PRE-CONTRACTUAL THE RELATIONSHIP BETWEEN THE POLİCYHOLDER’S DUTY OF DİSCLOSURE AND THE INSURER’S DUTY TO INFORM

Yıl 2022, , 385 - 408, 15.12.2022

Sefa Er

https://doi.org/10.55027/tfm.1178661

Öz

An insurance contract is a contract based on mutual trust, in which the principle of good faith is valid when the characteristics of the insurance are taken into account. The insurance contract, which is full of obscurity for the parties, can only be concluded correctly to the extent that the parties to inform each other. Both parties must fulfill the pre-contractual duty to inform, without any request from the other party. In insurance contracts, the parties to ınform to ınform pre-contractual of each other is regulated in the Turkish Commercial Code. In the event that one party violates the duty to inform pre-contractual, the other party has some rights. However, if both parties violate the duty to inform, it should be clarified whether or how the parties can use their rights. Therefore, it is necessary to determine the relationship between the policyholder’s duty of disclosure and the insurer’s duty to inform.

Anahtar Kelimeler

insurance contract, duty to inform, duty of disclosure, right of objection, right of cancellation

DAS VERHÄLTNIS ZWISCHEN DER ERKLÄRUNGSPFLICHT DES VERSICHERERS UND DER BELEUCHTUNGSPFLICHT DES VERSICHERERS VOR VERTRAGSABSCHLUSS

Öz

Ein Versicherungsvertrag ist ein Vertrag, bei dem Ehrlichkeitsregeln und gegenseitiges Vertrauen im Vordergrund stehen, wenn die einzigartigen Eigenschaften der Versicherung berücksichtigt werden. Der für die Parteien undurchsichtige Versicherungsvertrag kann nur insoweit gesund abgeschlossen werden, als sich die Parteien gegenseitig aufklären. Beide Parteien haben ihrer vorvertraglichen Aufklärungspflicht unaufgefordert ohne Aufforderung der anderen Partei nachzukommen. Bei Versicherungsverträgen ist die gegenseitige Information der Parteien vor Vertragsabschluss in den AGB für beide Parteien gesondert geregelt. Für den Fall, dass eine Partei die vorvertragliche Aufklärungspflicht verletzt, stehen der anderen Partei einige Rechte zu. In Fällen, in denen beide Parteien ihre Informationspflicht verletzen, ist jedoch zu klären, ob bzw. inwieweit die Parteien von diesen ihnen eingeräumten Rechten Gebrauch machen können. Dabei sollte das Verhältnis zwischen der Anzeigepflicht des Versicherungsnehmers und der Anzeigepflicht des Versicherers offengelegt werden.

Anahtar Kelimeler

versicherungsvertrag, information des versicherungsnehmers, anzeigepflicht, widerspruchsrecht, widerrufsrecht

SÖZLEŞME ÖNCESİ SİGORTA ETTİRENİN BEYAN YÜKÜMLÜLÜĞÜ İLE SİGORTACININ AYDINLATMA YÜKÜMLÜLÜĞÜ ARASINDAKİ İLİŞKİ

Öz

Sigorta sözleşmesi, sigortanın kendine özgü münhasır özellikleri gözetildiğinde dürüstlük kurallarının ve karşılıklı güvenin daha ön planda olduğu sözleşmedir. Taraflar açısından bilinmezliklerle dolu olan sigorta sözleşmesi, ancak tarafların birbirlerini aydınlattığı ölçüde sağlıklı bir şekilde yapılabilmektedir. Her iki taraf da sözleşme öncesi aydınlatma yükümlülüğünü karşı tarafın herhangi bir talebi olmaksızın kendiliğinden yerine getirmelidir. Sigorta sözleşmelerinde tarafların birbirlerini sözleşme öncesinde aydınlatmaları, her iki taraf yönünden TTK’de özel olarak düzenlenmiştir. Sözleşme öncesinde bir tarafın aydınlatma yükümlülüğünü ihlâl etmesi halinde diğer tarafa bazı haklar tanınmış bulunmaktadır. Ancak her iki tarafın da aydınlatma yükümlülüğünü ihlâl ettiği durumlarda tarafların kendilerine tanınan bu hakları kullanıp kullanamayacağı veya ne ölçüde kullanacağı hususu açıklığa kavuşturulması gereken bir konudur. Bu durumda sigorta ettirenin beyan yükümlülüğü ile sigortacının aydınlatma yükümlülüğü arasındaki ilişkinin ortaya konulması gerekir.

