Karahisar-ı Demürlü, Ergülü / Erkulu Baba Zaviyesi

Year 2021, Issue: 99, 391 - 404, 06.09.2021

Ali Kılcı

Abstract

Türkler Anadolu’ya gelişlerinden başlayarak Osmanlı devri sonlarına kadar tasavvufa dayalı bir İslam anlayışını benimsemişlerdir. Bu özellik Türklerin İslam’ı yaşamasında başarılı bir yol olmuştur. Anadolu ve Balkanlardaki fütuhat hareketlerinde de Türkler aynı yolu takip etmişlerdir. Burada başarılı olmalarının ana sebebi fethedilen yerlerde yerli halkın gönlünü kazanmalarıdır. Osmanlı devrinde tasavvuf eğitimi, devlet adamları ve zengin kişilerin yaptırdıkları tekke ve zaviyelerde yürütülmüştür. Bu konunun günümüzde detaylı olarak ele alınması gerektiğini düşünüyoruz. Biz de bu alanda yaptığımız bir çalışmada Çorum İli, Sungurlu İlçesi, Yörüklü köyünde bulunan bir Bektaşi zaviyesini ele aldık. Zaviyenin tarihini ve günümüzde ayakta kalmış yapılarını, arşiv belgelerine dayanarak tanıtmaya çalıştık. Yıllar önce Zaviyenin harap haldeki camisi ve türbesini incelemiştik. Sonradan bulduğumuz çeşitli arşiv belgeleri, Yörüklü köyünde bir aile elinde olan 1530 tarihli vakfiye ve yerinde yapılan incelemede burada Ergülü Baba Zaviyesi olduğunu öğrendik. Zaviye arşiv belgelerinde “Çorum Sancağında, Demirli Karahisar kazasına tabi Sarıkamış Karyesinde Ergülü Baba Zaviyesi” şeklinde kayıtlıdır. Osmanlı devrine ait bu zaviyenin çok iyi çalıştırılmadığını belirledik. Esasen Ergülü Baba Zaviyesi, zaviyenin bulunduğu Sarıkamış köyü ve köyün bağlı olduğu Demirli’nin günümüze kadar gelememiş birimlerdir. Zaviyeden kalan klasik Osmanlı mimarisi tarzındaki zarif yapılı camisi Çorum’un çok önemli bir eseridir. Cami 1992 yılında tamir edilmiştir. Yörüklü köyündeki bu zarif ve güzel caminin tamir edilerek geleceğe miras olarak bırakılması önemli bir olaydır

Keywords

Ergülü, Erkulu, Vakıf, Bektaşi, Baba, Tekke

Karahisar-i Demürlü Ergülü / Erkulu Baba Lodge

Abstract

Turks adopted Islam based on mysticism since they entered to Anatolia until the late Ottoman Period. Thanks to this feature, Turks became successful in living Islam. They followed the same way during the conquests of Anatolia and Balkans. Primary factor of success in those lands was to gain the hearts of the locals. Mysticism education was held in dervish lodges and lodges constructed by statesmen and wealthy people during the Ottoman period. It is thought that, at present this topic is to be examined in detail. Hence, in this research, a Bektashi lodge in Çorum, Sungurlu, Yörüklü village has been investigated in detail. History of the case study lodge and its remaining parts have been introduced based on the archival research. Years ago, the ruined mosque and tomb of the lodge had been examined, and Directorate General of Foundations had repaired the mosque, registered as a cultural property. Based on archival documents found later, a waqf deed dated 1530 and kept by a family living in Yörüklü village, and field surveys, it was understood that Ergülü dervish lodge had been located there. In archival documents, the dervish lodge was registered as “Ergülü Baba Dervish Lodge in Çorum county, Demirli district, Sarıkamış village”. It is determined that the lodge, belonging to Ottoman period, has not been used in its original functional totally. Ergülü Baba lodge in Sarıkamış village, Demirli district has not been reached today. It is documented as an unsuccessful example compared to many dervish lodges with highly successful functions in Anatolia. Its remaining mosque part, in Classical Ottoman architecture, is an important cultural property in Corum. The mosque was repaired in 1992. It is important that this elegant and beautiful mosque in Yörüklü village is repaired and left as a legacy for the future.

