BONONUN ŞEKİL ŞARTLARI

Year 2023, Volume: 7 Issue: 2, 265 - 288, 25.09.2023

Ayşe Ecehan Küçükbezirci

Abstract

Ticaret hayatı güven ve hız gerektirdiğinden kanun ile nitelikleri ve şekil şartları belirlenen kıymetli evrak türleri düzenlenmiş olup kambiyo senetleri de bir kıymetli evrak türü olarak hukuk sistemimizde yer bulmuştur.
Kıymetli evrak TTK m.645 ve devamında düzenlenmiş olup buna göre içerdikleri hak senede sıkı sıkıya bağlı olan, senetten ayrı olarak hakkın ileri sürülemediği ve bu sebeple de senetten ayrı olarak içerdiği hak başkalarına devredilemeyen senetlerdir.
Kıymetli evrak niteliğinde olan kambiyo senetleri TTK m.670 ve devamında düzenlenmiş olup kıymetli evrak ile ilgili kanundaki genel esaslara kambiyo senetleri de tabidir. Bono da kanun düzenlemesinden anlaşıldığı üzere bir kambiyo senedidir ve kıymetli evrak ile ilgili genel düzenlemeler bono için de geçerlidir. Kambiyo senetleri kanunen emre yazılı, sıkı sıkıya şekle bağlı, bir alacak hakkını ve buna bağlı olarak daima bir miktar paranın ödenmesi borcunu içeren yapıcı (ihdasi) kıymetli evraktır. Ayrıca müteselsil borçluluk esası ve imzaların bağımsızlığı (istiklali) ilkesi benimsenmiştir.
TTK m.776’da bononun unsurları düzenlenmiş olup düzenleyen (borçlu) tarafından lehtar (alacaklı) adına kayıtsız şartsız bir borç ödeme vaadini içeren bono, kanunda belirlenmiş olan sıkı şekil şartlarına tabidir. Zira m.777’de unsurların eksikliği hali düzenlenmiş olup bu kapsamda kanunun zorunlu gördüğü şekil şartlarını içermeyen senetlerin bono niteliğine haiz olamayacağı açıkça hükme bağlanmıştır. Kanunda belirtilen bu zorunlu unsurlar dışında bononun geçersizliğine yol açmayan fakat senet üzerine koyulması tarafların tercihinde olan ihtiyari kayıtlar ve senette yer alması halinde senedin geçersizliğine yol açabilecek kayıtlar da söz konusudur.
Bir ödeme ve kredi aracı olan bono ticari hayatta hız ve güveni sağlayan ve yaygın bir şekilde kullanılan kıymetli evraklardandır. Bu bakımdan bononun geçersizliğine neden olabilecek haller ticari hayat bakımından ciddi önem arz etmektedir. Bu bakımdan makalemizde bonoya ilişkin şekil şartları zorunlu şekil şartları, alternatif zorunlu şekil şartları ve ihtiyari şartlar olmak üzere üç grupta incelenecek olup akabinde şekil şartlarının eksikliği durumu ve sonuçları açıklanacaktır.

Keywords

Bono, Bonoya İlişkin Şekil Şartları, Zorunlu Şekil Şartları, Alternatif Zorunlu Şekil Şartları, İhtiyari Şartlar, Şekil Şartlarında Eksiklik

TERMS AND CONDITIONS OF THE BOND

Abstract

Since commercial life requires trust and speed, the law regulates the types of negotiable instruments whose qualifications and formal conditions are determined by law, and bills of exchange have found a place in our legal system as a type of negotiable instrument.
Negotiable instruments are regulated under Article 645 et seq. of the TCC, and accordingly, negotiable instruments are the instruments whose rights are strictly attached to the promissory note, the right cannot be asserted separately from the promissory note, and for this reason, the right contained in the promissory note cannot be transferred to others.
Bills of exchange, which are negotiable instruments, are regulated under Article 670 et seq. of the TCC, and bills of exchange are also subject to the general principles of the law on negotiable instruments. As it is understood from the provisions of the law, a bill of exchange is also a bill of exchange and the general regulations regarding negotiable instruments also apply to bills of exchange. Bills of exchange are legally negotiable instruments that are in writing, strictly formalised, constructive (issuance), which include the right to a receivable and the obligation to pay a certain amount of money accordingly. In addition, the principle of joint and several indebtedness and the principle of independence of signatures (independence) are adopted.
Article 776 of the TCC regulates the elements of a bill, and a bill, which contains an unconditional promise to pay a debt by the issuer (debtor) on behalf of the beneficiary (creditor), is subject to the strict formal requirements stipulated in the law. This is because the lack of elements is regulated in Article 777, and within this scope, it is explicitly ruled that the bills that do not contain the formal requirements deemed mandatory by the law shall not have the quality of a bill. Apart from these mandatory elements specified in the law, there are also optional records that do not lead to the invalidity of the bill, but which are at the choice of the parties, and records that may lead to the invalidity of the bill if included in the bill.
As a payment and credit instrument, the bill is one of the negotiable instruments that provide speed and confidence in commercial life and are widely used. In this respect, the situations that may cause the invalidity of the bond are of serious importance in terms of commercial life. In this respect, in our article, the formal conditions regarding the bond will be analysed in three groups as mandatory formal conditions, alternative mandatory formal conditions and optional conditions, and then the lack of formal conditions and their consequences will be explained.