Anahtar Kelimeler

sigorta sözleşmesi, aydınlatma yükümlülüğü, beyan yükümlülüğü, itiraz hakkı, cayma hakkı

Kaynakça

• Ağsakal, İbrahim (2015), Sigorta Sözleşmesinde Sözleşme Öncesi Beyan Yükümlülüğüne Aykırılık ve Sonuçları, 1. Baskı, Ankara, Adalet Yayınevi.
• Akünal, Teoman (1988) ‘Sorumluluk Hukukunda Sözleşmenin Nisbiliği Prensibinin Aşılması’ Yargıtay Dergisi, C: 14, S: 4, s. 222-237.
• Aral Eldeleklioğlu, İrem (2012) ‘6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu ve Sigortacılık Mevzuatı Uyarınca Sigortacının Aydınlatma Yükümlülüğü’ Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, C: 18, S: 1, s. 383-403.
• Atamer, M. Yeşim (2012) ‘Yeni Türk Borçlar Kanunu Hükümleri Uyarınca Genel İşlem Koşullarının Denetlenmesi-TKHK m. 6 ve TTK m.55, f. 1 (f) İle Karşılaştırmalı Olarak’, Türk Hukukunda Genel İşlem Şartları Sempozyumu, Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü, Ankara, s. 9-73.
• Ayhan, Rıza/Çağlar, Hayrettin/Özdamar, Mehmet (2019), Sigorta Hukuku Ders Kitabı, 2. Baskı, Ankara, Yetkin Yayınları.
• Aydın, Sevgican (2018) Sigorta Ettirenin Sözleşme Öncesi Beyan Yükümlülüğünün İhlali ve İhlal Hâlinde Sigortacının Hakları, 1. Baskı, Ankara, Seçkin.
• Aydınlı, İbrahim (2004) İşverenin Sosyal Temas ve İş İlişkisinden Doğan Edimden Bağımsız Koruma Yükümlülükleri ve Sonuçlar, 1. Baskı, Ankara, Seçkin.
• Aydoğdu, Murat (2018), Genel İşlem Koşulları Şerhi, 1. Baskı, Ankara, Adalet Yayınevi.
• Bahtiyar, Mehmet (1997) ‘Sigorta Poliçesi Genel Koşulları’, Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi, C: 19, S: 2, s. 89-110.
• Battal, Ahmet (2001), Güven Kurumu Nitelendirmesi Işığında Bankaların Hukuki Sorumluluğu, 1. Baskı, Ankara, Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü.
• Beckmann,Roland Michael/Matusche-Beckmann, Annemarie/ Bearbeiter (2015), Versisherungsrechts-Handbuch, 3. Auflage, C.H.Beck, (Beckmann/Matusche-Beckmann /Bearbeiter, -, Rn. -).
• Brömmelmeyer, Christoph (2021) ‘Vertriebstatigkeit gem §1a VVG’ VersR, Helf 13, s. 805-814.
• Çınar, Ömer (2009) Tüketici Hukukunda Haksız Şartlar, 1. Baskı, İstanbul, On İki Levha.
• Demircioğlu, Huriye Reyhan (2009) Güven Esası Uyarınca Sözleşme Görüşmelerindeki Kusurlu Davranıştan Doğan Sorumluluk, 1. Baskı, Ankara, Yetkin Yayınları.
• Döhmer, Tronje (1997) ‘Die Fiktionendes §5a VVG’, zfs, s. 281 vd.
• Dörner, Heinrich/Hoffmann, Stefen (1996) ‘Der Abschluß von Versicherungsverträgen nach § 5a VVG’, NJW, Heft 3, s. 153-160.
• Er, Sefa (2022) ‘Sigortacının Sözleşme Öncesi Aydınlatma Yükümlülüğünü İhlal Etmesi Hâlinde Sigorta Ettirenin İtiraz Hakkı’ Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, S: 3, C: XXVI, s. 507-556.
• Erbaş Açıkel, Aslıhan (2021) ‘Sigorta Ettirenin Sözleşme Öncesi Beyan Yükümlülüğünün İhlaline İlişkin Türk Ticaret Kanunu Hükümlerinin Alman Sigorta Sözleşmeleri Kanunu’nda ve Avrupa Sigorta Sözleşmesi Hukuku Prensipleri’nde Yer Alan Düzenlemeler Açısından Değerlendirilmesi’, İstanbul Hukuk Mecmuası, C: 79, S: 3, s. 881-928.
• Erbek Odabaşı, Özge (2020) ‘Borç İlişkisinden Doğan Yan Yükümlerin Edim Yükümleriyle Karşılaştırılması’ İzmir Barosu Dergisi, S: 3, s. 61-155.
• Eren, Fikret (2017) Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 22. Baskı, Ankara, Yetkin Yayınları.
• Gökyar Çınar, Senem (2021), Sigorta Hukukunda Sigortacının Aydınlatma Yükümlülüğü, 1. Baskı, Ankara, Yetkin Yayınları.
• Gürses, Davut (2016) Banka Genel Kredi Sözleşmesi, 1. Baskı, İstanbul, On İki Levha.
