Turkey's Hundred Years of Migration History from 1923 to the Present

Yıl 2024, Cilt: 3 Sayı: 1, 123 - 138, 30.01.2024

Hiba Nur Karadağ

Öz

Human movements around the world transform societies and play a decisive role in the local and global policies of states. The transformation experienced with the migration movement also shapes the fate of states and societies. When international migration movements are evaluated, Turkey is located in an accessible geographical location for both East-West and North-South migration routes. Due to this location, Türkiye is seen as a transit and destination country. For this reason, it is seen that internal migration and external migration have been experienced since the first years of the Republic.
When Turkey's migration movement is analyzed throughout the historical process, it is seen that it is generally a country receiving immigration. When we look at the migration movement to Turkey since the declaration of the Republic, it is seen that it comes from Greece, the Balkans and the Caucasus. The migration movement that took place after 1940 took place from rural to urban areas within Turkey. In the 1960s, it was seen that bilateral agreements were made with the labor migration movement for the first time and outward migration from Turkey took place. When we look at the recent migration movements, Turkey is one of the countries receiving immigration.
In recent migrations, the number of female immigrants being close to men and the active participation of women in the social and economic sphere in the country they migrate to have brought to the agenda the concept described as "feminization of migration" in the literature. As a matter of fact, 51.9% of the population migrating to Turkey in 2022 was men and 48.1% was women. Increasing female migration brings up two important debates. The first of these is the position of women after migration, due to the gender-based approach. What problems do women face after migration due to their identity as a "woman" as well as being an "immigrant"? Secondly, the effects of women, who participate more actively in social and economic fields depending on their country, on the adaptation process are discussed. Especially with the recent migration movement to Turkey, women's statements that they live in a freer environment compared to their own countries appear as a factor that increases the number of women in the migration movement.
In the research, Turkey's migration process will be discussed from the first years of the Republic to the present day and the situation of female immigrants will be analyzed. Especially due to the recent increase in the number of female immigrants, the recent migration movement will be discussed based on field work.

Anahtar Kelimeler

Women, Immigration, Immigration Policy.

1923'ten Günümüze Türkiye’nin Yüz Yıllık Göç Tarihi

Öz

Dünya üzerinde insan hareketleri toplumları dönüştürmekte ve devletlerin yerel ve küresel politikalarında belirleyici rol oynamaktadır. Göç hareketi ile birlikte yaşanan dönüşüm, devletlerin ve toplumların kaderini de şekillendirmektedir. Uluslararası göç hareketleri değerlendirildiğinde, Türkiye, hem Doğu-Batı hem de Kuzey Güney göç rotaları için ulaşılabilir coğrafi konumda yer almaktadır. Bu konumu nedeniyle Türkiye, transit ve hedef ülke olarak görülmektedir. Bu nedenle Cumhuriyetin ilk yıllarından itibaren içe göç ve dışa göçün yaşandığı görülmektedir.
Tarihsel süreçte Türkiye’nin göç hareketi analiz edildiğinde, genellikle göç alan ülke konumunda olduğu görülmektedir. Cumhuriyetin ilanından itibaren Türkiye’ye gelen göç hareketine baktığımızda, Yunanistan, Balkanlar ve Kafkasya’dan geldiği görülmektedir. 1940 yılından sonra yaşanan göç hareketi ise, Türkiye içinde kırdan kente doğru gerçekleşmiştir. 1960 yıllarda ise ilk defa işçi göçü hareketi ile ikili anlaşmaların yapıldığı ve Türkiye’den dışa doğru göçün yaşandığı görülmektedir. Son dönem göç hareketlerine baktığımızda ise, Türkiye göç alan ülkeler konumunda yer almaktadır.
Son dönem yaşanan göçlerde, kadın göçmenlerin sayısının erkeklere yakın olması ve kadınların göç ettikleri ülkede sosyal ve ekonomik alana aktif katılımı, literatürde “göçün feminizasyonu” olarak nitelenen kavramı gündeme getirmiştir. Nitekim Türkiye’ye 2022 yılında göç eden nüfusun %51,9'unu erkekler, %48,1'ini ise kadınlar oluşturmaktadır. Artan kadın göçü, beraberinde iki önemli tartışmayı gündeme getirmektedir. Bunlardan ilki, toplumsal cinsiyet temelli yaklaşım nedeniyle, kadınların göç sonrası nasıl bir konuma sahip olduğu yönündedir. Kadınlar, “göçmen” olmanın yanında “kadın” kimliği nedeni ile göç sonrası hangi sorunlarla karşılaşmaktadır. İkincisi, ülkelerine göre, sosyal ve ekonomik alanda daha aktif katılım gösteren kadınların, uyum sürecine etkileri tartışılmaktadır. Özellikle son dönem Türkiye’ye göç hareketi ile birlikte, Kadınların kendi ülkelerine göre daha özgür bir ortamda yaşadığı yönündeki ifadeleri, göç hareketinde kadınların sayısını artıran unsur olarak karşımıza çıkmaktadır.
Araştırmada, Türkiye’nin göç süreci Cumhuriyetin ilk yıllarından günümüze kadar ele alınarak, kadın göçmenlerin durumu analiz edilecektir. Özellikle son dönemde kadın göçmenlerin sayısında yaşanan artışa bağlı olarak, son dönem göç hareketi saha çalışmasından hareketle ele alınacaktır.

