Sesbilgisel Farkındalık Öğretimi Üzerine Alternatif Bir Strateji Olan Görsel Sesler Hakkında Öğretmen Adaylarının Görüşleri

Yıl 2025, Cilt: 8 Sayı: 2, 23 - 28, 20.11.2025

Ayşe Nur Kart

Öz

Amaç: İşitme yetersizliği olan öğrencilerin okuma başarısını etkileyen pek çok faktör vardır ve bunlardan birisi de sesbilgisel farkındalık becerileridir. İşitme yetersizliği olan çocukların eğitiminde kanıt temelli uygulamaların kullanılması gerekmektedir. Görsel sesler, harf bilgisi, sesbilgisel farkındalık ve konuşma seslerinin üretimini desteklemek için kullanılan alternatif bir yöntemdir. Bu araştırmanın amacı görsel sesler hakkında bilgi vermek ve son sınıf öğretmen adaylarının görsel sesler hakkındaki görüşlerini belirlemektir.
Yöntem: Araştırmada betimsel araştırma yöntemlerinden tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmaya gönüllülük esasına göre 93 öğretmen adayı katılmıştır. Araştırmanın verileri 5’li Likert tipi 8 ve 2 açık uçlu soru bulunduran anket formu aracılığıyla toplanmıştır. Araştırmanın nicel verileri yüzdelik ve frekans değerleri kullanılanarak raporlaştırılırken, nitel verilerin analizinde önceden belirlenen temalar çerçevesinde betimsel analiz kullanılmıştır.
Bulgular: Öğretmen adaylarının %72’si görsel sesleri kullanmanın eğlenceli olduğunu ve yaklaşık olarak %65’i ise öğrenmenin kolay olduğunu belirtmiştir. Katılımcılar görsel seslerin farklı etkinliklere ve ortamlara uyarlanabileceğini (%72) ve mevcut ders planlarına eklenebileceğini düşünmektedir (%57). Farklı öğrenci grupları ile kullanılabilecek olan görsel sesler (%69), öğrencilerin okuma başarısını destekleyebilir (%75). Son olarak, yaklaşık %70 oranında (n=64) öğretmen adayı ilerideki öğretmenlik hayatlarında görsel sesleri kullanabileceklerini belirtmiştir.
Sonuç: Çok duyulu bir yaklaşım olan görsel sesler, konuşma seslerini görsel ve hareketli öğelerle somutlaştırıp işitme yetersizliği olan öğrencilerin okuryazarlık gelişimlerini destekleyebilir. İşitme yetersizliği olan öğrencilerin okuma başarısını desteklemek için öğretmenlerin, ailelerin, odyologların ve dil ve konuşma terapistlerinin arasındaki iş birliği çok önemlidir. Görsel sesler farklı profesyonellerce farklı ortamlarda ve değişik öğrenci grupları kolaylıkla kullanılabilir.

Anahtar Kelimeler

sesbilgisel farkındalık , görsel sesler , işitme yetersizliği olan öğrenciler

Etik Beyan

Araştırmaya Düzce Üniversitesi Bilimsel Araştırma ve Yayın Etik Kurulu’nun 11. Toplantısında 11.12.2023 tarih ve 2023/396 sayılı kararıyla izin alınmıştır.

