ÂŞIKLIK GELENEĞİNDE SEFİL MAHLASLI HALK ŞAİRLERİ

Year 2020, Issue: 94, 161 - 170, 24.06.2020

Doğan Kaya

Abstract

Bu çalışma, Türk Halk Edebiyatı içerisinde “Sefil” mahlasını ve “Sefil” mahlası kullanan şairleri konu edinmektedir. Çalışma, mahlas kullanım gerekçelerine dikkat çekerken aynı mahlaslı şairlerin bir arada aktarımıyla ortak bir mahlas etrafında konuya yoğunlaşarak mahlas kullanım gerekçeleri hakkında da bazı açıklamalar yapmayı amaçlamaktadır. Çalışmada, Sefil mahlası kullanan halk şairleriyle ve bunların özel ve resmi farklı kütüphanelerde bulunan birçok cönkten tespitiyle bir listesi de verilmiştir. Halk şairlerinden yetmiş dördünün Sefilmahlasını kullandığı tespit edilmiş. Böylece Sefil mahlasını tercih eden halk şairlerinin hem zaman ve mekân hem de bağlı bulundukları irfan ve tasavvuf çevrelerine dair de ipucunun görülmesini de kolaylaştırdığı görülecektir. Şiirde mahlas kullanımı yaygın olduğuna göre şu mahlası şu tasavvuf ekolu kullanır şeklinde bir sınırlamaya gitmek mümkün değildir. Bu karşın Sefil mahlasını kullanan şairlerin ağırlıklı olarakAlevi Bektaşi şiir geleneğine sahip çevrelerde olduğunu söylemek mümkündür. Bu hususundaanlaşılmasını kolaylaştırması için hem bu çalışma için değerlendirilen seçili cönklerde yer alan Sefil mahlaslı şairlerin listesi hem de Sefil mahlası kullanan şairlerin eserlerinden örneklerle aktarılacaktır. Sonuç olarak çalışma Sefil mahlaslı halk şairlerini ele aldı ve Sefil adlandırmasıyla kendisini harabata çekerek nefsin insana yüklediği ve yönlendirmeye çalıştığı kibir ve benlikten uzak durduğu ve durmaya çalıştığı izlenimi vermektedir. Şair, şiirindeki derinlik ve etkiyi kendisini tevazu iklimineçekerek veya mütevazı olarak korumaya çalıştığını tercih ettiği Sefil mahlasıyla ifade etmektedir.

Keywords

sefil, mahlas, halk şiiri, halk şairi

Folk Poets with “Sefil” Pseudonym

Abstract

This study focuses on the poets who use Sefil means poor/wretch pseudonym and Sefil pseudonym in Turkish Folk Literature. The study aims to make some explanations about the reasons of pseudonym usage by focusing on a common pseudonym with the transfer of poets with the same pseudonym while drawing attention to the reasons of pseudonym usage.In the study, a list of folk poets using Sefil pseudonym and their determination from many conks a kind of diary or notepad which contains poetries in private and official libraries are also given. It wasdetermined that seventy-four folk poets used the pseudonym “Sefil”. Thus, it will be seen that folk poets, who preferred the pseudonym of “Sefil”, also facilitated the clues about both time and placeand the lore and sufism circles to which they belong. Since the use of pseudonym in poetry is common, it is not possible to restrict a particular pseudonym using a specific Sufi school. However, it is possible to say that the poets who used the pseudonym “Sefil” is mostly in circles with Alawi Bektashi poetry tradition. In order to facilitate the understandingof this issue, both the list of poets who use the “Sefil” pseudonym in the selected cönks, which is evaluated for this study and the works of poets who use the “Sefil” pseudonym will be given withexamples.As a result, the study dealt with the people of “Sefil” pseudonym poets and by calling himself/herself “Sefil”, he/she pulls himself/herself into ruin and gives the impression that he/she has avoidedthe arrogance and ego that he/she has loaded and tries to direct. The poet expresses the depth and influence in his/her poetry with his/her pseudonym “Sefil”, which he/she prefers to attract himself/herself to modesty or to protect himself/herself modestly.

Keywords

Sefil, pseudonym, folk poetry, folk poet

References

• Akbulut, Ali Cem. (2010). Gazilerovacığı Âşıkları, Kara Mavi Yayınları, İstanbul.
• Ali Rıza Öge, Taksim Atatürk Kitaplığı -BEL_Yz_00131.
• Ayverdi, İlhan. (2010). Kubbealtı Misalli Büyük Türkçe Sözlük, Kubbealtı Yay., İstanbul.
• Bahadır, Sedat. (2019). “M. Ali Özder Artvinli Şairler” 2, (Basılmamış çalışma).
• Bezirci, Asım. (1993). Türk Halk Şiiri, Say Yayınları, İstanbul.
• Develioğlu, Ferit. (2008). Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lügat, Ankara.
• Diyarbakır Karacadağ Dergisi. (t.y.) Doğan Kaya Arşivi.
• Elçin, Şükrü. (1988). “Türk Halk Nazmında ‘Mahlas / Tapşırma’ Alma Geleneği”, Halk Edebiyatı Araştırmaları, C. I., C. I., Ankara.
• Emir, Kalkan. (1991), XX. Yüzyıl Türk Halk Şairleri, Ankara.
• Erdal, Derviş -Serhat Sabri Yılmaz. (2019). Süleyman Efendi Cönkü, Sivas.
• Kamber Turna Arşivi.
• Karadeniz, Bekir -Ali Cem Akbulut. (2016). Alevi-Bektaşi Şairleri, Kara Mavi Yayınları, İstanbul.
• Kaya, Doğan. (2003). “Âşık Edebiyatında Mahlas Alma Geleneği”, Âşık Edebiyatına Giriş, Bişkek.
• ——. (2009). Sivas Halk Şairleri, C. 5, Sivas.
• ——. (2016). “Zile Kaynaklı Bir Cönkte Yer Alan Sefil Mahlaslı Halk Şairleri”, Zile Kültür Sanat Dergisi, Zile Belediyesi Kültür Yayını, İzmir. s. 7-8
• Kılıç, Seyit-Celalettin Tokmak ve Kevser Dostagüler. (2013). Türk Şairleri Antolojisi C. 1, Ankara
• Millî Kütüphane: 06 Mil Yz Cönk 203.
• Onay, Ahmet Talat. (1930). Çankırı Şairleri, C. 1 Çankırı.
• Özkırımlı, Atilla. (1982). Türk Edebiyatı Ansiklopedisi, C. III, İstanbul, s. 802.
• Özmen, İsmail. (1998). Alevi-Bektaşi Şiirleri Antolojisi- C. 4 ve 5, Ankara.
• Özön, Mustafa Nihat. (1954). Edebiyat ve Tenkit Sözlüğü, İstanbul.
• Pakalın, Mehmet Zeki. (1983). Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, C.I., İstanbul.
• Sivas Ziya Bey Ktp. No: 6709, 6715, 6717, 6720, 6721, 6748, 6758,6766, 6774.
• Şemseddin] Sami. (R. 1317 / 1901). Kamus-ı Türkî, İstanbul.
• Tahirü’l-Mevlevî. (1973). Edebiyat Lügati Neşr Haz. Kemel Edip Kürkçüoğlu. İstanbul.
• Tomur, Himmet, (T.y.). Karaağaç Şiir Antolojisi (Yy.y)
• Tuğlacı, Pars. (1981). Okyanus Ansiklopedik Sözlük, İstanbul, 1981.
• Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi, C.VI, İstanbul, 1986, s. 114.
• Zile Cönkü, Dr. Mehmet Yardımcı Arşivi.