RÂST KÂR-I NEV (YENİ KÂR) ÜZERİNE BİR ÇALIŞMA

Year 2022, Volume: 6 Issue: 3, 279 - 291, 31.12.2022

Fatma Münevver Şenduran Bengü Didem Özüyılmaz

Abstract

Hammâmîzâde İsmâ‘îl Dede-Efendi’nin yaşadığı XVIII. yüzyılın son çeyreği ile XIX. yüzyılın ilk yarısı, Osmânlı’daki yenileşme hareketlerinin etkilerinin Türk Klâsik Müziği eserlerinde de görüldüğü bir dönemdir. Dede-Efendi, yalnız bu dönemin değil, otoritelerin birçoğuna göre tüm Türk Müziği tarihinin en önemli bestecileri arasındadır. O’nun geleneği yenilikçi bir anlayışla şekillendirdiği ihtişâmlı eserleri sonraki dönemler için de örnek teşkil etmeliydi. Ancak yazık ki henüz Dede-Efendi hayatta iken Türk Klâsik Müziği gözden düşmüş ve onu gelecek kuşaklara bağlayacak meşk halkaları zedelenmeye başlamıştı. Dede-Efendi’nin yenilikçi anlayışla teşkîl ettiği Kâr-ı Nev (yânî Yeni Kâr) formunda daha sonraki dönemlerde eser bestelenmemiş olması bu yüzdendir.
Kâr türünde bugüne dört eseri ulaşan Dede-Efendi’nin son bestelediği Kâr’ın, Râst Kâr-ı Nev olduğu çeşitli kaynaklarda yazılıdır .
Dört mısrâ‘lı (güftesi iki beyitden oluşan) bu Kâr, gelenekdeki dört mısrâ‘lı Kâr’lardan oldukça farklıdır.
Çalışmada, Râst Kâr-ı Nev çeşitli yönlerden incelenerek, Dede-Efendi’den önce bestelenmiş dört mısrâ‘lı Kâr’larla biçim yönünden karşılaştırılmaktadır.

Keywords

Hammâmîzâde İsmâ‘îl Dede-Efendi, Dört mısrâ‘lı Kâr’lar, Kâr-ı Nev, Biçim Analizi., Four Lined Kârs, Form Analysis

A STUDY ON RAST KÂR-I NEV (NEW KÂR)

Abstract

The period when Hammâmîzâde İsmâ‘îl Dede-Efendi lived between the last quarter of the 18th century and the first half of the 19th century. In this period, the effects of the innovation movements in the Ottoman Empire are also seen in the works of Turkish Classical Music. Dede-Efendi is among the most important composers not only of this period, but also of the entire Turkish Music history, according to many authorities. His magnificent works, in which he shaped the tradition with an innovative understanding, should have set an example for later periods. However, unfortunately, while Dede-Efendi was still alive, Turkish Classical Music fell out of favor and the meşk circles that would connect it to future generations began to be damaged. This is why no work was composed in the later periods in the form of Kâr-ı Nev (i.e. New Kâr), which was formed by Dede-Efendi with an innovative approach.
It is written in various sources that the last composition of Kâr by Dede-Efendi, whose four works have survived to this day, is Râst Kâr-ı Nev.
This Kâr with four lines (consisting of two couplets in the lyrics) is quite different from the traditional four-line Kars.
In the study, Râst Kâr-ı Nev is examined from various aspects and compared in terms of form with the Kâr’s with four lines composed before Dede-Efendi.

Keywords

Hammâmîzâde İsmâ‘îl Dede-Efendi, Four Lined Kârs, Kâr-ı Nev, Form Analysis

References

• Ak, A. Ş. (2009). Türk Musikîsi Tarihi. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Behar, C. (2010). Şeyhülislâm'ın Müziği, 18. Yüzyılda Osmanlı/Türk Mûsikisi ve Şeyhülislâm Es'ad Efendi'nin Atrabü'i Âsâr'ı. İstanbul: YKY.
• Behar, C. (2015). Osmanlı/Türk Mûsıkîsinin Kısa Tarihi. İstanbul: YKY.
• Çıpan, Mustafa. (2002). Hammâmîzâde İsmail Dede Efendi'nin Bestelenmiş Eserlerinin Güfteleri Üzerine Bir Değerlendirme, Selçuk Üniversitesi, X. Milli Mevlâna Kongresi, Tebliğler Cilt 1, Konya.
• Ergun, N. (1942). Türk Mûsıkîsi Antolojisi, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınları.
• İnal, İ.M.K. (1955). Hoş Sâda Son Asır Türk Musikişinasları, İstanbul: Maarif Basımevi.
• Özalp, N. (2000). Türk Mûsikîsi Tarihi I. Cilt. İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Özcan, N. (1994). Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, İsmâ‘îl Dede Efendi, Hamâmîzâde (Cilt 23). İstanbul.
• Salgar, M. F. (2005). 50 Türk Müziği Bestekârı, İstanbul: Ötüken Yayınları.
• Şenduran, F. M. (2019). Türk Mûsıkîsinde Kâr Formunun Yapısı ve Değişimi Üzerine İnceleme, Şenduran, Gazi Üniv. Güz. San. Ens., (Yayınlanmamış Doktora Tezi).
• Yekta, R. (2000). Esâtîz-i Elhân. İstanbul: Pan Yayıncılık. Yenigün, H. (1958). Musiki Mecmuası “Klasik Türk Musikisi Üstadlarından Dede Efendi” Sayı:120, sayfa 359. URL:1 https://www.turkev.org.tr/dede-Efendi/