Keywords

Ergülü, Erkulu, Waqf, Bektashi, Baba, Dervish, Lodge

References

• Anonim. (1939). “Er Kulu Baba Vakfiyesi”. Çorumlu Dergisi 14, 187-189.
• Anonim. (2014). H.984 (M.1576/1577) Tarihli ve TKG. KK.TTd.54 Numaralı Defter-i Mufassal-ı Livā-i Çorum. Ankara: Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü Yayınları.
• Aslanapa, Oktay. (1968). “Kalehisar’da Bulunan Mimari Eserler”. Sanat Tarihi Yıllığı 2, 1-14.
• Baş, Eyüp. (2017). “Ahmed Yesevî’nin Bektaşilik, Alevilik Üzerindeki Etkileri ve Osmanlı Dini Hayatındaki İzleri”. Hoca Ahmed Yesevi Seçme Makaleler. Ankara, ss. 161-190.
• Baykara, Tuncer. (2001). “Selçuklu Devri Türk Şehrinin Temel Özellikleri”. I. Uluslararası Selçuklu Kültür ve Medeniyeti Kongresi I. Konya, s. 150.
• Bilgin, A. Azmi. (2007). “Nesîmî”. TDV İslâm Ansiklopedisi, c. 33, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yay., ss. 3-5.
• Bulduk, Üçler. (1991). “16.Yüzyılda Çorum Sancağının İdari Yapısı”. Türk Kültür Tarihi İçerisinde Çorum Sempozyumu Tebliğler. ss. 129-576.
• -. (1992). “Çorum Sancağının Osmanlı İdari Teşkilatındaki Yeri -1”. Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi (OTAM) 3, 157.
• Değerli, Ayşe ve Küçükdağ, Yusuf. (2018). “Vaka-i Hayriyye’ye Kadar Anadolu’da Bektaşi Tekkeleri ve Zaviyeleri”. Alevilik Araştırmaları Dergisi 15, 107- 136.
• Dündar, Abdülkadir. (2004). Çorum Cami ve Mescitleri. Çorum: Çorum Belediyesi Yayınları.
• Erkoç, Ethem. (2017). Çorum’da Sahabe ve Evliya Mezarları. Çorum: Çorum Belediyesi Yayınları.
• Eyice, Semavi. (1968). “Çorum’un Mecitözü’nde Âşık Paşa –Oğlu Elvan Çelebi Zaviyesi”. Türkiyat Mecmuası 15, 211-246.
• Haksever, A. Cahit. (2008). “Çorum’da Bektaşi Zaviyeleri: Tarihi Süreçler ve Fonksiyonları”. EKEV Akademi Dergisi 36, 67-86.
• Haniçe, Murat. ( 2016). “Osmanlılar Zamanında Alaca (XV ve XVI. Yüzyıl)”. Uluslararası Bütün Yönleriyle Çorum Sempozyumu. C. I. ss. 789-812.
• Işık, Zekeriya. (2018). “Seyyid Murat (Seydim Sultan) Zaviyesinin Sosyo-Ekonomik ve Sosyo-Kültürel Tarihi”. Turkish Studies 13/1, 61-80.
• Kara, Mustafa. (1977). Tekke ve Zaviyeler. İstanbul: Dergah Yayınları.
• Karataş, Yakup. (2016). “Sultan II. Abdülhamid’in Eğitim Politikalarının Mali bir Vechesi: Evkâf-ı Münderisenin Maarife Terki”. A. Ü. Türkiyat Enstitüsü Dergisi (TAED) 57, 1839-1867.
• Kılcı, Ali. (1985). “Demirşeyh Türbesi”. Vakıflar Dergisi 19, 179.
• Konyalı, İ. Hakkı. (1960). Abideleri ve Kitabeleriyle Erzurum Tarihi. İstanbul: Ercan Matbaası.
• Kuran, Aptullah. (1979). “Mimar Sinan’ın Bilinmeyen ve Kaybolan Camileri”. Boğaziçi Üniversitesi Dergisi 7, 81-94.
• Kurt, Yılmaz. (1995). “Çorum Sancağı Kişi Adları (XVI. Yüzyıl)”. Belleten LIX / 224, 75-119.
• Ocak, A. Yaşar. (1992).“Bektaşilik”. TDV. C. 5, ss. 373-379.
• Öntuğ, M. Murat. (2016). “Bozok Sancağındaki Dinî Ve Eğitim Kurumları (XVIII. Yüzyıl)”. Uluslararası Bozok Sempozyumu, Yozgat, ss. 349.
• Öztürk, Nazif. (1995). “XIX. Asır Osmanlı Yönetiminde Yaşanan Batılılaşma Hareketlerinin Vakıflar Üzerindeki Etkileri”. İslâmî Araştırmalar 8(1), 24.
• Pakalın, Mehmet Zeki. (1993). Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü III. İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.