New York.
• Bouyoucos GH, 1951. A Recalibration of the hydrometer for making mechanical analysis of soils. Agronomy Journal 43: 434-438.
• Bremner JM, 1965. Total nitrogen. In: Black, C.A. (Ed.), Methods of Soil Analysis: Part 2. Chemical and Microbiological Properties. American Society of Agronomy, Madison, WI, pp. 1149-1178.
• Doğan Ö, 2007. Afşin Elbistan termik santrali uçucu küllerinden çöktürülmüş kalsiyum karbonat kazanım koşullarının araştırılması. Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Adana.
• Dönmez E, 2002. Bazı Ekmeklik Buğday (Triticum Aestivum L.) Çeşitlerinde Genotip X Çevre İnteraksiyonları ve Stabilite Analizleri Üzerine Bir Araştırma. Doktora Tezi (Basılmamış), Gaziosmanpaşa Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Tokat.
• Efimov ES, Vertii SA, 1971. Effect of fertilizers on the quality of winter grain under irrigation in the kuban. Field Crop Abstracts 24(1):14.
• Engin T, Cöcen İ, 2012. Leonardit ve Humik Maddeler Leonardite and Humic Matters. Journal of Underground Resources. 1(2); 13-20.
• Erdal İ, Bozkurt MA, Çimrin K, Karaca S, Sağlam M, 1999. Kireçli bir toprakta yetiştirilen mısır bitkisi (Zea mays L.) gelişimi ve fosfor alımı üzerine humik asit ve fosfor uygulamasının etkisi. Turkish Journal of Agriculture and Forestry 24;663-668
• Erol A, 1992. Gidya materyalinin azotun bitkiye yarayışlılığına ve bitki gelişimine etkisi. Yüksek Lisans Tezi (Basılmamış), Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Adana.
• Gençtan T, Sağlam N, 1987. Ekim zamanı ve ekim sıklığının üç ekmeklik buğday çeşidinde verim ve verim unsurlarına etkisi. Türkiye Tahıl Sempozyumu, 171-183, 6-9 Ekim, Bursa.
• Günaydın M, 1999. Yapraktan ve topraktan uygulanan hümik asidin domates ve mısırın gelişimi ile bazı besin maddeleri alımına etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Jackson ML, 1958. Soil Chemical Analysis. Englewood Cliffs, New Jersey.
• Jackson ML, 1962. Soil Chemical Analysis. Prentice-Hall. Inc. Eng. Cliffs. N. J., USA.
• Kacar B, İnal A, 2008. Bitki analizleri, Cilt 1, Nobel yayını, 892 s, Ankara.
• Karabatak İ, 2006. Organik madde uygulamalarının kireçli topraklarda mineral fosfor fraksiyonlarına etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Mustafa Kemal Üniversitesi. Fen Bilimleri Enstitüsü, Hatay.
• Karaca A, Turgay, C, Tamer N, 2006. Effects of a humic deposit (gyttja) on soil chemical and microbiological properties and heavy metal availability. Biology and Fertility of Soils 42: 585-592.
• Kaya M, Atak M, Çiftçi CY, Ünver S, 2005. Çinko ve humik asit uygulamalarının ekmeklik buğday (Triticum aestivum L.)‟da verim ve bazı verim öğeleri üzerine etkileri. Süleyman Demirel Üniv. Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi 9(3).
• Kınacı G, 1997. Çevre ve Biyotik Faktörlerin Orta Anadoluda Üretilen Bazı Buğday Çeşitlerinin Kalitelerine Etkileri. 2. Un-Bulgur ve Bisküvi Sempozyumu, Bildiri Kitabı, Karaman, s.127-134.
• Kırtok Y, Genç İ, Çölkesen, M, 1987. Icarda kökenli bazı arpa çeşitlerinin çukurova koşullarında başlıca tarımsal karakterleri üzerinde araştırmalar. Tübitak Türkiye Tahıl Sempozyumu, 83-90, 6-9 Ekim, Bursa.
• Kirven DM, 1986. An industry viewpoint: Horticultural testing-is your language confusing. Proc. of the Sym. Interpretation of extraction and nutrient determination procedures for organic potting substrates, 215- 217.
