An Examination of First Grade Turkish Textbooks Prepared According to the Turkish Century Education Model in Terms of Values

Year 2025, Volume: 7 Issue: 29, 74 - 91, 01.12.2025

Dicle Tatlı , Bilal Yorulmaz

https://doi.org/10.52105/temelegitim.1634393

Abstract

This study aims to determine the frequency and distribution of values in the texts found in first-grade Turkish textbooks prepared according to the the Turkish Century Education Model, as well as to assess the extent to which these texts include values. In the research, document examination, one of the qualitative research methods, was used. The study materials consist of four themes in the 2024-2025 first-grade Turkish textbooks, 16 reading texts within these themes. The data obtained through the evaluation were subjected to content analysis. Based on the findings of the study, the following conclusions were reached: A total of 19 values were addressed in the texts, and these values were mentioned 166 times in total. The values, in order of frequency, were identified as diligence (26), love (24), freedom (17), family unity (16), responsibility (15), respect (13), helpfulness (9), friendship (7), compassion (7), aesthetics (6), sensitivity (6), patriotism (4), cleanliness (4), patience (4) modesty (3), justice (2), honesty (1), frugality (1), and healthy living (1).

Keywords

Virtue , Value , Values Education , Turkish Century Education Model , Turkish Textbook

1. Sınıf Türkçe Ders Kitaplarının İçerdiği Değerler Açısından İncelenmesi

Abstract

Bu çalışmada, Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli’ne göre hazırlanan 1. sınıf Türkçe ders kitaplarında bulunan metinlerde yer alan değerlerin görülme sıklığı, değer kategorilerine göre dağılım durumunun belirlenmesi ve ilkokul 1. Sınıf Türkçe ders kitaplarında bulunan metinlerin değerleri ne derece içerdiğinin tespit edilmesi amaçlanmıştır. Araştırmada, nitel araştırma yöntemlerinden belge (doküman) incelemesi kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma materyalini 2024-2025 eğitim öğretim yılında okutulan ilkokul 1. sınıf Türkçe ders kitaplarında bulunan 4 tema içinde yer alan 16 okuma metni oluşturmaktadır. Değerlendirme sonucunda elde edilen veriler içerik analizine tabi tutulmuştur. Araştırmadan elde edilen bulgulara dayanarak şu sonuçlara ulaşılmıştır: Metinlerde toplam 19 değer işlenmiştir ve bu değerler 166 kez metinlerde geçmiştir. Bu değerlerin sırasıyla çalışkanlık (26), sevgi (24), özgürlük (17), aile bütünlüğü (16), sorumluluk (15), saygı (13), yardımseverlik (9), dostluk (7), merhamet (7), estetik (6), duyarlılık (6), vatanseverlik (4), temizlik (4), sabır (4), mütevazılık (3), adalet (2), dürüstlük (1), tasarruf (1), sağlıklı yaşam (1) değerleri olduğu tespit edilmiştir.

Keywords

Erdem , Değer , Değerler Eğitimi , Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli , Türkçe Ders Kitabı

Ethical Statement

Bu çalışma sadece bir doküman analizini içerdiği için etik kurul iznine gerek yoktur.

