SİNEMADA HAK SAHİPLİĞİYLE İLGİLİ FSEK HÜKÜMLERİNDE YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER VE BUNLARIN TATBİKATINA DAİR İÇTİHATLAR ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME

Year 2025, Volume: 11 Issue: 1, 1 - 24, 30.06.2025

Mustafa Ateş

https://doi.org/10.55027/tfm.1637461

Abstract

Sinema eseri birden fazla iletişim formunun terkibinden oluşur ve bu ürün birden fazla kişinin bütünlük arzeden ortak çalışmalarıyla meydana getirilebilir. Sinematografik ürün üzerinde, onun vücut bulmasını sağlayan öznelerden kimlere hangi sıfatla ne türden haklar tanınacağı aslında bir tercih ve hukuk politikası meselesidir. FSEK başlangıçta, sinema eseri üzerinde telif hukukundan doğan bütün hakları kendisine “eser sahibi” sıfatı verilen yapımcıya inhisar ettirmiştir. Ancak 1995 yılında durum değişmiş ve yapımcının eser sahipliği sıfatı kaldırılarak sinema eserinin yönetmeni, özgün müzik bestecisi ve senaristi eserin birlikte sahibi sayılmışlar ve aynı değişiklikle sinema filminde oyuncu olarak rol alan kişilere de “icracı sanatçı” sıfatı verilmiştir. Bunların hakları “eser sahibinin haklarına komşu haklar” adı altında 80. maddede gösterilmiştir. 4110 sayılı Kanunla FSEK’e ilave edilen bir ek madde (Ek Madde 2) ile, yapımcının yerine eser sahibi olarak ikame olunan kimselerin mezkûr Kanunun yürürlüğe girdiği 12.06.1995 tarihinden evvel yapılmış veya yapımına başlanmış sinema eserleri üzerinde yapımcının eser sahipliği korunduğu halde, yönetmen, besteci ve senariste sözkonusu eserler üzerinde telif hukukundan doğan herhangi bir hak sahipliği tanınmamıştır. Mezkûr maddede 2001 yılında 4630 sayılı Kanunla yapılan değişiklikle aynı kural muhafaza edilmişse de, komşu hak sahipliği bahşedilen icracı sanatçıların haklarının geçmişe yürütülmesi hususunda bir sınırlama getirilmemiştir. Sinema üzerinde hak sahipliğiyle ilgili düzenlemelerin yeteri kadar açık olmaması ve yargısal tatbikatı, eser üzerinde hak sahipleri için mağduriyetlere yol açmıştır. Bu bildiride sinemada hak sahipliğiyle ilgili 1995 ve sonrasında yapılan kanun değişiklikleri ve bunların yargı tarafından yorumu ve tatbikine ilişkin bazı kararların tahlili ve tenkidi yapılmaktadır.

Keywords

sinema eseri , sinemada telif hakları , sinema eseri sahipliği , yapımcı , komşu hak sahibi , icracı sanatçı.

AN AVALUATION ON THE AMENDMENTS MADE TO THE PROVISIONS OF TURKISH COPYRIGHT CODE CONCERNING RIGHTS OWNERSHIP IN CINEMA AND THE JURISPRUDENCE REGARDING THEIR IMPLEMENTATION

Abstract

The cinematic work consists of more than one communication unit and can only emerge through the collaborative efforts of more than one person. It is actually a matter of choice and legal policy to grant what kind of rights and with what qualities to the subjects whose bodies are present on the cinematographic products. Turkish Copyright Code (TCC) initially assigned all rights arising from copyright on the cinematic work to the producer, who was given the title of "author of work". However, in 1995, the situation was changed and the producer's title of authorship of the work was abolished, and the director, original music critics and screenwriter of the cinema work were deemed to be joint owners of the work. By the way, within the scope of the same change, people who acted as movie actors were also given the title of "performing artist". Their rights are included in Article 80 under the name "rights related to the rights of the authors". With an additional article (Additional Article 2) added to the TCC by Law No. 4110, although it is protected that the producer's works are included in the cinema works that have already been produced or started to be produced on 12.06.1995, when the person who replaced the producer as the owner of the work entered the palace, the director, the authors and screenwriters are not granted any rights arising from copyright law on the works in question. Although the same rule has been preserved in the said article with the amendment made by Law No. 4630 in 2001, there is no restriction on the retroactivity of the rights of the granted performing artists who have neighboring rights. The lack of clarity in the regulations regarding cinema rights and their judicial application have led to injuries for some rights holders on important cinema works. In this paper, some decisions regarding the legal amendments made in 1995 and later regarding rights in cinema in Turkey and their interpretation and implementation by the judiciary are analyzed and criticized.

