Ortaokullarda Rekreasyon Faaliyetlerinin Uygulanabilirliği ve Etkileri: İdareci Görüşleri

Year 2025, Volume: 14 Issue: 4, 423 - 434, 30.10.2025

Gizem Karakaş , Zehra Dursun Karabörklü

https://doi.org/10.22282/tojras.1712087

Abstract

Bu çalışma, ortaokullarda yürütülen rekreasyon faaliyetlerinin uygulanabilirliği ve etkilerine ilişkin okul yöneticilerinin görüşlerini incelemek amacıyla gerçekleştirilmiştir. Nitel araştırma yönteminde tasarlanan çalışmada, fenomenoloji deseninden yararlanılmıştır. Çalışmaya Sakarya ili Serdivan ilçesinde aktif olarak eğitim veren ortaokullarda görev yapan sekiz ortaokul yöneticisi katılmıştır. Katılımcılar kolay ulaşılabilir durum örneklemesi yoluyla dahil edilmiştir. Okul yöneticileri ile yapılan bireysel görüşmelerde yarı yapılandırılmış görüşme formları kullanılmıştır. Elde edilen veriler içerik analiz yöntemiyle incelenmiştir. Veri analizleri sonucunda üç ana tema ve bu temalara bağlı yedi alt tema belirlenmiştir. Ana temalar; yetki gücü, kısıtlayıcılar ve kelebek etkisi olarak ortaya çıkmıştır. Bulgular, ortaokul yöneticilerinin rekreasyon faaliyetlerinin uygulanabilirliğine ilişkin genel bir farkındalığa sahip olduklarını ve bu kapsamda çeşitli girişimlerde bulunduklarını göstermektedir. Okullarda öğrencilere ve velilere yönelik farkındalık çalışmaları yapıldığı ve yönlendirmelerde bulunulduğu anlaşılmıştır. Bununla birlikte, bazı yöneticilerin rekreasyon faaliyetlerini "sosyal faaliyetler" olarak algıladıkları ve bu şekilde adlandırdıkları da gözlemlenmiştir. Ayrıca, öğrenci gelişimini önceleyen bu faaliyetlerin özellikle devlet okullarında çeşitli kısıtlayıcı unsurlarla karşılaştığı görülmüştür. Faaliyetlerin etkilerini sınırlayan bu kısıtların aşılmasında kurumlar arası iş birliklerinin önemi vurgulanmıştır. Çalışmanın, rekreasyon faaliyetlerinin uygulanabilirliği ve etkilerine okul yöneticileri perspektifinden yaklaşması; mevcut sorunların, çözüm önerilerinin ve süreçlere dair farklı bakış açılarının geliştirilmesine katkı sağlayacağı ve özellikle devlet okullarında iyileştirici nitelikte olabileceği düşünülmektedir.

Keywords

Rekreasyon faaliyetleri , rekreasyon farkındalığı , okul idarecileri , ortaokul

Ethical Statement

Verilerin toplanması ile ilgili, çalışmadan önce, Sakarya Uygulamalı Bilimler Üniversitesi Etik Kurulu’ndan 09/06/2023 tarih ve E.86558 sayılı karar ile etik kurul onayı alınmıştır.

Feasibility and Impacts of Recreational Activities in Secondary Schools: Administrators’ Perspectives

Abstract

The aim of this study is to investigate the perspectives of school administrators concerning the feasibility and impact of recreational activities implemented in secondary schools. Designed using a qualitative research method, the study employed a phenomenological design. Eight administrators working in actively operating secondary schools located in the Sakarya district of Serdivan, Türkiye, participated in the study. The participants were selected through a convenience sampling method. Semi-structured interview forms were used during the individual interviews conducted with the administrators. The data obtained were analyzed using the content analysis method. As a result of the data analysis, three main themes and seven sub-themes associated with these were identified. The main themes emerged as authority power, constraints and butterfly effect. The findings indicate that administrators generally possess awareness of recreational activities and have undertaken various initiatives in this context. It was understood that schools carry out awareness-raising efforts and guidance activities targeting students and parents regarding recreational practices. However, it was also observed that some administrators tend to perceive and label these activities not under the term “recreational,” but rather as “social activities”. In addition, it was found that these initiatives, which prioritize student development, encounter various constraints—especially in public schools. The importance of inter-institutional collaborations in overcoming these constraints that limit the impact of the activities has been emphasized. This study’s focus on the feasibility and impact of recreational activities from the perspective of school administrators is expected to contribute to the identification of current problems, the development of solutions, and the emergence of alternative viewpoints on the processes, and to offer particularly remedial insights for public schools."

