Safevîler, başlangıçta Sünnî bir tarikat iken zamanla Şiîleşmiş ve dönemin siyasi çalkantılarındanda faydalanarak devletleşme sürecini gerçekleştirmiştir. Bir tarikat yapılanması olarakyola çıkan Safevîler, zamanla şeyhlikten şahlığa geçebilmeyi başarmışlardır. Kurucu şahsiyetlerive dayandıkları halk kesimi itibarıyla Türkmen olmaları Osmanlı-Safevî ilişkileri açısındanayrı bir ehemmiyet taşımaktadır. Hoca Ali’den itibaren hızla Şiîleşen Erdebil Tekkesi, Şahİsmail’in önderliğinde Safevî Devletini kurmuş, sonra da hâkim olduğu bölgelerde Şiîliğinyaygınlaşmasını hedeflemiş ve bunun için ciddi gayretler göstermiştir. Safevîlerin Şiîleşmeve Şiîleştirme faaliyetleri sadece sahip oldukları İran coğrafyasıyla sınırlı kalmamış aynı zamandaAnadolu’da da etkili olmuştur. Nitekim 1500’lü yıllara kadar Sünnî bir coğrafya olanİran’da Safevîlerin şiddet, baskı ve yıldırma politikalarının neticesinde Şiîlik hâkim mezhepolmuştur. Öte yandan Safevîler, Anadolu’yu ele geçirmek için de Şiîlik propagandalarınaağırlık vermişler; Şahkulu ve Nur Ali Halife gibi isyan hareketlerinden ayrı olarak, dini, ekonomik,sosyal ve kültürel sahalarda pek çok faaliyet gerçekleştirmişlerdir. Aşağıda önceliklekonuya giriş mahiyetinde olmak üzere Safevî tarikatının kuruluşu ve gelişimi, Şah İsmail’iniktidara yükselişi ve Safevî–Osmanlı ilişkileri kısaca ele alınacak, bilahare Safevîlerin Şiîliğiyayma girişimleri sırasında Sünnîleri zorlama, inşadü’l-menakıb, Şiî ezanı, sebbü’s-sahabe vb.uygulamaları hakkında bilgi verilecektir.
While Safavids are originally a Sunni sufi order, it has become Shiite over time and realized the process of becoming a state by taking advantage of the political turmoil in its period. Safavids, initially being a sufi-order, has gradually transformed from sheikhdom to Shahsystem. In terms of Ottoman-Safavid relations, it has a particular importance that its founding members and community were from Turkmen tribes. Beginning from Khoja Ali, Ardabillodge Erdebil Tekkesi , which became rapidly Shi’ite, established Safavid State under the leadership of Shah Ismail and aimed to govern regions under own control by propagating Shi’a thought. These activities were not only in the Iranian region which was under Safavids’control, but also they became effective in Anatolia, where they aimed to rule over. Thus, becoming effective of Shi’ism by compelling and forced practices, it has become the dominant sect with the center of Tabriz in the Iranian region, where until 1500s the dominant sect was Sunnism. On the other hand, Safavîds focused on Shi’a propaganda to rule over Anatolia. In this context, they performed many activities in religious, economic, social and cultural fields to spread Shi’ism, apart from Safevîd-supported rebellions, such as Şahkulu and Nur Ali Halife. This article begins giving a brief account on the establishment of Safavid State and its development, the process how Shah Ismail came to power, and the relations with the Ottoman State. Then, it deals with the practices that Safavids applied during the spread of Shi’ism, such as compelling Sunnis to do some practices, inşadü’l-menakıb, Shii adhan callforprayer , sebü’s-sahabe
Primary Language | Turkish |
---|---|
Journal Section | Research Article |
Authors | |
Publication Date | December 3, 2015 |
Published in Issue | Year 2015 Issue: 76 |
Bu dergide yayımlanan makaleler Creative Commons Attribution 4.0 ile lisanslanmıştır. Bu lisans, açık erişimli bir makalenin ticari olmayan bir şekilde tekrar kullanılmasına, yazar doğru atfedildiği sürece izin verir.