Anahtar Kelimeler

Kadın, Göç, Göç Politikası.

Kaynakça

• Abadan Unat, N. (2015). Türkiye’nin son elli yıllık emek göçü: yorum, eleştiri, öngörü. M. Erdoğan (Ed.), Türkiye’nin göç tarihi 14. yüzyıldan 21. yüzyıla Türkiye’ye göçler (ss. 261-274). İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Abadan Unat, N. (1972). Türkiye’nin dış göç akımı ve sosyal hareketlilik. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 27(04), 17-52. https://doi.org/10.1501/SBFder_0000001171
• Adıgüzel, Y. (2016). Göç sosyolojisi. Nobel Akademık Yayıncılık.
• Akıncı, B., Nergiz, A., & Gedik, E. (2015). Uyum süreci üzerine bir değerlendirme: göç ve toplumsal kabul. The Journal of Migration Studies, (2), 58 - 83.
• Akgül, F. İ. (2021). Kesişimsellik yaklaşımı bağlamında roman kadınların iktisadi hayata katılımı: İzmir örneği. Çalışma ve Toplum, 69(2), 1073-1098. https://doi.org/10.54752/ct.1155094
• Arı, K. (2016). Bir göç öyküsü: Mübadele. Bütün Dünya Dergisi, 2016(10), 74-79.
• Baklacıoğlu, N. Ö. (2015). Yugoslavya’dan Türkiye’ye göçlerde sayılar, koşullar ve tartışmalar. M. Erdoğan (Ed.), Türkiye’nin göç tarihi 14. yüzyıldan 21. yüzyıla Türkiye’ye göçler (ss. 193-215). İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Castles, S., & Miller, J. M. (2008). Göçler çağı: Modern dünyada uluslararası göç hareketleri. İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Deniz, O. (2011). 1990 Sonrasında Türkiye’ye yönelen sığınma hareketleri ve etkileri. TÜCAUM VI. Ulusal Coğrafya Sempozyumu Bildiriler Kitabı (ss. 93-102).
• Dufoix, S. (2011). Diasporalar. Uluslararası Hrant Dink Vakfı.
• Eklemezler, S., & Adiloğlu, S. (2021). Yakın akraba göçü ve 1989 göçü süreçlerinde Bulgaristan’dan Türkiye’ye göç eden kadınların çalışma hayatına dair deneyimleri. Fe Dergi, 13(1), 71-85. https://doi.org/10.46655/federgi.946946
• Ekşi, N. (2018). Yabancılar ve uluslararası koruma hukuku. Beta Basım Yayın.
• Erdoğan, M. (2015). Türkiye’ye kitlesel göçlerde son dev dalga: suriyeliler. M. Erdoğan. (ed.), Türkiye’nin göç tarihi 14. yüzyıldan 21. yüzyıla Türkiye’ye göçler (ss. 172-190). İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Faist, T. (2003). Uluslararası göç ve ulusaşırı toplumsal alanlar. Bağlam Yayınları. Göç İdaresi Genel Müdürlüğü. (2010). Geçici koruma. https://www.goc.gov.tr/gecici-koruma5638
• Karadağ, H. (2023). Toplumsal uyum bağlamında Türkiye'deki. arap kadın diasporası: İstanbul örneği. [Yayımlanmamış doktora tezi]. Sabahattin Zaim Üniversitesi.
