The Effects of Agricultural Support Policies and Macro-Economic Structure on The Development of Agriculture in Türkiye, During The Period 1990-2023

Year 2025, Volume: 12 Issue: 2, 515 - 535, 31.07.2025

Ali Osman Balkanlı

https://doi.org/10.30626/tesamakademi.1499710

Abstract

Agriculture is a production sector that has an important place in economies and social life as it provides both food to societies and input to the industry. Due to its importance, internal structure problems and production conditions, This production sector is subject to state interferences and directives. these directives and interferences of the government have a significant impact on the structure and development of the agricultural sector. When we look in Türkiye, it is seen that the first breaking point in the agricultural sector and the state's support policies towards the agricultural sector is the year 1980 and the decisions of January 24, 1980. In sector second breaking point time is 1990s. These two time- periods is important for agriculture sector in Türkiye. Therefore, in this study, the situation of the agricultural sector in Türkiye in the 1990s and 2000s will be investigated, with reference to the 1980s. The first part of the article focuses on the general characteristics and production conditions of the agricultural sector. Then, the structure and specific conditions of the agricultural sector in Türkiye were examined. In the second part of the article, economic policies aimed at the agricultural sector in Türkiye were analyzed by comparing them with the policies followed in the EU, USA and OECD countries. It seems that the internal structure problems of the agricultural sector in Turkey and the policy implications of the long-term public resource-expenditure imbalance in the economy are the most important obstacles to the development of the sector.

Keywords

Agricultural supports , Agricultural development in Türkiye , Neo-liberal policies

1990-2023 Döneminde Tarımsal Destekleme Politikalarının ve Makro-Ekonomik Yapının Türkiye'de Tarım Kesiminin Gelişimi Üzerine Etkileri

Abstract

Tarım, hem toplumlara gıda, hem de sanayiye girdi sağlaması nedeniyle ekonomilerde ve sosyal hayatta önemli yere sahip bir üretim sektörüdür. Önemi, iç yapı sorunları ve üretim koşulları nedeniyle bu üretim sektörü devlet müdahalelerine ve direktiflerine tabidir. Hükümetin bu direktifleri ve müdahaleleri tarım sektörünün yapısı ve gelişimi üzerinde önemli etkiye sahiptir. Türkiye’de tarım sektörü ve devletin tarım sektörüne yönelik destekleme politikalarının en önemli kırılma noktası 1980 yılı ve 24 Ocak 1980 kararlarıdır. Sektörde ikinci kırılma noktasını 1990'lı yıllar oluşturur. Bu iki dönem Türkiye'deki tarım sektörü açısından önem taşımaktadır. Dolayısıyla bu çalışmada, Türkiye'de tarım sektörünün 1990'lı ve 2000'li yıllardaki durumu, 1980'li yıllar referans alınarak incelenecektir. Makalenin ilk bölümünde tarım sektörünün genel özellikleri ve üretim koşulları üzerinde durulmaktadır. Makalenin ikinci bölümünde Türkiye'de tarım sektörüne yönelik ekonomi politikaları, AB, ABD ve OECD ülkelerinde izlenen politikalarla karşılaştırılarak analiz edilmiştir. Görülemn odur ki, Türkiye'de tarım sektörünün iç yapı sorunları ve ekonomide uzun vadeli kamu kaynak-harcama dengesizliğinin politika yansımaları sektörün gelişmesinin önündeki en önemli engellerdir.

Keywords

: Tarımsal destekler , Türkiye , Neo-liberal politikalar

Ethical Statement

Etik beyan gereği yoktur.

Supporting Institution

Destekleyen kurum yoktur.