References

• Arslan, A., & Akpınar, E. (2024). İkinci sınıf Türkçe ders kitabının kök değerler açısından incelenmesi. Değerler Eğitimi Dergisi, 97–126.
• Candan, D. G., & Ergen, G. (2017). 3. sınıf hayat bilgisi ders kitaplarının temel evrensel değerleri içermesi bakımından incelenmesi. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 134–161.
• Çiçek, S., & Aras, A. (2022). Yapılandırmacı yaklaşım öncesi ve sonrası: Ortaokul Türkçe ders kitaplarında kök değerler. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 312–322.
• Demir, K., & İşcan, C. D. (2007). Hayat bilgisi dersinde değerler ve değerler eğitimi. Ulusal İlköğretim Kongresi, Ankara.
• Deniz, K., & Karagöl, E. (2018). Değerler eğitimi açısından ortaokul Türkçe ders kitapları. Karaelmas Journal of Education, 244–255.
• Direkçi, B., Akbulut, S., & Şimşek, B. (2020). Türkçe eğitimi alanında yapılan değerler eğitimi tezlerinin incelenmesi. ZwFT, 140-177.
• Dökme, K., & Tunçer, B. K. (2022). İlkokul Türkçe ders kitaplarındaki öyküleyici metinlerin değerler yönünden incelenmesi. Milli Eğitim, 2085–2106.
• Erbaş, A. A., & Başkurt, İ. (2021). Hayat bilgisi öğretim programındaki değerlerin hayat bilgisi ders kitaplarına yansıma durumu. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi.
• Erlandson, D. A., Harris, E. L., Skipper, B. L., & Allen, S. D. (1993). Doing naturalistic inquiry: A guide to methods. Sage Publications.
• Karaca, D., & Uzunkol, E. (2017). İlkokul matematik ders kitaplarının içerdiği değerler bakımından incelenmesi. International Journal of Field Education, 55–71.
• Karataş, Z. (2015). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Manevi Temelli Sosyal Hizmet Araştırmaları Dergisi.
• Kayman, F., & Elkatmış, V. (2024, Eylül 21). 2019 Türkçe dersi öğretim programı ile 2024 ilkokul Türkçe dersi öğretim programının karşılaştırılması. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 61–87.
• Kemiksiz, Ö. (2021). Ortaokul Türkçe ders kitaplarındaki "erdemler" temasında yer alan metinlerde "kök değerler". Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1602–1627.
• Kılıç, D., & Babayiğit, Ö. (2017). İlkokul öğrencilerinde kaybolan değerler. International Journal of Eurasian Education and Culture, 81–92.
• Kıral, B. (2020). Nitel bir veri analizi olarak doküman. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 170–189.
• Kırmızı, F. S. (2014). 4. sınıf Türkçe ders kitabı metinlerinde yer alan değerler. Değerler Eğitimi Dergisi, 217–259.
• Kuş, Z., Merey, Z., & Karatekin, K. (2013). İlköğretim 4. ve 5. sınıf sosyal bilgiler ders kitaplarında yer alan değerler. Değerler Eğitimi Dergisi, 183–214.
• Küçükoğlu, A., Serin, N., & Albayrak, F. (2020, Ekim 26). Değerler eğitimi bağlamında Türkçe dersi: Program ve ders kitaplarının karşılaştırmalı incelenmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 1499–1518.
• Millî Eğitim Bakanlığı (MEB). (2024). Erdem değer eylem çerçevesi. Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli Öğretim Programları Ortak Metni, 75–92.
• Memduhoğlu, H. B., & Yüce, T. (2020). Değerler eğitiminde drama yönteminin uygulanmasına ilişkin nitel bir çözümleme. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 116–130.
• Metin, G. T., & Gökçay, G. (2014). Bebeklik ve erken çocukluk döneminde kitap okuma: Çocuk sağlığı izlemlerinde etkili bir gelişim önerisi. Çocuk Dergisi, 89–94.
• Mutlu, H. H., & Dinç, S. (2019). 6. sınıf Türkçe ders kitabında yer alan temalardaki metinlerin kök değerlerle ilişkisi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 1048–1062.
• Özkan, Z. S. (2017). Hayat bilgisi ders kitaplarındaki metin ve görsellerin değerler açısından incelenmesi (Yüksek lisans tezi). Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Öztürk, T., & Özkan, Z. S. (2018). Hayat bilgisi ders kitaplarındaki metin ve görsellerin değerler açısından incelenmesi. Journal of Qualitative Research in Education, 172–204.
• Sak, R., Sak, İ. T., Şendil, Ç. Ö., & Nas, E. (2021). Bir araştırma yöntemi olarak doküman analizi. Kocaeli Üniversitesi Eğitim Dergisi, 227–250.
• Sulak, S. E., & Çapanoğlu, A. Ş. (2021, Kasım 24). İlkokul Türkçe ders kitaplarının sınıf öğretmenlerinin görüşlerine dayalı olarak bütüncül bir yaklaşımla değerlendirilmesi. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 830–849.
• Şahin, Ö., & Tuğrul, K. (2020). İlkokul matematik ders kitaplarında sosyal değerler. Değerler Eğitimi Dergisi, 173–208.
• Şimşek, H., & Yıldırım, A. (2021). Nitel araştırmada geçerlik ve güvenirlik. In Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (s. 295). Seçkin Yayıncılık.
• Şimşek, H., & Yıldırım, A. (2021). Nitel araştırmanın bilimsel araştırma geleneği içindeki yeri. In Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (s. 37). Seçkin Yayıncılık.
• Taş, H. (2022). İlkokul 4. sınıf sosyal bilgiler ders kitabının evrensel değerler açısından incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 455–475.
• Taşkaya, A., & Duran, T. (2017). İlkokul Türkçe ders kitaplarının değer aktarımı açısından incelenmesi. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 417–441.
• Tatlısu, M., & Yorulmaz, B. (2024). İlkokul 3. sınıf Türkçe ders kitabı metinlerinin içeriğinin değerler açısından incelenmesi. Ulusal Eğitim Akademisi Dergisi, 54–81.
• Türkben, T. (2019). Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin ilettiği değerler açısından incelenmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 508–526.
• Türkmenoğlu, M., Akyol, P., & Çağımlar, Z. (2021). Türkçe ve hayat bilgisi ders kitaplarındaki metinlerin değerler açısından karşılaştırılması. Ulusal Eğitim Dergisi.
• Türkoğlu, A., Erkuş, B., Belen, B., Kırtıl, B., Karadayı, E. H., Şahin, E., ... Demirel, Z. (2024). 1. sınıf Türkçe ders kitabı 1. kitap. Ankara: Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Türkoğlu, A., Erkuş, B., Belen, B., Kırtıl, B., Karadayı, E. H., Şahin, E., ... Demirel, Z. (2024). 1. sınıf Türkçe ders kitabı 2. kitap. Ankara: Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Uçar, F. H., & Çetinkaya, S. (2021). İlkokul hayat bilgisi kitaplarında değerler eğitimi. Oltu Beşerî Bilimler Dergisi, 196–213.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2021). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (13. baskı). Seçkin Yayıncılık.
• Yücel, M., & Orhan, F. (2018). İlkokul 3. sınıf Türkçe ders kitabındaki değerler eğitimi içerik analizi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 39–60.