• Kaya, B., & Çağlayan, S. (2023). İran’dan Türkiye’ye göç ve göçmen ağları. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, (58), 161-181.
• Macar, E.(2015). Yunanistan’dan anadolu’ya göç: nüfus mübadelesi. M. Erdoğan. (Ed.), Türkiye’nin göç tarihi 14. yüzyıldan 21. yüzyıla Türkiye’ye göçler (ss. 172-190). İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Marshall, G. (1999). Sosyoloji sözlüğü. Bilim ve Sanat Yayınları.
• Odman, M. T. (1995). Mülteci hukuku. İnsan Hakları Merkezi Yayınları.
• Öksüz, H. (2000). İkili ilişkiler çerçevesinde balkan ülkelerinden türkiye'ye göçler ve göç sonrasi iskan meselesi (1923-1938). Atatürk Dergisi, 3(1), 169-188.
• Pustu, Y. (2022). Atatürk Dönemi’nde Ankara’ya göçmen iskânı (1923-1938). Ankara Araştırmaları Dergisi. 10(1), 47-72. https://jag.journalagent.com/jas/pdfs/JAS_10_1_45_72.pdf
• R. Perruchoud & J., R. Cross. (Ed.). (2019). Göç terimleri sözlüğü. IOM.
• Sarınay, Y. (2011). Cumhuriyet döneminde balkan ülkelerinden Ankara’ya yapılan göçler (1923-1990). Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 27(80), 351 – 388.
• Şimşir, B. (1986). Bulgaristan Türkleri. Bilgi Yayınevi.
• Tekin, C. (2018). Yugoslavya’dan Türkiye’ye Göçlerin Nedenleri (1950-1958). Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (39), 249-261.
• Tepealtı, F. & Aşık, S. (2022). Balkanlardan dönüş: eski yugoslavya bölgesinden Anadolu’ya müslüman göçleri. Sosyal Bilimler Dergisi. 66-89. https://doi.org/10.33709/ictimaiyat.1072083
• Tümtaş, M.S. (2023). Yüz yıllık cumhuriyetin göç tarihi. Stratejik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi. (7), 63-75. https://doi.org/10.30692/sisad.1371261
• UN Migration. (2022). World migration report 2022. https://publications.iom.int/books/world-migration-report-2022
• YUKK. (2013). Yabancılar ve uluslararası koruma kanunu. https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.5.6458.pdf
• Yıldız, İ. (2018). Türkiye’ye uluslararası göçler ve Türkiye’nin göç politikası. Kırmızı Çatı Yayınları.
• Yılmaz, A. (2019). Göç ve kadın: “Göçün feminizasyonu” ve kadın göçmenlerin durumu. Cbü Sosyal Bilimler Dergisi, 17(1), 383-400. https://dergipark.org.tr/tr/pub/cbayarsos/issue/44164/545290
• UNHCR. (2020). Turkey fact sheet september 2020. https://reliefweb.int/report/turkey/unhcr-turkey-fact-sheet-september-2020