‘Bağırsak-Beyin-Deri Ekseni’: Retrospektif Olgu Tahlilleri (2009-2024) ve Tecrübeleri

Yıl 2024, Cilt: 5 Sayı: 3, 11 - 23, 31.12.2024

Kerem Ural

Öz

Amaç: ‘Beyin-bağırsak-deri ekseni’ konseptinde bağırsakta allostazisin ya da öbiyotik dengenin, deri sağlığını da etkilediği bilinmektedir. Kronik dejeneratif hastalıklarda düşük dereceli sistemik enflamasyonun yanı sıra paslanma-iltihaplanma-şekerlenme tiradına hem sızıntılı (geçirgen) bağırsak hem de sızıntılı deri eşlik edebilmektedir. Temelinde bağırsak-kendi mikrobiyomu ile beyin arasında gerçekleşen bilgisayar ağı-çalışma alanı (network) çeşitli yolaklarla deri tutulumuna da neden olabilmektedir. Yine gastrointestinal sistemde oluşagelebilen disbiyozis, inflamatuar hastalıklarla çift yönlü ilişkide olabilmektedir. Kedi ile köpeklerde ko-morbid gastroentero-dermatolojik hastalıklarla ilgili veri azlığı mevcuttur. Bu çalışmada retrpospektif olarak kanıta dayalı veriler kapsamında kronik enteropatili kediler ile inflamatuar bağırsak hastalıklı/kronik enteropatili köpeklerde ko-morbid olarak sırası ile felin atopik dermal sendrom ve kanin atopik dermatit başta olmak üzere deri tutulumu meydana gelip gelmediği araştırılmıştır. Materyal ve metot: Mevcut verilerle sağaltımda odakların intestinal permeabilite, geçirgen bağırsak, beyin-bağırsak-deri ekseni olması gerekliliği, yazarın ülkemiz sathında her platformda 25 yılı aşkın süredir anlattığı hali ile söylenebilinir. Yıl bazlı (2009-2024 Haziran ayı başı) olarak 15 seneyi aşan veriler ile demografik analizler eşliğinde ‘bağırsak-beyin-deri ekseni’ kapsamında değerlendirilen 349 kedi ile 576 köpek gastroentero-dermatolojik yaklaşım ile bu çalışmaya ilgili kriterlerle dahil edildi. Bulgular: Kanıta dayalı laboratuvar verileri eşliğinde kronik enteropatisi mevcut 349 kedinin 207’sinde Felin Atopik Deri Sendromu, 41’sinde gıda alerjisi saptanırken alt sınıflandırma ile klinik hastalık tablosu sınıflandırılırken eş zamanlı ko-morbiditeler de belirlendi. Yine Kanin inflamatuar bağırsak hastalığı (n=576) bulunan olgularda eş zamanlı atopik dermatit (n=202) sekonder dermatomikozis (n=107) ve pyodermanın (n=61) yanı sıra 174 diğer olguda gıda alerjisi saptandı. Sonuç: Elde edilen veriler gastroenterolojik bozuklukların dermatolojik yansımalarıyla beraber değerlendirilmesi gerekliliği ve gastroentero-dermatoloji tanımlamasının daha doğru olacağını sağaltımın da bu istikamette değerlendirilmesi gerektiği söylenebilinir.

Anahtar Kelimeler

dermatoloji, gastroenteroloji, köpek, komorbidite

Kaynakça

• 1. Romijn, J. A., Corssmit, E. P., Havekes, L. M., & Pijl, H. Gut–brain axis. Current Opinion in Clinical Nutrition & Metabolic Care. 2008; 11(4): 518-521.
• 2. Shanahan, F. Brain-gut axis and mucosal immunity: a perspective on mucosal psychoneuroimmunology. In Seminars in gastrointestinal disease. 1999 Jan; 10(1): 8-13.
• 3. Arck, P., Handjiski, B., Hagen, E., Pincus, M., Bruenahl, C., Bienenstock, J,et al. Is there a ‘gut–brain–skin axis’?. Experimental dermatology,2010; 19(5): 401-405.
• 4. Chen, G., Chen, Z. M., Fan, X. Y., Jin, Y. L., Li, X.,et al. Gut–brain–skin axis in psoriasis: a review. Dermatology and therapy, 2021; 11: 25-38.
