Gıyapta Hakaret Suçunda İhtilat Şartının Uygulamada Yol Açtığı Hukuki Sorunların Değerlendirilmesi

Yıl 2024, Cilt: 2 Sayı: 1, 43 - 69, 28.03.2024

Esma Sinem Akkoç

Öz

Hakaret suçu, 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 125.maddesinde düzenlenmekte olup yüze karşı ve gıyapta hakaret fiillerini cezalandırmaktadır. Gıyapta hakaret, kişinin hazır bulunmadığı bir ortamda veya doğrudan muttali olmayacağı surette hakaret edilmesidir.
Yüze karşı hakaretten farklı olarak gıyapta hakaret suçunun cezalandırılabilmesi için kanun koyucu “ihtilat şartı” aramıştır. Kanunun gerekçesinde ihtilat şartının kanunda yer almasının sebebi olarak izlenen suç siyaseti gösterilmiştir. Ancak doktrinde ihtilat şartının hukuki niteliği konusunda bir görüş birliği bulunmamaktadır. Kimi yazarlar, ihtilat şartının suçun bir unsuru olduğunu, kimi yazarlar ise bu şartın objektif cezalandırılabilme şartı olduğunu savunmaktadır.
Bununla birlikte Yargıtay’ın yerleşik içtihatlarına bakıldığında; ihtilatın hukuki niteliği dikkate alınmaksızın failin cezalandırılması için gerekli bir şart olarak vurgulandığı görülmektedir. Hâlbuki ihtilat şartının hukuki niteliğinin tespiti yapılmaksızın verilmiş olan kararların hem hukuk birliğini zedeleyeceği hem de ceza adaletini sağlayamayacağı ortadadır.
Bu çalışmada gıyapta hakaret suçunda failin cezalandırılması için gerekli olan ihtilat şartının hukuki niteliğinin tespiti ile beraber uygulamada görüş farklılığının yaratmış olduğu sorunların çözümlenmesi amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Hakaret suçu, Gıyapta hakaret, İhtilat Şartı, Kast, Objektif cezalandırılabilme şartı

Teşekkür

Çalışma sürecinde akademik bilgi ve deneyimiyle bana yol göstererek çalışmanın olgunlaşmasını ve son şeklini almasını sağlayan sayın hocam Dr. Sercan Tokdemir'e, bu süreçte bana karşı gösterdiği cesaretlendirici ve destekleyici davranışlarıyla hep yanımda olan, saatlerce beni sabırla dinleyip çalışmaya farklı bir bakış açısı katan eşim Av. Mehmet Cem Akkoç'a ve akademik hayatta her bir çalışmamın asıl mimarları olacak olan babam Sinan MERAL'e ile annem Nuran MERAL'e teşekkür ederim.