Keywords

Bond, Formal Requirements For Bonds, Mandatory Formal Requirements, Alternative Mandatory Formal Requirements, Optional Requirements, Deficiency in Formal Requirements

References

• ATAY, Egemen, Kambiyo Senetlerinde Teminat Kaydı, Seçkin Yayıncılık, 2.Baskı, Ankara, 2020
• ATİK, Ebru Tüzemen, Açık Kambiyo Senetleri, Seçkin Yayıncılık, 2.Baskı, Ankara 2019
• BİLGİLİ, Fatih/ DEMRİKAPI, Ertan, Kıymetli Evrak Hukuku, Dora Yayınları, 3. Baskı, Bursa, 2012
• BOZER, Ali/ GÖLE,Celal, Kıymetli Evrak Hukuku, Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü, 3.Baskı, Ankara, 2013
• BÖRÜ, Levent, Bonoya Dayalı Kambiyo Senetlerine Özgü Haciz Yolu İle Takipte Yetki, Ankara üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Sayı 65, 2016, https://dergipark.org.tr/, Erişim Tarihi 30.10.2020
• ÇAMOĞLU, Ersin, Kıymetli Evrak Hukukunun Temel İlkeleri, Vedat Kitapçılık, İstanbul, Haziran 2020
• COŞKUN, Mahmut, Hukuki ve Cezai Yönleriyle Kıymetli Evrak Hukuku, Seçkin Yayıncılık, 5.Baskı, Ankara 2019
• ERİŞ, Gönen, Türk Ticaret Kanunu Hükümlerine Göre Kıymetli Evrak Poliçe Bono Çek Makbuz Senedi, Varant, Seçkin Yayıncılık, 2.Baskı, Ankara 2016
• GÜNAY, Erhan, Bononun Unsurları ve Unsurların Bulunmaması, Terazi Hukuk Dergisi, Cilt: 12, Sayı: 133, Eylül 2017, s.59, https://www.jurix.com.tr/, Erişim Tarihi 2021
• HELVACI, Mehmet/ KAYA, Arslan/ ERTAN N. Füsun Nomer, Kıymetli Evrak Hukuku, Vedat Kitapçılık, Güncellenmiş 12.Bası, İstanbul,2019
• HERDEM, Burcu, Senetlerin İspat ve Geçerlilik Şekli, Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 2017, https://tez.yok.gov.tr, Erişim Tarihi 2020
• KANDEMİR, Zeynep, Kambiyo Senetlerinde İşlemlerin Ayakta Tutulması İlkesinin Görünüm Biçimleri ve Bu Senetlerde Bulunabilecek Zorunlu ve İhtiyari Unsurlar, Yükseklisans Tezi,2011, https://tez.yok.gov.tr, Erişim Tarihi 02.08.2023
• KAYA, Sedat, Bonoya Dayalı Olarak Yapılan Haciz Yoluyla Takipte Ödeme Emrine İtiraz ve Hukuki Sonuçları, Yüksek Lisans Tezi, Konya, 2018, https://tez.yok.gov.tr, Erişim Tarihi 2020
• KAYIHAN, Şaban, Kıymetli Evrak Hukuku, Seçkin Yayıncılık, 6.Baskı, Ankara 2019
• KENDİGELEN, Abuzer/ KIRCA, İsmail, Kıymetli Evrak Hukuku, Onikilevha Yayımcılık, İstanbul, Kasım 2019
• MAĞDEN ÇAMLI, Zehra İlgün, Türk Hukukunda Teminat Senetleri, Adalet Yayınevi, Ankara, 2020
• ÖZKAN, Raziye AKSU, Aval Kurumu, Seçkin Yayıncılık, 2.Baskı, Ankara 2019
• ÖZTAN, Fırat, Kıymetli Evrak Hukuku, Yetkin Yayınları, 24.Baskı, Ankara, 2020
• ÖZTAN, Fırat, Ticari Senetlerde Birden Fazla Lehdar Gösterilmesi, Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi, Cilt: 9, Sayı: 4, Aralık 1978, Sayfa: 1021,1022, https://jurix.com.tr/, Erişim Tarihi 2020
• POROY, Reha/ TEKİNALP, Ünal, Kıymetli Evrak Hukuku Esasları, Vedat Kitapçılık, Gözden Geçirilmiş ve Yeniden yazılmış 23.Bası, İstanbul, 2019