Keywords

Recreational activities , recreational awareness , school administrators , secondary school

References

• Ağalday, B., & Gül, M. (2022). Okul müdürlerinin finansal kaynak sağlamada karşılaştıkları sorunlar ve çözüm önerilerine ilişkin fenomenolojik bir inceleme. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23(1), 155-177. https://doi.org/10.17679/inuefd.1060449
• Akoğuz, N. (2012). Özel okullar ve devlet okulları arasındaki rekreatif etkinliklerin karşılaştırılmalı olarak değerlendirilmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Atatürk Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
• Altan, M. Z., & Yıldırım, T. (2022). Bütüncül eğitim, bütüncül gelişim, bütüncül insan. Eğitimde Yeni Yaklaşımlar Dergisi, 5(1), 68-77.
• Ayhan, R., Akay, B., Öçalan, M., & Orhan, R. (2022). Üniversite öğrencilerinin rekreasyon fayda düzeyleri ile akademik öz-yeterlikleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Gaziantep Üniversitesi Spor Bilimleri Dergisi, 7(3), 258-276. https://doi.org/10.31680/gaunjss.1146884
• Bağcı, Z.Ç. & Gizir, S. (2022). Özel okul velilerinin okuldan beklentilerinin incelenmesi. Eğitimde araştırma ve değerlendirmeler, D.B. Çevik Kılıç, K.Baş, M.Ş. Akgül (Ed.) Gece Kitaplığı, 122-151.
• Balcı, V., & İlhan, A. (2006). Türkiye’deki üniversite öğrencilerinin rekreatif etkinliklere katılım düzeylerinin belirlenmesi. Spormetre Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 4(1), 11-18. https://doi.org/10.1501/Sporm_0000000117
• Bilgin, E. (2017). Ortaokul öğrencilerinin fiziksel uygunlukları ve akademik başarıları arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Can, E. (2022). Okul yönetiminin sorunları: Okul müdürlerinin değerlendirmeleri. Yaşadıkça Eğitim, 36(2), 402–433. https://doi.org/10.33308/26674874.2022362411
• Çavdar, Ç., & Yıldız, M. (2020). Lise öğrencilerinin rekreasyonel faaliyetlere eğilimleri ve katılımlarına engel olan faktörler. Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 14(3), 437-449.
• Dalkıran, O., Altıntaş, A., Gündüz, N., Sunay, H., & Akgül, M. (2004). Ankara ili devlet-özel ilk ve orta öğretim okullarındaki beden eğitimi öğretmenlerinin ders dışı etkinliklerinde kapalı spor alanlarının etkin kullanımı üzerine görüşleri. Spormetre Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 2(3), 109-118. https://doi.org/10.1501/Sporm_0000000139
• Demirhan, G., Bulca, Y., Saçlı, F., & Kangalgil, M. (2014). Beden eğitimi öğretmenlerinin uygulamada karşılaştıkları sorunlar ve çözüm önerileri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29(29-2), 57-68.
• Eaton, D. K., Kann, L., Kinchen, S., Shanklin, S., Flint, K. H., Hawkins, J., et al. (2012). Centers for Disease Control and Prevention (CDC). Youth risk behavior surveillance - United States, 2011. Morbidity and Mortality Weekly Report. Surveillance Summaries, 61(4), 1-162.
• Ece, C., Ünsal, G., & Çalık, F. (2023). Türklerde çocuklar için uygulanan rekreatif faaliyetler. Spor ve Rekreasyon Araştırmaları Dergisi, 5(2), 96-107. https://doi.org/10.52272/srad.1327408
• Fullan, M. (2016). The new meaning of educational change. Teachers College Press.
• Godbey, G. (1999). Leisure in your life: An exploration. Venture Publishing.
• Gülşen Eşkil, K., Gökyürek, B., & Okan, İ. (2023). Ortaokul öğrencilerinin beden eğitimi ve spor dersi mutluluk düzeyleri ile akademik başarıları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Uluslararası Güncel Eğitim Araştırmaları Dergisi, 9(1), 34-46.
• Kayıkçı, K., Altun, M., & Karakoç, G. G., (2019). İlk ve ortaokullardaki okul bahçelerinin nitelikli eğitim hakkı çerçevesinde incelenmesi. Eğitim Araştırmaları-2019 (pp.208-225), Ankara: EYUDER.
• Kazak, E. (2021). Okul müdürlerinin etkililiğine ilişkin öğretmen görüşleri. Uluslararası Liderlik Çalışmaları Dergisi: Kuram ve Uygulama, 4(2), 79-96. https://doi.org/10.52848/ijls.936012
• Koç, H., Aslan, B., & Ertutar, M. Ö. (2021). Akademisyen görüşlerine göre üniversite spor tesis yeterlilik düzeylerinin incelenmesi (Doğu Anadolu Bölgesi örneği). Spormetre Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 19(3), 107-115. https://doi.org/10.33689/spormetre.870555
