JÜRGEN HABERMAS and the THEORETICAL FRAMEWORK of HIS IDEAS

Year 2025, Volume: 9 Issue: 1, 337 - 352, 28.03.2025

Emine Akçelik , Alkan Üstün

Abstract

This study analyzes Jürgen Habermas’s key theories and concepts, exploring his contributions to sociology, philosophy, and critical theory. Central to Habermas’s work is the theory of communicative action, which posits that communication, rather than instrumental action, forms the foundation of human sciences and socio-cultural life. Habermas critiques instrumental action as being driven solely by rational calculations, unlike communicative action, which fosters mutual understanding, solidarity, and consensus without coercion. He conceptualizes the lifeworld as the context and source of communication, emphasizing its role in reproducing societal norms and values. The study delves into Habermas’s perspectives on legitimacy crises, modernity, and postmodernity. It highlights his critique of postmodernity, arguing that modernity remains an unfinished project and that postmodernist theories often present ideological attacks on modernity. Additionally, the paper examines Habermas’s approach to public sphere theory, where he traces its transformation from its early emergence to its decline in modern times. Through his engagement with critical theory, Habermas revises and updates the tradition, advocating for a scientific approach that serves the goal of a better society. His work integrates historical context and ethical considerations in science and focuses on the communicative processes that sustain democratic and social life.

Keywords

Habermas, Theory, Communicative Action, Modernity

JÜRGEN HABERMAS ve DÜŞÜNCELERİNİN TEORİK ÇERÇEVESİ

Abstract

Bu çalışma Jürgen Habermas’ın ortaya koyduğu temel kuramları ve kavramları analiz ederek sosyolojiye, felsefeye ve eleştirel teoriye yaptığı katkıları incelemektedir. Habermas’ın çalışmalarının merkezinde, iletişimsel eylem teorisi yer almaktadır. Bu teori araçsal eylemin yerine geçen iletişimin hem insan bilimlerinin hem de sosyo-kültürel yaşamın temeli olduğunu savunmaktadır. Habermas, araçsal eylemi yalnızca rasyonel hesaplamalarla yönlendirilen bir süreç olarak eleştirmekte, buna karşılık iletişimsel eylemin, karşılıklı anlayışı, dayanışmayı ve uzlaşıyı, baskıcı olmayan bir şekilde teşvik ettiğini belirtmektedir. Habermas, yaşam dünyasını iletişimin hem bağlamı hem de kaynağı olarak kavramsallaştırmaktadır ve bunun toplumsal normların ve değerlerin yeniden üretilmesindeki rolüne vurgu yapmaktadır. Çalışma ayrıca Habermas’ın meşruiyet krizi ile modernlik ve postmodernlik konularındaki fikirlerine de değinmektedir. Habermas, postmodernliği eleştirerek modernliğin henüz tamamlanmamış bir proje olduğunu ve postmodern teorilerin modernliğe genel itibariyle ideolojik saldırılar yönelttiğini savunmaktadır. Çalışmada ayrıca kamusal alan teorisine dair görüşleri incelenerek, kamusal alanın erken dönemdeki yükselişinden modern dönemdeki çöküşüne kadar geçirdiği dönüşüm ele alınmıştır. Eleştirel teoriyle olan etkileşimi, geleneği gözden geçirip güncelleyerek daha iyi bir topluma ulaşmayı amaçlayan bilimsel bir yaklaşımı geliştirmeyi amaçlamaktadır.

Keywords

Habermas, Teori, İletişimsel Eylem, Modernlik

References

• Balakrishnan, G. (2003). Overcoming emancipation. New Left Review, (19), 115–128.
• Best, S., & Kellner, D. (2011). Postmodern teori: Eleştirel soruşturmalar (M. Küçük, Trans.). Ayrıntı Yayınları.
• Callinicos, A. (2001). Postmodernizme hayır: Marksist bir eleştiri (Ş. Pala, Trans.). Ayraç Yayınevi.
• Habermas, J. (1968). Technik und Wissenschaft als Ideologie. Suhrkamp Verlag.
• Habermas, J. (1987). La logique des sciences sociales et autres essais. PUF.
• Habermas, J. (1993). İdeoloji olarak teknik ve bilim (M. Tüzel, Trans.). Yapı Kredi Yayınları.
• Habermas, J. (1994a). Modernlik: Tamamlanmamış bir proje (G. G. Naliş, Trans.; N. Zeka, Ed.). In Postmodernizm (pp. 31–44). Kıyı Yayınları.
• Habermas, J. (1994b). The philosophical discourse of modernity: Twelve lectures. Polity Press.
• Habermas, J. (2001). İletişimsel eylem kuramı (M. Tüzel, Trans.). Kabalcı Yayınevi.
• Habermas, J. (2003). Kamusallığın yapısal dönüşümü (T. Bora & M. Sancar, Trans.). İletişim Yayınları.
• Habermas, J. (2004). Kamusal alan (M. Özbek, Trans.; M. Özbek, Ed.). In Kamusal alan (pp. 95–102). Hil Yayınları.
• Habermas, J. (2012). Doğalcılık ve din arasında: Felsefi denemeler (A. Nalbant, Trans.). Yapı Kredi Yayınları.
• Habermas, J. (2018). İnsan doğasının geleceği (K. H. Ökten, Trans.). Alfa Yayınları.
• Holub, R. C. (1991). Jürgen Habermas: Critic in the public sphere. Routledge.
• Marcuse, H. (1965). Industrialisierung und Kapitalismus im Werk Max Webers. In Kultur und Gesellschaft II. Suhrkamp Verlag.
• Marcuse, H. (1967). Der eindimensionale Mensch. Luchterhand.
• Okumuş, A. (2018). Düşüncenin izinde XXXIII: J. Habermas [Conference]. https://www.youtube.com/watch?v=0-h5XF0b89I
• Özdikmenli Çelikoğlu, İ. (2011). Habermas’ın modernite savunusu: Eleştirel bir okuma. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(3), 239–258.
• Pusey, M. (1987). Jürgen Habermas. Tavistock.
• Ritzer, G. (2011). Modern sosyoloji kuramları (H. Hülür, Trans.). De Ki Yayınları.
• Slattery, M. (2010). Sosyolojide temel fikirler (Ü. Tatlıcan & G. Demiriz, Eds.; Ö. Balkız et al., Trans.). Sentez Yayıncılık.
• Şaylan, G. (2002). Postmodernizm. İmge Yayınevi.
• Timur, T. (2012). Habermas’ı okumak. Yordam Kitap.
• Torun, T. (2018). Yaşam-dünyasının sömürgeleştirilmesi olarak modernitenin krizi. Kaygı Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Felsefe Dergisi, 30, 173–190.