• 5. De Pessemier, B., Grine, L., Debaere, M., Maes, A., Paetzold, B., & Callewaert, C. Gut–skin axis: current knowledge of the interrelationship between microbial dysbiosis and skin conditions. Microorganisms,2021; 9(2): 353.
• 6. Ural, K. Farklı dermatolojik bozukluklarda ayırıcı tanı: İpucubeşlisi. Çağrılı ve sözlü tebliğ. 11. Küçük Hayvan Veteriner Hekimleri Derneği Sürekli Eğitim Kongresi, İstanbul, Türkiye, 2016.
• 7. Ural, K. 360 degree Veterinary Dermatology Erşan Kuneri aganist Sean Connery (probiotic therapy). II. International Congress on Advances in Veterinary Sciences Technics. Skopje, Macedonia, 2017.
• 8. Ural, K. Kedi ve köpeklerde dermatoloji çalıştayı: güncel ve pratik yaklaşımlar. 12. Küçük Hayvan Veteriner Hekimleri Derneği Sürekli Eğitim Kongresi, İstanbul, Turkey, 2017.
• 9. Ural, K. Veteriner İç Hastalıkları Günleri-Mikrobiyota diyalogları 08.09.2019 (tam gün sunum) Aydın. Veteriner İç Hastalıkları Akademisi ve Felin Dermatoloji Grubu organizasyonu, Aydın, Türkiye, 2019.
• 10. Ural, K. Küçük hayvan hekimliğinde dermatoloji alanında yeni dönem: Bağırsak-beyin-deri ekseni-I ve II. Uluslararası Vetexpo Veteriner Bilimleri Kongresi Sözlü sunumları. İstanbul, Türkiye, 2019.
• 11. Ural, K. Veteriner İç Hastalıklarında Probiyotikler: Probiyotik Kullanımı rehber Kitabı ve Olgu Atlası. 1. Baskı. Atalay konf ve Matb, Ankara, 2020.
• 12. Ural, K. Kedi ve Köpeklerde beslenme bozukluklarına bağlı farklı hastalıklar, sızıntılı barsak ve konvensiyonel sağaltıma karşı pre ve probiyotik uygulamaları. Yayın Yeri:NoeVet Düzenli Eğitim Seminerleri, 2017 (17.09.2017-17.09.2017).
• 13. Ural, K. Kedi ve Köpeklerde dermatolojik Rahatsızlıklar ve Bu Rahatsızlıklarda Dermatolojinin Önemi. Yayın Yeri:Mopsan Veteriner Ürünleri Tanıtım Lansmanı, 2017 (09.05.2017-09.05.2017).
• 14. Ural, K. 360 degree Veterinary Dermatology Erşan Kuneri aganist Sean Connery (probiotic therapy). Yayın Yeri:II. International Congress on Advances in Veterinary Sciences Technics, 2017 (04.10.2017-08.10.2017).
• 15. Ural, K. İçimizdeki İyi ve Mini Canlılar: Probiyotikler. Yoksa Ev Sahibi Onlar Mı?. Yayın Yeri:CAB Yaşam Eğitim Semineri, 2020 (08.07.2020).
• 16. Ural, K. Gastroentero-Dermatoloji. Yayın Yeri:Veteriner İç Hastalıkları Günleri Gastroenteroloji Çalıştayı, 2020 (29.03.2020).
• 17. Ural, K. Baharat Yolu. Yayın Yeri:CAB Yaşam Eğitim Semineri, 2020 (01.07.2020).
• 18. Ural, K. Beslenme-Bağırsak Mikrobiyotası Etkileşimi ve Hastalıklarla İlişkisi. Yayın Yeri:Hill's Eğitim Semineri, 2020 (02.05.2020).
• 19. Ural, K. Kritik Gastrointestinal Hastalıklarda Fekal Mikrobiyota Transplantasyonu ve Probiyoterapi. Yayın Yeri: 4.Veteriner Tıp Acil & Yoğun Bakım Tuvecca Kongresi ve 2.Acil&Yoğun Bakım Kurslar Sempozyumu, Gastrointestinal Aciller, 2021 (18.12.2021).
• 20. Ural, K. Beyin-Bağırsak Ekseni, Mikrobiyota ve Antibiyotik Direnci: Olgulardan Edindiğimiz Dersler. Yayın Yeri:Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Eğitim, 2021 (18.11.2021).