Kaynakça

• Akbulut B., Ceza Hukuku Genel Hükümler (8. bs, Adalet Yayınevi 2021)
• Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi (AHBVÜ) Türk Ceza Hukuku Uygulama ve Araştırma Merkezi, Türk Ceza Hukuku Mevzuatı – Cilt I (30. bs, Seçkin Yayıncılık 2022)
• Artuk M E ve Alan E ve Egemenoğlu A ve Yılmaz E, Ceza Hukuku Genel Hükümler Pratik Çalışma Kitabı (6. bs, Seçkin Yayıncılık 2022)
• Artuk M E ve Gökçen A ve Alşahin M E ve Çakır K, Ceza Hukuku Genel Hükümler (15. bs, Adalet Yayınevi 2021)
• — — Ceza Hukuku Özel Hükümler (19. bs, Adalet Yayınevi 2021)
• Artuk M E ve Alşahin M E, “Objektif Cezalandırılabilme Şartı ve Zamanaşımı” Hukuk Araştırmaları Dergisi (2013) 19 [2] (Prof. Dr. Nur Centel’e Armağan)
• Aydın D, “Türk Ceza Hukuku’nda Hakaret Suçu” Hukuk Araştırmaları Dergisi (2013) 19 [2] (Prof. Dr. Nur Centel’e Armağan) 879
• Bayındır S ve Apiş Ö, “Bir Hukuka Uygunluk Nedeni Olarak Haber Verme Hakkının Yazılı Basın Yoluyla İşlenen Hakaret Suçları Açısından Değerlendirilmesi” Türkiye Barolar Birliği Dergisi (2010) 91 67
• Bekar E., Objektif Cezalandırılabilme Koşulları ve Bu Koşullar Bağlamında Türk Ceza Kanunu’nda Yer Alan Suçlar (1. bs, Oniki Levha Yayıncılık 2017)
• Centel N ve Zafer H ve Çakmut Ö, Kişilere Karşı İşlenen Suçlar Cilt: I (5. bs, Beta Yayıncılık 2021)
• Çetin E, Yeni Türk Ceza Yasasındaki Hakaret Suçları (1. bs, Seçkin Yayıncılık 2008)
• Demirbaş T, Ceza Hukuku Genel Hükümler (18. bs, Seçkin Yayıncılık 2009)
• Dönmezer S ve Ermen S, Nazari ve Tatbiki Ceza Hukuku Cilt I (12. bs, Der Yayınları 1997)
• Ersoy U, Ceza Hukukunda Objektif Cezalandırılabilme Şartı (1. bs, Adalet Yayınevi 2015)
• Hakeri H., Ceza Hukuku Genel Hükümler (25. bs, Adalet Yayınevi, 2021)
• Kayançiçek M, Şerefe Karşı Suçlar (1. bs, Adalet Yayınevi 2008)
• Koca M ve Üzülmez İ, Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler (14. bs, Seçkin Yayıncılık 2021)
• — — Türk Ceza Hukuku Özel Hükümler (8. bs, Adalet Yayınevi 2022)
• Oral T ve Baş E, “Hakaretin Suç Olmaktan Çıkarılması ve İkame Yaptırım Önerisi: Özel Hukuk Cezası” Türkiye Adalet Akademisi Dergisi (2023) [53]
• Özbek V Ö ve Doğan K ve Bacaksız P, Türk Ceza Hukuku Özel Hükümler (16. bs, Seçkin Yayıncılık 2021)
• — — Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler (12. bs, Seçkin Yayıncılık 2021)
• Özgenç İ, “Genel Olarak Hakaret ve Cumhurbaşkanına Hakaret Suçları Üzerine Değerlendirmeler” (12 Ocak 2022), https://izzetozgenc.com/makale/genel-olarakhakaret- ve-cumhurbaskanina-hakaret-suclari-uzerine-degerlendirmleler (10 Şubat 2024)
• Özgenç İ, “Gıyapta Hakaret Suçu Bağlamında Objektif Cezalandırılabilme Şartı Olarak İhtilât” (05 Ocak 2022), https://izzetozgenc.com/makale/giyapta-hakaret-sucu-baglamindaobjektif- cezalandirilabilme-sarti-olarak-ihtil%C3%A2t (10 Şubat 2024)
• Özgenç İ, Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler (18. bs, Seçkin Yayıncılık 2022)
• Sakarya U C, “Gıyapta Hakaret Suçunda İhtilat Unsuru” (2013) 2 Ankara Barosu Dergisi 411
• Soyaslan D, Ceza Hukuku Özel Hükümler (13. bs, Yetkin Yayınları, 2020)
• Tezcan D ve Erdem M R ve Önok R M, Teorik ve Pratik Ceza Özel Hukuku (19. bs, Seçkin Yayıncılık 2021)
• Tokdemir S, “Honor Crimes in Turkey: Rethinking Honour Killings and Reconstructing the Community Usıng Restorative Justice System” Law & Justice Review (2013) IV [2]
• — — “Ceza Adaleti Sistemine Yeni Bir Yaklaşım: Tamamlayıcı Bir Sistem Olarak “Onarıcı Adalet” Mekanizması” Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 2017 XXI
• — — Ceza Hukukunda Akim Kalmış Azmettirme (1. bs, Seçkin Yayıncılık 2022)
• Tulay M E, “Kast Unsuru ve Cezalandırılabilme Şartı Ekseninde Hakaret Suçu” Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi (2019) 27 [3] 573
• Türay A ve Erdoğan I, “Gıyapta Hakaret Suçunda İhtilatın Hukuksal Niteliği” Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi (2019) 21 [Özel Sayı] 1325
• Üzülmez İ ve Akkaş A H, “Suçun Yapısında Objektif Cezalandırılabilme Şartları” Erciyes Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi (2007) II [1-2] 71- 87
• Yenidünya C ve Alşahin M E, “Bireyin Şerefine Karşı Suçlar” Türkiye Barolar Birliği Dergisi (2007) [68] 43
• Yıldız A K, 5237 Sayılı Türk Ceza Kanunu, Açıklamalar – Değerlendirmeler Öğretiden Görüşler ve Yargıtay Kararları (1. bs, İstanbul Barosu Yayınları 2007)
• Zafer H, Ceza Hukuku Genel Hükümler TCK m. 1-75 (8. bs, Beta Yayıncılık 2021