AVRUPA BİRLİĞİ’NİN BİR İNSAN HAKLARI SORUNU OLARAK TÜRKİYE’DEKİ ALEVİLERİN VE BEKTAŞİLERİN SORUNLARINA ARTAN İLGİSİ

Year 2012, Issue: 64, 169 - 184, 25.02.2013

Haydar Efe

Abstract

Günümüzde Avrupa Birliği insan haklarını evrensel bir değer olarak görmekte ve sınırları içinde ve dışında ve özellikle aday ülkelerle ilişkilerde insan haklarını teşvik etmektedir. İnsan haklarına ve azınlık haklarına saygı, bir aday devletin AB’ye üye olması için yerine getirmek zorunda olduğu Kopenhag Kriterleri içine alınmıştır. Bu kapsamda, AB din özgürlüğüne büyük önem vermektedir. Çünkü dini eşitlik ve dini özgürlük AB’nin temel ilkeleridir. Bu nedenle AB’ye üye olmak isteyen ülkeler AB standartlarını karşılamak zorundadır. Öte yandan, AB katılım süreci reformları teşvik etmekte ve Türkiye’de insan haklarının korunmasında önemli bir rol oynamaktadır. Türkiye, Ekim 2005’ten beri üyelik müzakereleri yapmaktadır. AB, özellikle önemli ilerleme gerektiren din özgürlüğü alanı başta olmak üzere insan hakları standardını daha da geliştirmesi için Türkiye’yi teşvik etmektedir. Durum her yıl Avrupa Komisyonu tarafından değerlendirilmektedir. Bu kapsamda, Alevîlerin statüsü Türkiye’de din özgürlüğü konusunda AB’nin ilgisinin merkezindedir. Bu raporlarda AB, Alevî ve Bektaşilerin karşılaştıkları sorunlara ve temel zorluklara atıfta bulunarak Alevîlerin durumunu düzenli olarak gündeme getirmektedir. 1998 yılından beri Avrupa Komisyonu raporları özellikle Alevîlerin ibadet yerleri Cemevleri , Diyanet İşleri Başkanlığı’nın yapısı ve zorunlu din dersleri gibi devam eden güçlüklerle ilgili pek çok eleştiriler içermektedir.

Keywords

Avrupa Birliği, din özgürlüğü, Alevî ve Bektaşi, Kopenhag kriterleri

EuROPEAN uNION’S INCREASING INTEREST IN THE PROBLEMS OF ALEWIS AND BEKTASHIS IN TuRKEY AS A HuMAN RIGHTS PROBLEM

Abstract

Nowadays, the European Union sees human rights as a universal value and actively promotes them both within its borders and in its relations with outside countries, especially with candidate countries. Respect for human rights and minority rights in particular are included in the Copenhagen Criteria for accession, the requirement a candidate state must meet in order to become a EU member state. In this context, the EU also gives great importance to the freedom of religion because religious equality and freedom are the main principles of the European Union. Therefore, countries which apply to join the EU need to meet EU standarts. On the other hand, the EU accession process stimulates reforms and plays an important role in the protection of human rights in Turkey. Turkey has been negotiating membership with the EU since October 2005. The EU encourages Turkey to improve its human rights standards by stressing in particular the areas of freedom of religion where substantial progress is needed. In this context, the status of Alewis is central to European Union concerns about the freedom of religion in Turkey. Each year the situation is assessed by the European Commission. In these reports, the EU regularly cites the situation of Alewis as a concern by referring to the major difficulties they encounter. Since 1998, the Commission reports have contained many criticisms including continuing difficulties especially in the Alewi places of worship Djem houses , structure of Presidency of Religious Affairs and compulsory religious education