• 21. Ural, K. Yoğun Bakımdaki Kedi ve Köpeklerde Mikrobiyota. Yayın Yeri: 4.Veteriner Tıp Acil & Yoğun Bakım Tuvecca Kongresi ve 2.Acil&Yoğun Bakım Kurslar Sempozyumu, Gastrointestinal Aciller, 2021 (19.12.2021).
• 22. Ural, K. Bağırsak Mikrobiyotası İmmun Sistem Ve Diyet Etkileşiminde Bağırsak-Beyin Ekseni. Yayın Yeri:Royal Canin Student Academy, 2021 (26.02.2021).
• 23. Ural, K. ''Safkan Kedi Irklarında Sıklıkla Görülen Hastalıklar '' Vital Devamlılık ve Ötesi: Hastalıktan Sağlığa Geri Dönüş Kısa Yolları. Yayın Yeri:2.Uluslararası Kedi Hekimliği Kongresi, 2022 (22.03.2022).
• 24. Ural, K. Veteriner İç Hastalıklarında Mikrobiyota, Değişmeli Takvim Probiyoterapi ve Fekal Mikrobiyota Transplantasyonu: Ancak Mümkün Olanda Israrcı Olmak. Yayın Yeri:2.Uluslararası Katılımlı Mikrobiyom Terapileri Kongresi, 2022 (18.03.2022).
• 25. Ural, K. Defelice'den bu yana kedilerde ölçülü nutrasötik kullanımı: Vardiyalı Problemler feline atopi sendromu: Bağırsak-Beyin-Deri ekseninde biyolojik kapı. Yayın Yeri: 2.Uluslararası Online Kedi Hekimliği Kongresi, 2022 (05.12.2022).
• 26. Ural, K. Kalın Bağırsak Oratoryosu. Yayın Yeri:Veteriner Hekimliğinde Mesleki Paylaşım Günleri, 2022 (27.03.2022).
• 27. Ural, K., Erdoğan, H., & Gültekin, M. Allergen specific IgE determination by in vitro allergy test in head and facial feline dermatitis: a pilot study. Veteriner Fak Derg. 2018; 65(4): 379-386.
• 28. Ural, K., Erdoğan, S., Balıkçı, C., Erdoğan, H., & İçaçan, Ş. G. Inovatif Gastroentero-Dermatoloji Kapsamında Muhtelif Yöntem Geliştirme I: Lactobacillus plantarum ve Lactobacillus paracasei ile Probiyotik Eneması Atopik Dermatitli Köpeklerde Anti-Pruritik Etkinlik Sağlar Mı?Van VET J. 2021; 32(2): 74-81.
• 29. Ural, K., Erdoğan, S., Erdoğan, H., Gültekin, M., Gül, G., Türk, E., et al.Köpeklerde Atopinin İyi, Kötü ve Çirkin Yönleri: Çoklu Olgu Serisi ile Retrospektif Çalışma. Turkiye Klinikleri J Vet. 2020; 11(1).
• 30. Ural, K., Gültekin, M., Erdoğan, H., Erdoğan, S., Gül, G., & Türk, E. (2020c). Kısa Dönem Değişmeli Takvim Probiyotik Sağaltımıyla Atopik Dermatitli Köpeklerde Kaşıntı Giderilebilir mi?. Turkiye klinikleri journal of veterinary sciences, 11(1). https://doi.org/10.5336/vetsci.2019-71390
• 31. Ural, K., Paşa, S., Erdoğan, H., Erdoğan, H. (2017f). Melatonın For Treatment Of The Good, The Bad And The Ugly Dermatologıcal Dısorders In Dogs And Cats: Pratıcal Clues. (04.10.2017-08.10.2017), Yayın Yeri: II. International Congress On Advances In Veterinary Sciences Technics.
• 32. Gloster, Jr.(Hugh Morris), Gebauer, L. E., & Mistur, R. L. Absolute Dermatology Review: Mastering Clinical Conditions on the Dermatology Recertification Exam. Springer International Publishing. pp. 2016; 171-179.
• 33. Shah, K. R., Boland, C. R., Patel, M., Thrash, B., & Menter, A. Cutaneous manifestations of gastrointestinal disease: part I. JAAD. 2013; 68(2): 189-e1.