Thanks

Hayır

References

• Acar, M. (2003). Fiyat desteğinden doğrudan desteğe: Dünyada tarımsal destekleme politikalarında yeni yönelimler. Sosyal Bilimler Dergisi, 2003(2). Retrieved on March 27, 2024, from https://www.ajindex.com/dosyalar/makale/acarindex-1423869745.pdf
• Acar, M. and Bulut, E. (2009). Türkiye’de ve dünyada tarımsal destekleme politikalarında son gelişmeler. SÜ İİBF Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi. Retrieved on March 25, 2024, from https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/289234
• Aktaş, E., Altıok, M. and Songur, M. (n.d.). Farklı ülkelerdeki tarımsal destekleme politikalarının tarımsal üretim üzerine etkisinin karşılaştırmalı analizi. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. Retrieved on March 7, 2024, from https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/147532
• Babacan, A. (1999). Genel tarım politikaları çerçevesinde doğrudan gelir ödemeleri sistemi. DPT Yayınları.
• Balkanlı, A. O. (2018). Türkiye’de ekonomik gelişme, dış denge ve kriz. Filiz Kitabevi.
• Boratav, K. (2016). IMF: Dün ve bugün. Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 34(1), 27–42.
• Civan, A. (2010). Türkiye’de tarımsal destek politikaları. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 25(1), 127–146. Retrieved on April 10, 2024, from https://www.acarindex.com/dosyalar/makale/acarindex-1423875715.pdf
• Çeştepe, H., Ergün Tatar, H. and Erdoğan, S. (2023). The impact of globalization with its different aspects on economic growth: The case of Turkey. İstanbul İktisat Dergisi, 73(2), 717–743. https://doi.org/10.26650/ISTJECON2023-1248345
• Eraktan, G., Abay, C., Miran, B. and Olhan, E. (2004). Türk tarımında doğrudan gelir desteği uygulamasının sonuçları üzerine bir araştırma. İstanbul Ticaret Odası Yayınları.
• Erdinç, Z. (2000). Tarımsal destekleme politikalarında doğrudan gelir ödemeleri sistemi. Anadolu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 16(1), 305–325. Retrieved on March 8, 2024, from https://www.acarindex.com/pdfs/169217
• Karaca, C. (2013). Türkiye’de sürdürülebilir tarım politikaları: Tarım sektöründe atıl ve yenilenebilir enerji kaynakların değerlendirilmesi. Tarım Ekonomisi Dergisi, 19(1), 1–11. Retrieved on March 25, 2024, from https://dergipark.org.tr/tr/pub/tarekoder/issue/25844/272448
• Karakaya, M. C. (2023). OECD ülkelerinde tarımsal destekleme politikalarının tarımsal verimlilik üzerindeki etkisi (Master’s thesis). Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Retrieved on April 12, 2024, from https://gcris.pau.edu.tr/bitstream/11499/52717/1/10581320.pdf
• Kazgan, G. (2003). Tarım ve gelişme. İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Kazgan, G. (2009). Tanzimat’tan 21. yüzyıla Türkiye ekonomisi. İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları. Kılıç, E. (2017). Altın Orda Devleti’nin iktisadi tarihi (XIII–XV. yüzyıllar) (Doctoral dissertation). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Retrieved on April 11, 2024
• Kılınç, E. C. and Kılınç, N. Ş. (2021). Türkiye’de tarımsal üretim-gelir ilişkisi: Düzey-2 bölgeleri üzerine bir uygulama. Verimlilik Dergisi, 2, 177–192. Retrieved on March 8, 2024, from https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/902355
• Köse, Z. and Meral, G. T. (2021). Türkiye’de tarımsal destekler, gıda güvenliği ve ekonomik büyüme ilişkisi üzerine. Studies on Social Science Insights, 1(2), 51–73. Retrieved on March 9, 2024, from http://dx.doi.org/10.53035/SOSSCI.21
• Narin, M. (2009). Türkiye’de uygulanan tarımsal destekleme politikalarında değişim. Ekonomik Yaklaşım, 19(Special Issue), 183–225. Retrieved on March 8, 2024, from https://www.ekonomikyaklasim.org/fulltext/94-1395752408.pdf
• Narin, M. (2023). Ekonominin ihmal edilmiş çocuğu tarım sektörü: Türkiye’de 1923–2023 dönemi tarım politikaları. In Teoriden Pratiğe Ekonomi Politikaları ve Dönüşümü II. Retrieved on March 31, 2024, from https://www.researchgate.net/publication/374908239
• Oğuz, C. and Bayramoğlu, Z. (2015). Tarım ekonomisi. Atlas Akademi.
• Özkan, A. (2016). Türkiye tarımında yaşanan sorunlar ve alternatif tarımsal üretim anlayışlarının değerlendirilmesi. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19(35), 1–24. Retrieved on March 8, 2024, from https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/852529
• Semerci, A. (2019). Türkiye’de tarımsal destekleme uygulamalarının değerlendirilmesi. ÇOMÜ Ziraat Fakültesi Dergisi, 7(1), 181–186. Retrieved on March 15, 2024, from https://www.researchgate.net/publication/334399369
• Tan, S. and Everest, B. (2015). Türkiye’de tarımsal destekleme politikaları. International Conference on Economies. Retrieved on March 8, 2024, from https://avekon.org/papers/1444.pdf TOBB. (2014). Türkiye Tarım Meclisi sektör raporu 2013. Retrieved on March 17, 2024, from www.tobb.org.tr/Documents/yayinlar/2014/Türkiye_tarim_meclisi_sektor_raporu_2013_int.pdf
• Yılmaz, H., Demircan, V. and Dernek, Z. (2008). Türkiye tarımında doğrudan gelir desteği uygulamaları (Isparta ili üreticileri açısından bir değerlendirme). Doğuş Üniversitesi Dergisi, 9(2), 248–265. Retrieved on March 8, 2024, from https://core.ac.uk/download/pdf/47254344.pdf
• Web Sources
• Retrieved on March 10, 2024, from https://www.mevzuat.gov.tr
• Retrieved on April 5, 2024, from https://ordu.tarimorman.gov.tr
• Retrieved on April 5, 2024, from https://www.resmigazete.gov.tr
• Retrieved on April 4, 2024, from https://www.lexpera.com.tr
• Retrieved on April 8, 2024, from https://www.sbb.gov.tr
• Retrieved between April 5 and April 23, 2024, from http://www.ticaret.gov.tr
• Retrieved on April 10, 2024, from https://stats.oecd.org
• Retrieved on April 10, 2024, from http://www.oecd-ilibrary.org/economics/oecd-economic-surveys-turkey-2002_eco_surveys-tur-2002-en
• Retrieved on April 13, 2024, from https://read.oecd-ilibrary.org/agriculture-and-food/agricultural-policy-monitoring-and-evaluation-2023_b14de474-en#page576