• PULAŞLI, Hasan, Yeni Türk Ticaret Kanunu’na Göre ve 6273 Sayılı Kanunla Değişik Çek Kanunu’nun Yorumu ile Kıymetli Evrak Hukunun Esasları, Adalet Yayınevi, 3.Baskı, Ankara,2013
• UYAR, Talih, İcra Hukukunda Bononun (Emre Muharrer Senedin) Geçerlilik Koşulları, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, Sayı 74, 2008, http://tbbdergisi.barobirlik.org.tr/
• UZUNNALLI, Sevilay/ YILDIRIM, Ali Haydar, Uygulamalı Kıymetli Evrak Hukuku, Seçkin Yayıncılık, 2.Baskı, Ankara 2017
• Yargıtay 12.HD., 2011/2836E., 2011/18167K., 10.10.2011 T., Erişim Tarihi 02.01.2023, https://www.lexpera.com.tr Yargıtay 12.Ceza Dairesi, 2015/4565 E., 2015/6334 K., 16.12.2015 T., Erişim Tarihi 02.01.2023, https://www.lexpera.com.tr
• Yargıtay,12.HD, 2002/11593 E., 2002/11982 K., 06.06.2002 T., Erişim Tarihi 02.01.2023, https://www.lexpera.com.tr
• YIBHGK., 1936/6 E., 1936/23 K., 08.07.1936 T., Erişim Tarihi 10.02.2021, https://www.lexpera.com.tr/
• Yargıtay 12.HD., 2016/29738E.,2018/2830K., 20.03.2018K., Erişim Tarihi 12.01. 2023, https://www.lexpera.com.tr/
• Yargıtay 12.HD., 2016/18384 E., 2016/19775 K., 26.09.2016 T., https://www.lexpera.com.tr/, Erişim tarihi, 02.01.2023
• Yargıtay 19.HD., 2002/4419 E.,2003/ 1367, 24.02.2003 T., https://legalbank.net/, Erişim Tarihi 11.02.2021
• Yargıtay 12.HD., 2014/35078, 28.04.2015, Coşkun, s.433
• Yargıtay 12.HD.,2010/20981, 22.02.2011, Coşkun, s.434
• Yargıtay 12.HD, 2010/33703 E., 2011/15725K.,14.7.2011 T., https://legalbank.net, Erişim Tarihi 12.01.2023
• Yargıtay 19 HD. 2000/5759E, 2000/8600K., T.12.12.2000, https://www.lexpera.com.tr , Erişim Tarihi 13.02.2021
• Yargıtay 12. HD., 2007/1118E., 2007/4394K., 09.03.2007T., https://www.lexpera.com.tr/, Erişim Tarihi 13.02.2021
• Yargıtay 12.HD 1992/ 878E., 1992/7948K., T. 8.6.1992, https://legalbank.net, Erişim Tarihi 12.01.2023
• Yargıtay 11.CD., 2008/12058E., 2009/458K., 04.02.2009T., https://legalbank.net, Erişim Tarihi 11.08.2023
• Yargıtay 12. HD, 2018/9146E., 2018,2018/4123K., 03.05.2018T., https://www.lexpera.com.tr , Erişim Tarihi 18.08.2023
• Yargıtay 12HD., 2009/27914, 02.04.2010, Coşkun,449
• Yargıtay 12.HD, 2015/32444 E., 2016/9588 K., 31.3.2016 T., https://www.lexpera.com.tr/, Erişim Tarihi 12.01.2023
• Yargıtay 12.HD., 2013/7972E., 2013/17400K.,07.05.2013 T. https://legalbank.net/, Erişim Tarihi. 12.08.2023
• Yargıtay 12.HD., 1997/102E., 1997/485K., 30.01.1997T., https://legalbank.net, Erişim Tarihi 12.08.2023
• Yargıtay 12.HD., 2022/724E., 2022/7066K., 13.06.2022 T., https://app.e-uyar.com, Erişim Tarihi 12.08.2023
• Yargıtay 12.HD.,2017/4352 E.,2018/5512 K., 30.05.2018 T., https://karararama.yargitay.gov.tr/, Erişim Tarihi 2021
• Yargıtay 12.HD.,2016/29320E.,2018/1765K.,22.02.2018T,.https://karararama.yargitay.gov.tr/, Erişim Tarihi 2021
• Yargıtay 12.HD.,2016/24745 E.,2017/15353 K.,11.12.2017 T., https://karararama.yargitay.gov.tr/, Erişim Tarihi 2021