• Hacıömeroğlu, A. Oğuzhan (2015) ‘Sigorta Sözleşmelerinin Kuruluş Safhasındaki Sigorta Ettirenin Beyan Yükümlülüğünün Culpa In Contrahendo Sorumluluğu Açısından Değerlendirilmesi’, Ticaret ve Fikri Mülkiyet Hukuku Dergisi, C: 1, S: 2, s. 49-70.
• Kabukçuoğlu Özer, Fatma Dilek (2012) Sigortacılık Kanunu Şerhi, 1. Baskı, İstanbul, On İki Levha.
• Kayıhan, Şaban/Bağcı, Ömer (2019) Türk Özel Sigorta Hukuku Dersleri, 4. Baskı, Kocaeli, Umuttepe Yayınları.
• Kender, Rayegan (2017) Türkiye`de Hususi Sigorta Hukuku, 16. Baskı, İstanbul, On İki Levha.
• Kırca, Çiğdem (2004) Bilgi Vermeden Dolayı Üçüncü Kişiye Karşı Sorumluluk, 1. Baskı, Ankara, Banka ve Ticaret Hukuku Enstitüsü.
• Kubilay, Huriye (2003), Uygulamalı Özel Sigorta Hukuku, 2. Baskı, İzmir, Barış Yayınları Fakülteler Kitabevi.
• Langheid, Theo/Wandt, Manfred/ Bearbeiter (2016) Münchener Kommentar zum Versicherungsvertragsgesetz: VVG, Band 1, §§1-99, VVG-InfoV, 2. Auflage, C.H.Beck, (Langheid/Wandt/Bearbeiter, VVG -, Rn. -)
• Langheid, Theo/Rixecker, Roland/ Bearbeiter (2019) Versicherungsvertragsgesetz: VVG mit Einführungsgesetz und VVG-Informationspflichtenverordnung Kommentar, 6. Auflage, C.H.Beck, (Langheid/Rixecker/ Bearbeiter, VVG-, Rn. -)
• Memiş, Tekin (2016) Sigorta Sözleşmesi Şartlarının Yargısal Denetimi, 1. Bası, İstanbul, On İki Levha.
• Omağ, Merih Kemal (2003) ‘Sigortacı Açısından Sigorta Sözleşmesinin Hükümleri’, Prof. Dr. Fahiman Tekil’in Anısına Armağan, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi, İstanbul, Beta.
• Özdamar, Mehmet (2009) Sigortacının Sözleşme Öncesi Aydınlatma Yükümlülüğü, 1. Baskı, Ankara, Yetkin Yayınları.
• Prölss, Erich /Martin, Anton /Bearbeiter (2021) Versicherungsvertragsgesetz, 31. Auflage, C.H.Beck, (Prölss/Martin/Bearbeiter, VVG -, Rn. -)
• Rüffer, Wilfried/Halbach, Dirk/ Schimikowski, Peter/ Bearbeiter (2020), Versicherungsvertragsgesetz, 4. Auflage, Nomos, (Rüffer/Halbach/Schimikowski/ Bearbeiter, VVG -, Rn. -).
• Serozan, Rona (2016) İfa İfa Engelleri Haksız Zenginleşme, 6. Baskı, İstanbul, Filiz Kitabevi.
• Tekinay, Selahattin Sulhi/Akman, Sermet/Burcuoğlu, Hâluk/Altop, Atilla (1993), Tekinay Borçlar Hukuku Genel Hü-kümler, 7. Baskı, İstanbul, Filiz Kitabevi.
• Ünan, Samim (2016) Türk Ticaret Kanunu Şerhi Altıncı Kitap Sigorta Hukuku C. I, 1. Baskı, İstanbul, On İki Levha.
• Ünan, Samim/Atamer, Yeşim (2012) ‘Control of General and Special Conditions of Insurance Under Turkish Law with Special Regard to the Transparency Requirement’ Transparency in Insurance Law, İstanbul, s. 65-88.
• Yavaşi, Mahmut (2019) Kara Taşıtları Sigortaları, 1. Baskı, Ankara, Yetkin Yayınları.
• Yazıcıoğlu, Emine (2010) Sigorta Ara-cıları Hukuku 1, 1. Baskı, İstanbul, On İki Levha.
• Yazıcıoğlu, Emine (2018) ‘Sigortacının Bilgilendirme (Aydınlatma) Yükümlülüğü’: Ünan, Samim/ Yazıcıoğlu, Emine (Editörler), Sigorta Hukuku Sempozyumları, 1. Baskı, İstanbul, On İki Levha.
• Yazıcıoğlu, Emine/ Şeker Öğüz, Zehra (2020) Sigorta Hukuku, 3. Baskı, İstanbul, Filiz Kitabevi.
• Yeşilova Aras, Ecehan (2015) ‘Sigorta Sözleşmelerinde Genel İşlem Şartlarının Kullanılması’, Genel İşlem Şartları Sempozyumu, İzmir Barosu Dergisi, S: 3, s. 447-470.
• Yetiş Şamlı, Kübra (2016) ‘Sigortacının Aydınlatma Yükümlülüğünü Düzenleyen TTK m. 1423 Hükmüne İlişkin Bazı Değerlendirmeler’ Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, Cevdet Yavuz’a Armağan, S: 22, C: 3, s. 2977-3004.