• 34. Thrash, B., Patel, M., Shah, K. R., Boland, C. R., & Menter, A. Cutaneous manifestations of gastrointestinal disease: part II. JAAD.2013; 68(2): 211-e1.
• 35. Huang, B. L., Chandra, S., & Shih, D. Q. Skin manifestations of inflammatory bowel disease. Frontiers in physiology. 2012; 3: 17855.
• 36. Bravo, J. A., Forsythe, P., Chew, M. V., Escaravage, E., Savignac, H. M., Dinan, T. G., et al. Ingestion of Lactobacillus strain regulates emotional behavior and central GABA receptor expression in a mouse via the vagus nerve. PNAS. 2011; 108(38); 16050-16055.
• 37. Tolhurst, G., Heffron, H., Lam, Y. S., Parker, H. E., Habib, A. M.,et al. Short-chain fatty acids stimulate glucagon-like peptide-1 secretion via the G-protein–coupled receptor FFAR2. Diabetes. 2012; 61(2): 364-371.
• 38. Wikoff, W. R., Anfora, A. T., Liu, J., Schultz, P. G., Lesley, S. A., Peters, E. C.,et al. Metabolomics analysis reveals large effects of gut microflora on mammalian blood metabolites. PNAS. 2009; 106(10): 3698-3703.
• 39. Yano, J. M., Yu, K., Donaldson, G. P., Shastri, G. G., Ann, P., Ma, L., et al. Indigenous bacteria from the gut microbiota regulate host serotonin biosynthesis. Cell. 2015; 161(2): 264-276.
• 40. Allenspach, K., Wieland, B., Gröne, A., & Gaschen, F. Chronic enteropathies in dogs: evaluation of risk factors for negative outcome. J Vet Intern Med. 2007; 21(4): 700-708.
• 41. Craven, M., Simpson, J. W., Ridyard, A. E., & Chandler, M. L. Canine inflammatory bowel disease: retrospective analysis of diagnosis and outcome in 80 cases (1995–2002). J Small Anim Pract. 2004; 45(7): 336-342.
• 42. Jergens, A. E., Schreiner, C. A., Frank, D. E., Niyo, Y., Ahrens, F. E., Eckersall, P. D., et al. A scoring index for disease activity in canine inflammatory bowel disease. J Vet Intern Med .2003; 17(3): 291-297.
• 43. Titmarsh, H., Gow, A. G., Kilpatrick, S., Sinclair, J., Hill, T., Milne, E., et al. Association of vitamin D status and clinical outcome in dogs with a chronic enteropathy. J Vet Intern Med. 2015; 29(6): 1473-1478.
• 44. Kim, H. J., Lee, S. H., & Hong, S. J. Antibiotics-induced dysbiosis of intestinal microbiota aggravates atopic dermatitis in mice by altered short-chain fatty acids. Allergy, asthma & immunology research. 2020; 12(1): 137.
• 45. Polkowska‐Pruszyńska, B., Gerkowicz, A., & Krasowska, D. The gut microbiome alterations in allergic and inflammatory skin diseases–an update. J Eur Acad Dermatol Venereol. 2020; 34(3): 455-464.
• 46. O'Neill, C. A., Monteleone, G., McLaughlin, J. T., & Paus, R. The gut‐skin axis in health and disease: a paradigm with therapeutic implications. Bioessays. 2016; 38(11): 1167-1176.
• 47. Samuelson, D. R., Welsh, D. A., & Shellito, J. E. Regulation of lung immunity and host defense by the intestinal microbiota. Frontiers in microbiology. 2015; 6: 158648.
• 48. Dawson, L. F., Donahue, E. H., Cartman, S. T., Barton, R. H., Bundy, J., McNerney, R., et al.The analysis of para-cresol production and tolerance in Clostridium difficile 027 and 012 strains. BMC microbiology. 2011; 11: 1-10.
• 49. Miyazaki, K., Masuoka, N., Kano, M., & Iizuka, R. Bifidobacterium fermented milk and galacto-oligosaccharides lead to improved skin health by decreasing phenols production by gut microbiota. Beneficial microbes. 2014; 5(2): 121-128.