• Koçak Ç, Kürkçü SN, Yılmaz S, 2001. Afşin-Elbistan linyit havzasının değerlendirilmesi ve linyit kaynakları arasındaki yeri. Türkiye 9. Enerji Kongresi Dergisi, 9:28-46
• Kolsarıcı Ö, Kaya MD, Day S, İpek A, Uranbey S, 2005. Farklı humik asit dozlarının ayçiçeği’nin (Helianthus annus L.) çıkış ve fide gelişimi üzerine etkileri. Akdeniz Üniversitesi Zirat Fakültesi Dergisi 18(2):15-155.
• Köksal H, Sivri D, Özboy Ö, Başman A, Karacan H, 2000. Hububat Laboratuarı El Kitabı. Hacettepe Üni. Mühendislik Fakültesi Yayınları Yayın No:47, Ankara.
• Kün E, 1988. Serin iklim tahılları. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları. No:1032 Ders Kitabı, 299, S. 322, Ankara.
• Kün E, 1996. Tahıllar-I (Serin İklim Tahılları). Ankara Üniv. Ziraat Fak. Yayınları, Yayın No:1451, Ankara.
• Lobartini JC, Orioli GA, Tan KH, 1997. Characteristics of soil humic acid fractions seperated by ultrafiltration. Communication in Soil Science and Plant Analyses 28(9-10): 787-796.
• Olsen S, Cole C, Watanabe F, Dean L, 1954. Estimation of available phosphorus in soils by extraction with sodium bicarbonate. USDA Circular Nr 939, US Gov. Print. Office, Washington, D.C.
• Richards LA, 1954. Diagnosis and improvement of saline and alkali soils. Agricultural hand book 60. U.S. Dept. of Agriculture, Washington D.C., 160 p.
• Schnitzer M, Khan SU, 1978. Soil Organic Matter. Academic Pres., New York.
• Shirani H, Hajabbasi MA, Afyuni M, Hemmat A, 2002. Effects of farmyard manure and tillage systems on soil physical properties and corn yield in Central Iran. Soil and Tillage Research 68:101-108.
• Sözüdoğru S, Kütük C, Yalçın R, Usta S, 1996. Hümik asitin fasulye bitkisinin gelişimi ve besin maddelerini alınımı üzerine etkisi. A.Ü.Z.F. Bilimsel Araştırma ve İncelemeler. No:800 Yayın No:1452, Ankara.
• Tamer N, Karaca A, 2006. Gidya ve linyitin toprağın enzim aktiviteleri üzerine etkileri. Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 20(38):14-22.
• Tamer N, Karaca A, 2011. Organik toprak düzenleyicilerin toprağın enzim aktiviteleri ile buğday verim ve kalitesi üzerine etkileri. Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Tamer N, Başalma N, Türkmen C, Namlı A, 2016. Organik toprak düzenleyicilerin toprak parametreleri ve ayçiçeği (Helianthus annuus L.) bitkisinin verim ve verim öğeleri üzerine etkileri. Toprak Bilimi ve Bitki Besleme Dergisi 4 (1) 11 – 21.
• Tan KH, 1978. Variotions in soil humic compounds, as related to regional and analyitical differences. Soil Science 125(6):351-358.
• Tomer NK, Khanna SS, Gupta AF, 1984. Transformation of mixture of missouri rock phosphate and tsp in calcareous soil applied after ıncubation with organic matter. Hayrana Agriculture University Journal of Research XIV, 324-333.
• Turgay OC, Karaca A, Unver S, Tamer N, 2011. Effects of coal derived humic substances on some soil properties and bread wheat yield. Communications in Soil Science and Plant Analyses 42(9):1050-1070.
• U.S. Salinity Laboratory Staff, 1954. Diagnosis and improvement of saline and alkali soils. U.S.D.A. Handbook 60, USA.
• Ünal S, 2002. Buğdayda kalitenin önemi ve belirlenmesinde kullanılan yöntemler. Hububat Ürünleri Teknolojisi Kongre ve Sergisi. 25-37, 3-4 Ekim, Gaziantep.
• Wang XJ, Wang ZQ, Li SG, 1995. The effect of humic acids on the availability of phosphorus fertilizers in alkaline soils. Soil Use and Management 11(2):99-102.
• Yılmaz E, Alagöz Z, 2005. Organik materyal uygulamasının toprağın agregat oluşum ve stabilitesi üzerine etkileri. Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 18(1):131-138.
• Yürür N, Tosun O, Eser D, Geçit HH, 1981. Buğdayda anasap verimi ile bazı karakterler arasındaki ilişkiler. Bilimsel Araştırma ve İncelemeler. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları 755:443.