SELÜLAZ ENZİMİNİN SELÜLOZİK ESASLI KUMAŞLAR ÜZERİNE ETKİSİ

Year 2008, Volume: 18 Issue: 1, 35 - 41, 01.06.2008

Ayşegül Ekmekçi Körlü Kerim Duran M. İbrahim Bahtiyari Seher Perinçek

Abstract

Selülaz enzimleri, selülozik esaslı liflerin terbiyesinde son zamanlarda yaygın olarak kullanılan enzimlerdir. Özellikle selülozüzerine etkili olmaları nedeniyle, uygun şekilde çalışılmadığında selülozik esaslı kumaşlarda meydana getirdikleri zararlar önemli birsorun olmaktadır. Her ne kadar selülazla işlem sonrası deaktivasyon, prospektüslerde önerilen bir işlem adımı olsa da zaman zamanişletmelerden gelen şikayetler ya da sorunlar bize, bazen bu adımın atlandığını düşündürmektedir. Bu çalışmanın amacı viskon vepamuklu kumaşlarda biyoparlatma sonrası deaktive edilmemiş halde kalan selülaz artıklarının mekanik etki olmadan kumaşta meydanagetirdiği değişikliklerin incelenmesidir. Enzimatik işlem sonrası viskon ve pamuklu kumaşlar 30–60–120–240 dk, 1 gün ve 1 hafta süreyle selülazla birlikte yaş haldebekletilmiş ve değerlendirme amacıyla pillinglenme dereceleri, gramaj değişimi, iplik mukavemeti ölçülmüş, Harrison gümüş vefehling testi yapılmıştır.Yapılan denemeler sonucunda, selülaz enziminin pilling sorununu azaltma açısından pamuktaki (biyoparlatma sonrası pillingderecesi 5) ve viskondaki (biyoparlatma sonrası pilling derecesi 2,5) etkilerinin farklı olduğu belirlenmiştir. Viskonda, pamuktaki kadaretkili olamamasına rağmen, kumaşta ciddi zararlar oluşturabildiği görülmüştür. İster pamuklu ister viskon olsun biyoparlatmanınardından selülaz enzimin deaktive edilmesi gereklidir. Aksi taktirde pamuklu kumaşta %13’e, viskon kumaşta ise %23’e varan ciddizararlar meydana gelmektedir

Keywords

Selülaz, Biyoparlatma, Selüloz, Viskon, Enzim

THE EFFECTS OF CELLULASE ENZYMES ON CELLULOSIC FABRICS

Abstract

Nowadays cellulase enzymes are commonly used for finishing of cellulosic fabrics. If application of the enzymes isn’t suitable fortextile materials, chemical damage on the fabrics will be an important problem. Sometimes we encounter mechanical and/or chemicaldamage problem, when the samples from industry are tested in our laboratory. Although deactivation step is necessary, sometimes it canbe eliminated in some mills. The purpose of this research was to investigate the influence of cellulase waste on the cellulosic fabrics.Viscose and cotton fabrics were used for trials. After biopolishing, viscose and cotton fabrics stayed with cellulase enzyme for 30-60120-240 min, a day and a week. The effects of enzyme were defined by pilling degree, weight loss, yarn strength, silver nitrate andfehling tests.The obtained results indicated that cellulose enzymes were more effective for cotton fabrics (After biopolishing, pilling degree is 5)than viscose ones (After biopolishing, pilling degree is 2,5). But chemical damage on viscose fabrics occurred. So deactivation stagewas very important for two types of fabrics. If there is active cellulase on the cellulosic fabrics, very important strength losses andchemical damage will occur. Strength losses are % 13 for cotton fabric and %23 for viscose fabric

Keywords

Cellulase, Biopolishing, Cellulose, Viscose, Enzyme

References

• 1. Bahtiyari, M. İ., 2005, Danışman Prof. Dr. Kerim Duran, ‘Selülazların Etki Mekanizmaları’, Viskon Kumaşlarda Farklı Tip Enzimlerle Pilling Probleminin Önlenmesi ve Elde Edilen Efektlerin Karşılaştırılması, Yüksek Lisans Tezi, İzmir, s:55.
• 2. Nousiainen P., Buchert J., 2004, ‘Tekstil ve Lif İşlemlerinde Kullanılan Biyotek-nolojideki Son Gelişmeler’, X. Ulus-lararası İzmir Tekstil ve Hazır Giyim Sempozyumu, Meta Basım, İzmir, s:128-139.
• 3. Duran, K, Korkmaz, A., 1999, ‘Ön Terbiyede Enzim Kullanımı’, Tekstil ve Konfeksiyon, Yıl:9(4), s:320-326.
• 4. Duran, K., Ayaz, Ö., 2000, ‘Selülazların Rejenere Selüloz Terbiye Prosesleri’, Tekstil ve Konfeksiyon, Yıl:10(1-2), s:34-38.
• 5. Schmidt, M., 1994, ‘Bio-Polishing – Ein neuer alternativer Veredlungsprozess für Cellulosefasern’, Lenzinger Berichte, 9, pp. 95-97.
• 6. Ayaz, Ö. Y., 2000, Danışman Prof. Dr. Kerim Duran, ‘Fibrilasyon’, Selülazların Rejenere Selüloz Liflerine Etkilerinin Sistematik Araştırılması, Yüksek Lisans Tezi, İzmir, s:59-76.
• 7. Carrillo, F., Colom, X., Lo´pez-Mesas, M., Lis, M.J., Gonza´lez, F., Valldeperas, J., 2003, ‘Cellulase processing of lyocell and viscose type fibres: kinetics Parameters’, Process Biochemistry, Vol.39 Issue 2, pp.257-261.
• 8. Duran K., Öneş, 1994, M., “Tekstil Terbiyesinde Enzimler ve Kullanımı”, Tekstil ve Konfeksiyon, Yıl:4(4), s:318- 328.
• 9. Garner W., 1966, ‘Elements and Element-Based Reagents’, Textile Laboratory Manual, Elsevier Publishing Company, New York, pp.83, 115.