• 50. Dinan, T. G., & Cryan, J. F. Regulation of the stress response by the gut microbiota: implications for psychoneuroendocrinology. Psychoneuroendocrinology. 2012; 37(9): 1369-1378.
• 51. Takakura, W., & Pimentel, M. Small intestinal bacterial overgrowth and irritable bowel syndrome–an update. Frontiers in psychiatry. 2020; 11: 558965.
• 52. Tsigos, C., & Chrousos, G. P. Hypothalamic–pituitary–adrenal axis, neuroendocrine factors and stress. J Psychosom Res. 2002; 53(4): 865-871.
• 53. Bonaz, B., Bazin, T., & Pellissier, S. The vagus nerve at the interface of the microbiota-gut-brain axis. Frontiers in neuroscience. 2018; 12: 336468.
• 54. Ancona, A., Petito, C., Iavarone, I., Petito, V., Galasso, L., Leonetti, A. The gut–brain axis in irritable bowel syndrome and inflammatory bowel disease. Digestive and liver disease. 2021; 53(3): 298-305.
• 55. Mukhtar, K., Nawaz, H., & Abid, S. Functional gastrointestinal disorders and gut-brain axis: What does the future hold?. World J Gastroenterol. 2019; 25(5): 552.
• 56. Wood, J. D. Neuropathophysiology of functional gastrointestinal disorders. World J Gastroenterol: WJG. 2007; 13(9): 1313.
• 57. Benakis, C., Martin-Gallausiaux, C., Trezzi, J. P., Melton, P., Liesz, A., & Wilmes, P. The microbiome-gut-brain axis in acute and chronic brain diseases. Current opinion in neurobiology, 2020; 61: 1-9.
• 58. Gıurgıu, G., & Cojocaru, M. The Role of Intestinal Microbiote in Neuromuscular Diseases in Paralized Dogs. Annals of the academy of romanian scientists. 2022; 9(1): 88-96.
• 59. Wang, Y., Yuan, X., Kang, Y., & Song, X. Tryptophan-kynurenine pathway as a novel link between gut microbiota and schizophrenia: A review. Trop J Pharm Res. 2019; 18(4): 897-905.
• 60. Yuan, X., Kang, Y., Zhuo, C., Huang, X. F., & Song, X. The gut microbiota promotes the pathogenesis of schizophrenia via multiple pathways. Biochem Biophys Res Commun. 2019; 512(2): 373-380.
• 61. Rea, K., Dinan, T. G., & Cryan, J. F. The microbiome: a key regulator of stress and neuroinflammation. Neurobiology of stress. 2016; 4: 23-33.
• 62. Allen, A. P., Hutch, W., Borre, Y. E., Kennedy, P. J., Temko, A., Boylan, G., et al. Bifidobacterium longum 1714 as a translational psychobiotic: modulation of stress, electrophysiology and neurocognition in healthy volunteers. Translational psychiatry. 2016; 6(11): e939-e939.
• 63. Takada, M., Nishida, K., Kataoka‐Kato, A., Gondo, Y., Ishikawa, H., Suda, K., et al. Probiotic Lactobacillus casei strain Shirota relieves stress‐associated symptoms by modulating the gut–brain interaction in human and animal models. Neurogastroenterology & motility. 2016; 28(7): 1027-1036.
• 64. El Aidy, S., Dinan, T. G., & Cryan, J. F. Gut microbiota: the conductor in the orchestra of immune–neuroendocrine communication. Clinical therapeutics. 2015; 37(5): 954-967.
• 65. Patterson, E., Ryan, P. M., Cryan, J. F., Dinan, T. G., Ross, R. P., Fitzgerald, G. F., et al. Gut microbiota, obesity and diabetes. Postgrad Med J. 2015; 92(1087): 286-300.
• 66. Shen, T. C. D. Diet and gut microbiota in health and disease. Intestinal microbiome: functional aspects in health and disease. 2017; 88: 117-126.
• 67. Forbes, J. D., Van Domselaar, G., & Bernstein, C. N. The gut microbiota in immune-mediated inflammatory diseases. Front Microbiol. 2016; 7: 208415.
• 68. Kosiewicz, M. M., Dryden, G. W., Chhabra, A., & Alard, P. Relationship between gut microbiota and development of T cell associated disease. FEBS letters. 2014; 588(22): 4195-4206.