Kaynakça

• Adams, M. J. (1990). Beginning to Read: Thinking and Learning About Print. Cambridge, Mass.: MIT Press.
• Akmeşe, P. P. ve Kayhan, N. (2016). İşitme engelliler öğretmenleri ile odyoloji ve konuşma bozuklukları uzmanlarının işitme kayıplı çocukların eğitimi hakkındaki görüşleri. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Derg, 1(40). [CrossRef]
• Akmeşe, P. P. ve Küçük, D. S. (2022). İşitme kayıplı çocuklarda erken okuryazarlık becerileri. Türk Odyoloji ve İşitme Araştırmaları Derg, 5(1), 18–23.
• Altınkaynak, Ş. Ö. (2019). Okul öncesi dönemde erken okuryazarlık becerilerinin gelişimi. Dumlupınar Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Derg, 3(1), 37 49.
• Beal-Alvarez, J. S., Lederberg, A. R., & Easterbrooks, S. R. (2012). Grapheme phoneme acquisition of deaf preschoolers. J Deaf Stud Deaf Educ, 17(1), 39–60. [CrossRef]
• Birsh, J. R. (2011). Multisensory Teaching of Basic Language Skills. Baltimore: Paul H. Brookes Pub. Co.
• Creswell, J. W. (2012). Educational Research: Planning, Conducting, and Evaluating Quantitative and Qualitative Research. Boston, MA: Pearson.
• Çağlar, N. A. ve Erbaş, A. N. (2022). Vaka çalışması: Çocukluk çağı konuşma apraksisi olan bir çocukta dil ve konuşma müdahalesinin etkililiğinin incelenmesi. Ergoterapi ve Rehabilitasyon Derg, 10(3), 127–132. [CrossRef]
• Easterbrooks, S. R., & Beal-Alvarez, J. (2013). Literacy Instruction for Students Who are Deaf and Hard of Hearing. Oxford University Press.
• Entwisle, L. K., Brouwer, K., Hanson, E., & Messersmith, J. (2016). A systematic review of emergent literacy interven- tions for preschool-age children with cochlear implants. Contemp Issues Commun Sci Disord, 43(2), 64–76. [CrossRef]
• Gardner, R., Cihon, T. M., Morrison, D., & Paul, P. (2013). Implementing visual phonics with hearing kindergarteners at risk for reading failure. Prev Sch Fail, 57(1), 30–42. [CrossRef]
• Güldenoğlu, B., Kargın, T. ve Ergül, C. (2016). Sesbilgisel farkındalık becerilerinin okuma ve okuduğunu anlama üzerindeki etkisi: boylamsal bir çalışma. İlköğretim Online, 15(1). [CrossRef] https://doi.org/10.17051/io.2016.25973
• Hampton, M. A. (2012). Using visual phonics to supplement articulation intervention. Unpublished masters thesis. Eastern Illinois University, USA.
• Hudson, M. E., & Walker, M. M. (2022). Systematic review results are mixed for the effects of Visual Phonics on phonological awareness, reading decoding, and reading comprehension for hearing students at-risk for reading failure and d/ deaf and hard of hearing students. Evid Based Commun Assess Interv, 16(1), 1–4. [CrossRef]
• Jones, R., & Brown, L. (2019). Enhancing language skills through reading: a meta analysis. Read Res Q, 35(2), 127–141.
• Kart, A. N. (2022a). Perspectives of experts on the evidence-based reading practices and Visual Phonics (doctoral dissertation). The Ohio State University, USA. Retrieved from: https://etd.ohiolink.edu/
• Kart, A. N. (2022b). Systematic review of studies on Visual Phonics. Commun Disord Q, 43(4), 261–271. [CrossRef]
• Kart, A. N. (2023a). Turkish adaptation of Visual Phonics. Online Submission.
• Kart, A. N. (2023b). Visual Phonics: Relevant for all early readers, especially struggling readers. Human Research in Rehabilitation, 13(1), 141–147. [CrossRef]
• Marschark, M., & Spencer, P. E. (2009). Evidence of best practice models and outcomes in the education of deaf and hard-of-hearing children: an international review. Trim, Ireland: National Council for Special Education.
• Mayer, C., & Trezek, B. J. (2015). Early literacy development in deaf children. Oxford University Press. [CrossRef]
• Mayer, C., Trezek, B. J., & Hancock, G. R. (2021). Reading achievement of deaf students: challenging the fourth grade ceiling. The J Deaf Stud Deaf Educ, 26(3), 427–437. [CrossRef]
• Mesmer, H. A. E., & Griffith, P. L. (2005). Everybody’s selling it -but just what is explicit, systematic phonics instruction? Read Teach, 59(4), 366–376. [CrossRef]
• Montgomery, J. (2008). Dave Krupke: What exactly is visual phonics?. Commun Disord Q, 29(3), 177–182. [CrossRef] https://doi.org/10.1177/1525740108318413
• Morrison, D., Trezek, B. J., & Paul, P. V. (2008). Can you see that sound? A rationale for a multisensory intervention tool for struggling readers. Balanced Reading Instruction, 15(1), 11–26.
• National Early Literacy Panel. (2008). Developing early literacy: Report of the national early literacy panel. Washington, DC: National Institute for Literacy. National Reading Panel (US), National Institute of Child Health, & Human
• Development (US). (2000). Report of the national reading panel: Teaching children to read. An evidence-based assessment of the scientific research literature on reading and its implications for reading instruction. Reports of the subgroups National Institute of Child Health and Human Development, National Institutes of Health.
• Narr, R. F., & Cawthon, S. W. (2011). The “wh” questions of visual phonics: What, who, where, when, and why. J Deaf Stud Deaf Educ, 16(1), 66–78. [CrossRef]
• Özkan, H. B. ve Yücel, E. (2021). İşitme yetersizliği olan çocuklarda dil ve okuduğunu anlama becerileri arasındaki ilişki. Türk Odyoloji ve İşitme Araştırmaları Derg, 4(1), 27–32.
• Paul, P. V. (2019). Perspectives on evidence-based. American Annals of the Deaf, 164(4), 423–428. [CrossRef]
• Paul, P. V., Wang, Y., & Williams, C. (2013). Deaf Students and the Qualitative Similarity Hypothesis: Understanding Language and Literacy Development. Gallaudet University Press. [CrossRef]
• Snow, C. E., Burns, M. S., & Griffin, P. (1998). Preventing Reading Difficulties in Young Children. Washington, DC: National Academies Press.
• Trezek, B. J., & Hancock, G. R. (2013). Implementing instruction in the alphabetic principle within a sign bilingual setting. J Deaf Stud Deaf Educ, 18(3), 391 408. [CrossRef]
• Trezek, B. J., & Wang, Y. (2017). Evaluating evidence-based practices in reading interventions for deaf students. In Research in Deaf Education: Contexts, Challenges, and Considerations. S.W. Cawthon & C.L Garberoglio (Eds.) (pp. 277-308). Oxford University Press. [CrossRef]
• Tucci, S. L., & Easterbrooks, S. R. (2015). A syllable segmentation, letter-sound, and initial-sound intervention with students who are deaf or hard of hearing and use sign language. J Spec Educ, 48(4), 279–289. [CrossRef]
• Waddy-Smith, B., & Wilson, V (2003). See that sound! Visual Phonics helps deaf and hard of hearing students develop reading skills. Odyssey, 5(1), 14–17. Wang, Y., Spychala, H., Harris, R. S., & Oetting, T. L. (2013). The effectiveness of a phonics-based early intervention for deaf and hard of hearing preschool children and its possible impact on reading skills in elementary school: a case study. American Annals of the Deaf, 158(2), 107–120. [CrossRef]
• Wang, Y., & Williams, C. (2014). Are we hammering square pegs into round holes? An investigation of the meta-analyses of reading research with students who are deaf or hard of hearing and students who are hearing. American Annals of the Deaf, 159(4), 323–345. [CrossRef]
• Woolsey, M. L., Satterfield, S. T., & Roberson, L. (2006). Visual phonics: an English code buster?. American Annals of the Deaf, 151(4), 452–457. [CrossRef]