Keywords

European Union, freedom of religion, Alewî and Bektashi, Copenhagen criteria

References

• “AB:Alevî Açılımının Somut Sonuçları Yok”, 18 Temmuz 2011, ab-ilan.com http://www.ab- ilan.com/son-haber/ab-Alevî-aciliminin-somut-sonuclari-yok-004547.html Erişim tari- hi:10.01.2012
• Alevî Çalıştayı Nihai Rapor, Devlet Bakanlığı Ankara, 2010, http://www.scribd.com/ doc/55210588/Alevî-cal%C4%B1%C5%9Ftay%C4%B1-nihai-raporu , Erişim Tarihi: 30.07.2012
• AB’ye Katılım Yolunda 13 Aday Ülke İçin Avrupa Komisyonu Tarafından Hazırlanan Karma Bel- ge ve Türkiye 1999 Yılı İlerleme Raporu, Ankara, 1999, Announcement: The Nobel Peace Prize for 2012, http://nobelpeaceprize.org/en_GB/laureates-2012/announce-2012/ Eri- şim Tarihi: 08.11.2012
• “AP’de Alevî Konferansı”, http://www.abhaber.com/haber.php?=17732 Erişim tari- hi:10.02.2010
• Avrupa Komisyonu Tarafından hazırlanan 2009 Yılı Türkiye İlerleme Raporu, Brüksel,14.10.2009, SEC(2009) 1334 Ankara 2009, http://www.abgs.gov.tr/files/pub/ilerleme_rap_2009. pdf Erişim tarihi: 01.04.2010 “Avrupa Parlamentosu’nda Alevîlerin genel sorunları başlıklı brifing”, AB Haber 24. 06. 2010, http://www.abhaber.com/ozelhaber.php?id=6647 Erişim tarihi: 10.01.2012
• ENGİN, İsmail, (2002) “Türkiye için Yeni Şanslar, Olanaklar, Sınırlar ve Avrupa Birliği: Türkiye’de Demokratikleşmenin Önemli bir Unsuru Olarak Alevîler”, Folklor/Edebiyat, cilt:VIII, sayı: 29, ss.203-221.
• Europen Union Annual Report on Human Rights 2002, http://europa.eu/scadplus/leg/en/ lvb/r10108.htm Erişim tarihi: 01.04.2009
• European Parliament Resolution Turkey’s Progress Report 2009, B-70068/2010 http://www. europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?language=EN&reference=B7-0068/2010 Erişim tari- hi: 01.04.2010
• European Parliament Resolution on the 2011 Progress Report on Turkey http://www.abhaber. com/ozelhaber.php?id=12415 Erişim tarihi: 11.01.2012
• European Parliament EU-Turkey Joint Parliamentary Committee 60th meeting, Ankara,27-28 November 2008 http://europarl.europa.eu/meetdocs/2009_2014/documents/d-tr/ dv/917_06_en.pdf Erişim tarihi: 24.03.2010
• European Parliament Strasbourg plenary session 23-26 November 2009, http://www.europarl. europa.eu/pdfs/news/public/focus/20091113FCS64439_en.pdf Erişim tarihi: 20.03.2010 Hasan ve Eylem Zengin-Türkiye Davası, Başvuru no:1448/04), Strazburg, 9 Ekim 2007, http://www.yargitay.gov.tr/aihm/upload/1448_04.pdf Erişim tarihi: 12.03.2010
• KUBİCEK, Paul (2005) “The European Union and Grassroots Democratization in Turkey”, Turkish Studies,Vol. 6, No.3, September 2005.
• POYRAZ, Bedriye (2005) “The Turkish State and Alevîs: Changing Parameters of an Uneasy Relationship”, Middle Eastern Studies, Vol. 41, No.4, July 2005.
• POYRAZ, Bedriye (2006) “EU Minortiy Perspective and the Case of Alevîlik in Turkey”, EUI Working Papers RSCAS No.2006/24, European University Institute
• Report on the 2004 regular report and the recommendation of the European Commission on Turkey’s progress towards accession, 03.12.2004, A6-0063(2004 final) Erişim tarihi: 02.04.2010
• Strasbourg plenary session 23-26 November 2009, http://www.europarl.europa.eu/pdfs/news/ public/focus/20091113FCS64439_en.pdf Erişim tarihi: 20.03.2010
• TOKTAŞ, Şule (2006) “EU Enlargement Conditions And Minority Protection: A Reflection on Turkey’s Non Muslim Minirities” East European Quarterly, XL, No:4, December 2006,
• TOKTAŞ, Şule (2010) Aras, Bülent, Political Science Quarterly,Volume 124 Number 4, 2009- 2010, ss.697-720.
• Turkey 2005 Progress Report, Brussels, 9 November 2005, SEC (2005) 1426 {COM (2005) 561 final, http://www.ikv.org.tr/images/upload/data/files2005-ec_1426_final_progress_ report_tr_en.pdf Erişim tarihi: 09.04.2010
• Turkey 2006 Progress Report, Brussels, 08.11.2006, SEC(2006) 1390 {COM (2006) 649 final} http://www.ikv.org.tr/images/upload/data/files/2006-tr_sec_1390_en.pdf Erişim tarihi: 02.04.2010
• Turkey 2007 Progress Report, Brussels,06.11.2007 SEC (2007) 1436) [COM (2007) 663] http://www.ikv.org.tr/images/upload/data/files/2007tr-ilerlemeraporu-ing(1).pdf Erişim tarihi: 02.04.2010
• Turkey 2008 Progress Report, Brussels, 05.11.2008 SEC (2008) 2699, {COM (2008) 674} http://www.ikv.org.tr/images/upload/data/files/2008_-turkey_progress_report_en.pdf Erişim Tarihi: 23.03.2010
• Türkiye 2007 Katılım Ortaklığı Belgesi, Brüksel, 26 Şubat 2008, http://www.ikv.org.tr/pdfs/ KOB-2007-tr.pdf Erişim tarihi: 22.03.2010
• Türkiye’nin Avrupa Birliği’ne Katılım Sürecine İlişkin 2002Yılı Türkiye İlerleme Raporu, Avrupa Birliği Avrupa Komisyonu Türkiye Temsilciliği, Ankara, 2002
• “Yargıtay, cemevini ibadethane olarak tanımadı”, Cumhuriyet, 29 Temmuz 2012, s.5
• 2000 Regular Report From the Commision on Turkey’s Progress Towards Accession , 8 No- vember 2000, http://www.ikv.org.tr/images/upload/data/files/2000_duzenli_raporlar- tu_en.pdf Erişim tarihi: 02.04.2010
• 2004 Regular Report on Turkey’ Progress Towards Accession, Brussels, 06.10.2004, SEC (2004) 1201, Erişim tarihi: 15.03.2010 http://www.ikv.org.tr/images/upload/data/files/2004_ duzenli_raporlarrr_tk_2004_en.pdf
• 2003 Regular Report on Turkey’s Progress Towards Accession, http://www.ikv.org.tr/images/ upload/data/files/2003_duzenli_raporlarrr_tk_final_en.pdf Erişim Tarihi: 02.04.2010
• 2010 Yılı Türkiye İlerleme Raporu, 9 Kasım 2010 SEC (2010) 1327 http://www.abgs.gov.tr/fi- les/AB_Iliskileri/AdaylikSureci/IlerlemeRaporlari/turkiye_ilerleme_rap_2010.pdf Erişim tarihi: 01.01.2012
• 2011 Yılı Türkiye İlerleme Raporu, Brüksel 12 Ekim 2011 SEC (2011) 1201 http://www.abgs. gov.tr/files/AB_Iliskileri/AdaylikSureci/IlerlemeRaporlari/2011_ilerleme_raporu_tr.pdf Erişim tarihi: 10.01.2012