• Kösem, M. A., & Yirci, R. (2023). Ortaokul öğrencilerinin okuldaki pozitif yaşantıları ile okuldan beklentilerinin incelenmesi. Scientific Educational Studies, 7(2), 105-133. https://doi.org/10.31798/ses.1372457
• Küçükibiş, H. F., & Özkurt, B. (2024). Beden eğitimi ve spor dersi öğretim programlarına ilişkin öğretmen görüşlerinin incelenmesi. ROL Spor Bilimleri Dergisi, 5(3), 463–486. https://doi.org/10.5281/zenodo.13907341
• Larson, R. W., & Verma, S. (1999). How children and adolescents spend time across the world: Work, play, and developmental opportunities. Psychological Bulletin, 125(6), 701–736. https://doi.org/10.1037/0033-2909.125.6.701
• Memduhoğlu, H. B., & Meriç, E. (2014). Okul müdürlerinin eğitim yönetiminin işlevleri bağlamında yönetim sürecinde karşılaştıkları temel sorunlar. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7(33), 653-666.
• Özekici, Y. K., Dağlıoğlu, T., & Sürme, M. (2020). Rekreasyon aktiviteleri hayat memnuniyeti ve akademik başarıyı arttırıyor mu?, Türk Turizm Araştırmaları Dergisi, 4(3): 2031-2054. 10.26677/TR1010.2020.465
• Özkaya, F. (2021). Okul etkililiğinin önündeki engellere ilişkin okul müdürlerinin görüşleri. Anadolu Eğitim Liderliği ve Öğretim Dergisi, 9(1), 119-144.
• Öztürk, Y. (2022). Rekreasyon fayda farkındalığı ve yaşam doyum düzeyi arasındaki ilişkinin incelenmesine yönelik bir araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 13(36), 1237-1250. https://doi.org/10.21076/vizyoner.1096705
• Ryan, R. M., & Deci, E. L. (2017). Self-determination theory: Basic psychological needs in motivation, development, and wellness. Guilford Press.
• Schleicher, A. (2018). World Class: How to build a 21st-century school system, OECD Publishing, Paris, https://doi.org/10.1787/9789264300002-en
• Seligman, M. E. P. (2011). Flourish: A visionary new understanding of happiness and well-being. Free Press.
• Sıral, C. (2020). Orta okul öğrencilerinin beden eğitimi ve spora ilişkin tutumları ile akademik başarı arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Gelişim Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.  
• Tavazar, H., & Güzel, P. (2018). Rekreasyonel faaliyetlerin sürdürülebilir etkinlik yönetimindeki rolünün incelenmesi. Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 20(4), 69-87.
• Ulusoy, B., Demir, O., & Arıkan, C. (2023). Ortaöğretim öğrencilerinin beklentilerine göre etkili okul yöneticisi. Eğitim Yönetimi & Politikaları Dergisi, 4(1), 5-14.
• Vural, H., & Yılmaz, S. (2018). Ortaokul öğrencilerinin mekana bağlı serbest zaman aktivite tercihleri ve rekreasyonel eğilimleri. Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi, 5(4), 424-432. https://doi.org/10.30910/turkjans.471208
• Yalçın, D. & Başar, M. (2022). Okul müdürlerinin sergilemiş olduğu liderlik stillerinin okul mutluluğuna yönelik öğretmen görüşleri. Uluslararası Liderlik Eğitimi Dergisi (ULED)/ International Journal of Leadership Training (IJOLT), 6(2), 1-17. https://trdoi.org/10.26023458/uled.1206522
• Yavuz, M. (2012). Fen eğitiminde hayvanat bahçelerinin kullanımının akademik başarı ve kaygıya etkisi ve öğretmen-öğrenci görüşleri. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Sakarya Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Sakarya.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (9. Basım). Seçkin Yayıncılık.
• Yıldız, M. E. (2017). Ortaokul öğrencilerinde akademik başarı ile fiziksel aktivite ilişkisi. International Journal of Social and Humanities Sciences Research (JSHSR), 4(12), 891–898. https://doi.org/10.26450/jshsr.168
• Yılmaz, U.C. (2020). Ortaokul yöneticilerinin rekreasyon farkındalık algı düzeylerinin incelenmesi (Batman il örneği). (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Batman Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Batman.
• Yirci, R. & Berk, B. (2021). Okul yöneticilerinin ve öğretmenlerin görüşlerine göre etkili okul müdürü: Nitel bir araştırma. Journal of History School, 50, 570598. http://dx.doi.org/10.29228/Joh.43166.