Keywords

cinematic work , copyright on the cinematic work , authors of the cinematic work , producer , neighboring rights holder , performing artist.

References

• Ateş M, “Fikir ve Sanat Hukukunda Sinema Eseri ve Eser Sahipliği” Fikri Hukuka Dair Makalelerim, (1. Baskı, Adalet Yayınevi 2016) 238-295.
• Ateş M, Fikrî Hukukta Eser, (1. Baskı, Turhan Yayınevi 2007).
• Ateş M, “Dünü ve Bugünüyle Sinema Eseri Sahipliği” Sinemada Geçmiş ve Geleceği ile Telif Hakları Paneli 20-21 Ekim 2023 İstanbul, (1. Baskı, SESAM-Sinema Eseri Sahipleri Meslek Birliği 2023) 101-116.
• Ateş M, “Fikrî Hakların Anayasal Himâyesi Üzerine Notlar” Prof. Dr. Burhan Kuzu’nun Anısına Armağan, (Oniki Levha Yayınevi 2023)
• Ateş M, “Senarist Ne Zamandan Beri Sinema Eserinin Sahibidir?” https://fikrimulkiyet.com/senarist-ne-zamandan-beri-sinema-eserinin-sahibidir/
• Ateş M, Fikrî Haklarla İlgili Hukuki İşlemler, (2. Baskı, Seçkin Yayınevi 2023).
• Ateş M, Fikrî Hukukta Eser Sahipliği, (1. Baskı, Adalet Yayınevi 2012).
• Cornish WR, Intellectual Property Patents Copyright Trade Marks and Allied Rights, (Sweet & Maxwell 1996).
• Dessemonted F, “Switzerland” in International Copyright Law And Practice (Edits. Nimmer & Geller) Vol. 2, (Matthew Bender, New York 1995).
• Dietz A, “Germany” in International Copyright Law And Practice (Edits. Nimmer & Geller) Vol. 1, Matthew Bender, New York.
• Dworkin G, “Auhorship of Films and the European Commision Proposals for Harmonosing the Term of Copyright” (1993) 5 EIPR 5 152
• Gökyayla KE, “Film Yapımına İlişkin Bazı Tespitler” Sinemada Geçmiş ve Geleceği ile Telif Hakları Paneli 20-21 Ekim 2023 İstanbul, (SESAM-Sinema Eseri Sahipleri Meslek Birliği, 2023) 123-140.
• Holyoak & Torremans, Intellectual Property Law, (Oxford Publishing 1995).
• Kınacıoğlu N, “Sinema Eserleri ve Bunlarda Eser Sahipliği” Prof. Dr. Ali Bozer’e Armağan (Edit. Yaşar Karayalçın) (Banka ve Ticaret Hukuku Enstitüsü Yayını 1998)
• Lucas & Plaisant, “France” in International Copyright Law And Practice (Edits. Nimmer & Geller) Vol. 1, (Matthew Bender 1995)
• Tek S, “Koruma Süreleri Dolmuş Sinema eserleri Üzerindeki Fikri Hakların Yeniden Canlanması Sorunu” Sinemada Geçmiş ve Geleceği ile Telif Hakları Paneli 20-21 Ekim 2023 İstanbul, (SESAM-Sinema Eseri Sahipleri Meslek Birliği 2023) 50-69
• Yavuz L, Alıca T ve Merdivan F, Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu Yorumu, (1. Baskı, Seçkin Yayınevi 2013).